ahmetbeyler
Yeni Üye
Kabul edelim; zarf, sıfat, isim, özne, yüklem, tümleç ve gibisi tabirler dilbilgisi dersi sırasında ve imtihanlarda karşımıza çıktığında pek de keyifli değildir. Fakat ezberci eğitim sistemini ya da anlamsız imtihanları bir kenara bıraktığımız vakit bu çeşit tabirlerin aslında lisanımızın zenginliğini söz ettiğini anlarız. Belirteç olarak da isimlendirilen zarf, hakikat kullanıldığı vakit bir cümleye eşsiz bir mana kazandırabilir.
Zarfın öbür ismi belirteçtir. Bu isim bile aslında kullanılan sözcüğün bakılırsavinin ne olduğunu açık bir biçimde lisana getiriyor; belirtme bakılırsavi. Yani zarf olarak kullanılan sözcük, birlikte kullanıldığı fiile bedel katıyor ve bu biçimdece kolay bir fiil olmaktan çıkararak hem fiile birebir vakitte cümleye eşsiz bir mana katıyor. Gelin belirteç olarak da isimlendirilen zarf nedir, çeşitleri nelerdir üzere merak edilen soruları anlaşılır örnekler üzerinden inceleyelim.
İçindekiler
Zarf (belirteç) nedir?
Türkçede zarf ne işe fayda?
Zarf nasıl bulunur?
Zarf çeşitleri nelerdir?
Durum zarfı özellikleri:
Durum zarfı örnekleri
Vakit zarfı özellikleri:
Vakit zarfı örnekleri
Yer – istikamet zarfı özellikleri:
Yer – istikamet zarfı örnekleri
Ölçü zarfı özellikleri:
Ölçü zarfı örnekleri
Soru zarfı özellikleri
Soru zarfı örnekleri
Zarf (belirteç) nedir?
Fiilleri, fiilimsileri, sıfatları ya da kendi tipindeki öteki zarfları durum, vakit, ölçü ve yer üzere kıymetler bakımından niteleyen sözcükler zarf ya da öbür ismiyle belirteçtir. Zarf, birden fazla vakit yüklem olan fiili nitelediği için cümle manası için son derece kıymetlidir. Kelam konusu fiile ya da fiilimsilere sorulacak sorular ile zarf bulunur.
Türkçede zarf ne işe fayda?
Zarflar fiilleri nitelerler, bunu anladık lakin nasıl? Bir örnek üzerinden gidelim; dostunuz sizi aradı ve ne yaptığınızı sordu. Ona karşılık olarak ‘yürüyorum’ dediniz. Tek başına kullanılan ‘yürüyorum’ fiili, diyalog için bedelli bir cümle değildir zira dostunuz sizi bekliyor ve geç kalmışsınız. ‘hızlı yürüyorum’ söylemiş olduğiniz vakit ise ortaya daha manalı bir cümle çıkar ve karşı taraf anlar ki bu cümleyi kuran kişi geç kaldığının farkında ve bunun için bir şey yapıyor.
Bu sıradan örneği çoğaltmak mümkün. Sonuç olarak değerlendirirsek bir zarf, cümleye eşsiz bir mana katar. Zarf olmadan kurulan bir cümle birden fazla vakit aktarmak istediği kıymetli manaya sahip değildir. Tıpkı sıfatlar üzere. ‘hava’ sözü, tek başına çok anlamsız bir sözcüktür lakin ‘sıcak hava’ söylemiş olduğiniz anda işler biraz daha manalı hale gelir.
Zarf nasıl bulunur?
