Yunan Mitolojisinin Yeraltı İlahı: Hades Kimdir?

ahmetbeyler

Yeni Üye
Dünyanın her külçeşidinin kendine has mitolojik öyküleri var. Yunan mitolojisi ise tanınan kültürün tesiriyle en bilinenlerden bir tanesi. Yunan mitolojisinde ismini en sık duyduğumuz ve her vakit endişeyle anılan Hades, yeraltı dünyasının ve ölülerin ilahıdır lakin kendisi mevt değildir. İsmi her vakit fazlaca dehşetli biriymiş üzere anılsa da aslında Hades, kendi halinde yeraltı dünyasına hükmeden ve kimseye ziyanı olmayan bir Yunan yaradanıdır.

Bugün mitoloji olarak ansak da bu öyküler bir devir Yunan halkının dini inancını anlatıyordu ve mahallî halkın en epey korktuğu ilahlardan biri de Hades’ti. Hades beraberinde yeraltı dünyasındaki madenlerin de sahibi olduğu için ismi zenginlikle bir tutulurdu. Öteki ilahlardan bir tanesiydi ve hiç de makus değildi, sırf yeri biraz karanlıktı. Gelin en bilinen Yunan ilahlarından olan Hades kimdir yakından bakalım ve mitolojideki rolünü tüm bilgileriyla gorelim.


Hades kimdir?

Hades, Cronus ve Rhea’nın çocukları olan 12 Yunan yaradanından biridir. Hades ismi Yunanca görünmez manasına gelir. Kendisi yeraltı dünyasının ve ölülerin rabbidir lakin vefatın kendisi değildir. Hades yeraltının tüm zenginliklerine de sahip olduğu için Yunanca varlıklı manasına gelen Plüton olarak da anılır. Demeter ve Zeus’un kızı Persephone, Hades’in eşidir.

Hades’i görünmez yapan miğferidir. Miğferi ile bir arada bir ucu vefatı, bir ucu hayatı temsil eden iki uçlu bir mızrak taşır. Hades, bununla birlikte ölüler ülkesinin ismidir. Bilinenin bilakis Hades makûs bir ilah değildir. Yeraltı dünyasından pek dışarı çıkmaz ve rablerin toplantılarına katılmaz. Sırf yeraltı dünyasından kaçmak isteyen ya da yeraltı dünyasındaki ruhları çalmak isteyen olursa sonlanır ve gazabı büyük olur.

Hades ve öbür Yunan rablerinin ortaya çıkışı:


Tüm Yunan ilahları, Cronus ve Rhea’nın çocuklarıdır. Cronus, yılan formunda bir titandır ve onun soyundan gelenlerin tahtını ele geçireceğinden korktuğu için Hades dahil tüm çocuklarını yutar. Son çocuğu Zeus doğduğu vakit Rhea onun yerine bir kayayı kundakladı ve Cronus kayayı çocuk zannederek yuttu. bu biçimdece Zeus büyüme bahtına sahip oldu.

Zeus büyüdüğü vakit Cronus’un karşısına çıktı ve kardeşlerini çıkarmasını istedi. Cronus bunu kabul etmeyince Titanomachy ismi verilen titanlar ve ilahlar içindeki savaş başladı. On yıl süren savaş sonunda kazanan rabler oldu Cronus, yuttuğu tüm çocukları çıkarmak zorunda kaldı. Hades birinci doğan çocuk bulunmasına karşın Cronus tarafınca son çıkarılan çocuktur.

Titanların geri çekilmesi ile birlikte yönetilecek bir epey alan yaradanlara kaldı. Savaşın kahramanı olan Zeus rablerin hükümdarı ilan edilerek Olimpos Dağı’ndaki tahtına yerleşti. Zeus gökyüzü rabbi oldu, Poseidon denizler yaradanı oldu, Gaia dünya rabbi oldu ve Hades de yeraltı dünyasının yaradanı oldu. Yani Hades makus olduğu için değil sadece kardeşleriyle bu biçimde bir nazaranv paylaşımı yapıldığı için yeraltının ve ölülerin rabbidir.

Hades ne yapıyor?


Hades’in rabbi olduğu yeraltı dünyasında öldüğü vakit yeterli olanlar Elysium’a, ne âlâ ne berbat olanlar Asphodel’e, rablerin düşman olanlar ve katiller ise Tartarus’a sarfiyatlar. Bilinenin bilakis bu yargılamayı Hades yapmaz zira yeraltı dünyasının yargıçları vardır. bir daha bilinenin bilakis Hades kötülere azap de yapmaz. Hades sırf yeraltı dünyasını yönetir.