Zarfların fiilleri, fiilimsileri, sıfatları ya da kendi tipindeki öteki zarfları durum, vakit, ölçü ve yer bakımından nitelediğini söylemiştik. Bu kıymetlerin neler olduğunu yani zarfı bulmak için nitelenen fiile birtakım sorular sormak gerekir. Tipine nazaran değişse de zarfı bulmak için fiile, fiilimsiye, sıfata ya da zarfa şu sorulardan birini sormak gerekir;
Nitelediği fiilin, fiilimsinin, sıfatın ya da zarfın nasıl yapıldığını söz eden zarflar, durum zarfı olarak isimlendirilir. Durum zarfları katılık, bir dahaleme, mümkünlük ve niye üzere manaları da sunar. Fiile sorulan nasıl, niçin, neden, niye üzere sorularla durum zarfı bulunur. Yaygın olarak kullanılan birtakım durum zarfları şunlardır;
Nitelediği fiilin, fiilimsinin, sıfatın ya da zarfın yapılma vaktini söz eden zarflar, vakit zarfı olarak isimlendirilir.. Fiile sorulan ne vakit sorusu ile vakit zarfı bulunur. Yaygın olarak kullanılan birtakım vakit zarfları şunlardır;
Nitelediği fiilin, fiilimsinin, sıfatın ya da zarfın yönelme durumlarını söz eden zarflar, yer – taraf zarfı olarak isimlendirilir. Yer – taraf zarfları, rastgele bir çekim eki almamış biçimde kullanılırlar. Çekim eki almış yer – istikamet zarfları isim olmuş demektir. Fiile sorulan nereye sorusu ile yer – taraf zarfı bulunur. Yaygın olarak kullanılan birtakım yer – taraf zarfları şunlardır;
Nitelediği fiilin, fiilimsinin, sıfatın ya da zarfın ölçü ve ölçü durumunu söz eden zarflar, ölçü zarfı olarak isimlendirilir. Ölçü zarfları sayı, eşitlik, karşılaştırma, üstünlük, aşırılık ve derecelendirme üzere manalar da sunar. Fiile sorulan ne kadar sorusu ile ölçü zarfı bulunur. Yaygın olarak kullanılan birtakım ölçü zarfları şunlardır;
Nitelediği fiilin, fiilimsinin, sıfatın ya da zarfın durum, vakit, sebep, ölçü bakımından niteliğini soran ve cümleye soru manası kazandıran zarflar, soru zarfı olarak isimlendirilir. Karşılığı zira ile başlayan cümlelerdeki soru manası, soru zarfı ile sağlanmış demektir. Yaygın olarak kullanılan birtakım soru zarfları şunlardır;
Zarfın öbür ismi belirteçtir. Bu isim bile aslında kullanılan sözcüğün bakılırsavinin ne olduğunu açık bir biçimde lisana getiriyor; belirtme bakılırsavi. Yani zarf olarak kullanılan sözcük, birlikte kullanıldığı fiile bedel katıyor ve bu biçimdece kolay bir fiil olmaktan çıkararak hem fiile birebir vakitte cümleye eşsiz bir mana katıyor. Gelin belirteç olarak da isimlendirilen zarf nedir, çeşitleri nelerdir üzere merak edilen soruları anlaşılır örnekler üzerinden inceleyelim.
İçindekiler
Zarf (belirteç) nedir?
Türkçede zarf ne işe fayda?
Zarf nasıl bulunur?
Zarf çeşitleri nelerdir?
Durum zarfı özellikleri:
Durum zarfı örnekleri
Vakit zarfı özellikleri:
Vakit zarfı örnekleri
Yer – istikamet zarfı özellikleri:
Yer – istikamet zarfı örnekleri
Ölçü zarfı özellikleri:
Ölçü zarfı örnekleri
Soru zarfı özellikleri
Soru zarfı örnekleri
Zarf (belirteç) nedir?
Fiilleri, fiilimsileri, sıfatları ya da kendi tipindeki öteki zarfları durum, vakit, ölçü ve yer üzere kıymetler bakımından niteleyen sözcükler zarf ya da öbür ismiyle belirteçtir. Zarf, birden fazla vakit yüklem olan fiili nitelediği için cümle manası için son derece kıymetlidir. Kelam konusu fiile ya da fiilimsilere sorulacak sorular ile zarf bulunur.
Türkçede zarf ne işe fayda?
Zarflar fiilleri nitelerler, bunu anladık lakin nasıl? Bir örnek üzerinden gidelim; dostunuz sizi aradı ve ne yaptığınızı sordu. Ona karşılık olarak ‘yürüyorum’ dediniz. Tek başına kullanılan ‘yürüyorum’ fiili, diyalog için bedelli bir cümle değildir zira dostunuz sizi bekliyor ve geç kalmışsınız. ‘hızlı yürüyorum’ söylemiş olduğiniz vakit ise ortaya daha manalı bir cümle çıkar ve karşı taraf anlar ki bu cümleyi kuran kişi geç kaldığının farkında ve bunun için bir şey yapıyor.
Bu sıradan örneği çoğaltmak mümkün. Sonuç olarak değerlendirirsek bir zarf, cümleye eşsiz bir mana katar. Zarf olmadan kurulan bir cümle birden fazla vakit aktarmak istediği kıymetli manaya sahip değildir. Tıpkı sıfatlar üzere. ‘hava’ sözü, tek başına çok anlamsız bir sözcüktür lakin ‘sıcak hava’ söylemiş olduğiniz anda işler biraz daha manalı hale gelir.
Zarf nasıl bulunur?
Zarfların fiilleri, fiilimsileri, sıfatları ya da kendi tipindeki öteki zarfları durum, vakit, ölçü ve yer bakımından nitelediğini söylemiştik. Bu kıymetlerin neler olduğunu yani zarfı bulmak için nitelenen fiile birtakım sorular sormak gerekir. Tipine nazaran değişse de zarfı bulmak için fiile, fiilimsiye, sıfata ya da zarfa şu sorulardan birini sormak gerekir;
- Nasıl?
- Niçin?
- niye?
- neden?