Rablerin hükümdarı Zeus üzere yeraltı dünyasının yaradanı Hades de yaşayan insanlara hayal gönderebilir. Yeraltı dünyasının boynuz kapısından çıkan düşler hoş, fildişi kapısından çıkan düşler ise makus yani kabustur. Yeraltı dünyasına giren tüm yaşayanlar ölür. Bu niçinle Hades, yeraltı dünyasından biri kaçmaya çalışırsa ya da buradaki ruhları çalmaya çalışan olursa sonlanır ve gazabı epey vahim olur.

Odysseus, Orpheus, Theseus, Herkül ve Evridiki üzere az sayıda kahraman yeraltı dünyasına girmiş ve canlı olarak çıkmayı başarmışlardır. Hatta Herkül, yeraltı dünyasını koruyan üç başlı köpek Cerberus’la bile savaşmıştır. Cerberus, yeraltı dünyasında Hades’le birlikte çalışan pek isimden biridir. Mevtin ta kendisi olan ilah Thanatos da Hades’le bir arada çalışır.

Rutin yeraltı dünyası işleri haricinde Hades pek ortalarda görünmez. Öbür rabler üzere övünmez, dünyada gezmez, yaşayanlara karışmaz, pek konuşmaz ve hatta öbür ilahlarla birlikte Olimpos Dağı’nda düzenlenen şölenlere bile gitmez. Hades, yeraltı dünyasının görünmezliğini sever. Bir gün kardeşi denizler ilahı Poseidon onu sinirlendirmek için yeri yardı ve yeraltı dünyasını açığa çıkardı. Hades bu duruma o kadar sonlandı ki ölüler ordusu ile Atlantis’i yerle bir etti.

Hades’in eşi Persephone’yi kaçırma öyküsü:


İlahlar hükümdarı Zeus’un eşi Demeter, rahmet ve tarım tanrıçasıdır. Zeus ve Demeter’in kızı Persephone epeyce hoştur ve Hades ona aşık olur. Bir rivayete nazaran Hades’in yeraltı dünyasından çıkmasının tek sebebi Persephone’yi izlemektir. Öbür bir rivayette ise Zeus’tan gelini olması için bir kızını feda etmesini ister. Her iki kıssada de sonuç olarak Hades, Persephone’yi bir biçimde kaçırır ve yeraltı dünyasının tanrıçası yapar.

Rahmet ve tarım tanrıçası Demeter kızının kaybolduğunu duyar duymaz tüm diyarları karış karış gezerek Persephone’yi arar. Onun Hades’in yanında olduğunu duyar duymaz işi gücü bırakır ve onu almak için Zeus’un Hades ile konuşmasını ister. Ama artık Persephone yeraltı dünyasının tanrıçasıdır ve oradan büsbütün ayrılması imkansızdır.

Hades, Zeus ve Demeter ile anlaştı. Bu mutabakata göre Persephone yılın makul vakit içinderını ailesiyle, öteki vakit içinderını ise yeraltı dünyasında geçirecekti. Derler ki Demeter kızına kavuştuğu vakit içinderda ilkbahar ve yaz mevsimleri yaşanır, dünya rahmete kavuşur. Persephone yeraltı dünyasına döndüğü vakit içinderda ise Demeter yasa büründüğü için bereketsız kış ve sonbahar mevsimleri yaşanır.

Hades niye berbat biliniyor?


Yunan mitolojisindeki başka rabler bayağı halkın ortasına karıştıkları için tanınıyorlardı ve gazaplı olsalar bile anlaşılıyorlardı. Lakin Hades yeraltı dünyasından ender çıktığı için ondan korkuluyordu. Yeraltı dünyasının karanlık bir yer olduğunu ve vefatın de yaşayanların en büyük korkusu olduğunu düşünürsek Hades’in makûs ve vahim biri olarak bilinmesi olağan. Lakin öykülerden gördüğümüz kadarıyla kendisi sırf berbat bir yerin yöneticisi olan kendi halinde bir ilah.

Yeraltı dünyasının ve ölülerin yaradanı olan Hades kimdir sorusunu yanıtlayarak Yunan mitolojisindeki yerinden bahsettik. Hem zenginlik hem görünmezlik birebir vakitte vefat manasına gelen Hades, elbet Yunan mitolojisindeki en ilgi cazip karakterlerden bir tanesi. Fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.