- Ne vakit?
- Nereye?
- Ne kadar?
- Durum zarfı
- Vakit zarfı
- Yer – taraf zarfı
- Ölçü zarfı
- Soru zarfı
Nitelediği fiilin, fiilimsinin, sıfatın ya da zarfın nasıl yapıldığını söz eden zarflar, durum zarfı olarak isimlendirilir. Durum zarfları katılık, bir dahaleme, mümkünlük ve niye üzere manaları da sunar. Fiile sorulan nasıl, niçin, neden, niye üzere sorularla durum zarfı bulunur. Yaygın olarak kullanılan birtakım durum zarfları şunlardır;
- Süratli
- Süratle
- Tek tek
- Düzgünce
- Sora sora
- Geze geze
- bu biçimde
- Şöyle
- Onlara insanca davranalım.
- Oraya asla gitmeyeceğim.
- Yaşlı adam bakımsızlıktan öldü.
- Yarışa yine katıldı.
- Yerleri düzgünce temizledim.
- Sürat limitine karşın arabası epey süratli kullanıyordu.
- Onu azarlamak yerine güzellikle anlatabilirsiniz.
Nitelediği fiilin, fiilimsinin, sıfatın ya da zarfın yapılma vaktini söz eden zarflar, vakit zarfı olarak isimlendirilir.. Fiile sorulan ne vakit sorusu ile vakit zarfı bulunur. Yaygın olarak kullanılan birtakım vakit zarfları şunlardır;
- Dün
- Bugün
- Yarın
- Akşam
- Kışın
- Geceleyin
- Birincinin
- Şimdilik
- bir daha
- Demin
- Daha
- Hâlâ
- çabucak hemen
- Derhal
- kimi vakit
- Sabahları binlerce kuş öter.
- Beni yarın aramalısın.
- Çocuk bugün hastalandı.
- Akşam mangal yakarız.
- Bu işi gündüz yapalım.
- Annem ve babam çabucak hemen gelmedi.
- Yarın akşam daima bir arada sinemaya gideceğiz.
Nitelediği fiilin, fiilimsinin, sıfatın ya da zarfın yönelme durumlarını söz eden zarflar, yer – taraf zarfı olarak isimlendirilir. Yer – taraf zarfları, rastgele bir çekim eki almamış biçimde kullanılırlar. Çekim eki almış yer – istikamet zarfları isim olmuş demektir. Fiile sorulan nereye sorusu ile yer – taraf zarfı bulunur. Yaygın olarak kullanılan birtakım yer – taraf zarfları şunlardır;
- İçeri
- Dışarı
- Aşağı
- Üst
- İleri
- Geri
- Öte
- Beri
- Biraz dışarı çık.
- İçeri girip ona bağırdı.
- Aşağı iniyorum.
- Elindekini üst at.
- Geri dönmek için bir yol bulalım.
- Biraz ileri gidin lütfen
- Onu üst çıkarmak için bütün gücünü kullanmalısın.
Nitelediği fiilin, fiilimsinin, sıfatın ya da zarfın ölçü ve ölçü durumunu söz eden zarflar, ölçü zarfı olarak isimlendirilir. Ölçü zarfları sayı, eşitlik, karşılaştırma, üstünlük, aşırılık ve derecelendirme üzere manalar da sunar. Fiile sorulan ne kadar sorusu ile ölçü zarfı bulunur. Yaygın olarak kullanılan birtakım ölçü zarfları şunlardır;
- Az
- Azıcık
- Çok
- Daha fazlaca
- Çokça
- Kadar
- Bu kadar
- Biraz
- pek
- Pek
- bir hayli
- En
- en çok
- Fazla
- Epey
- Derece
- Çok çalışarak imtihanı kazandı.
- Bu saate kadar epey yol aldık.
- çok büyük bir meskende oturuyorum.
- Az konuş, fazlaca dinle.
- Biraz beklersen gelecek.
- Onun oğlu pek sempatik birine benziyor.
- Fazla televizyon izlemek gözüne ziyan verir.
Nitelediği fiilin, fiilimsinin, sıfatın ya da zarfın durum, vakit, sebep, ölçü bakımından niteliğini soran ve cümleye soru manası kazandıran zarflar, soru zarfı olarak isimlendirilir. Karşılığı zira ile başlayan cümlelerdeki soru manası, soru zarfı ile sağlanmış demektir. Yaygın olarak kullanılan birtakım soru zarfları şunlardır;
- niye?
- Niçin?
- neden?
- Nasıl?
- Ne vakit?
- Ne kadar?
- Buraya nasıl geldin?
- Program ne vakit başlayacak?
- neden uyumuyor?
- niye olanları anlatmıyorsun?
- Onu ne kadar özledin?
- Niçin en güç günümde yanımda değildin?
- Onun bahçesi niçin bu kadar geniş?