ahmetbeyler
Yeni Üye
Öncelikle, ismini son vakit içinderda sıkça duyduğumuz Brent Petrol‘ün ne olduğundan özetlemek gerekirse bahsedelim; Kuzey Denizi’nden çıkarılan ve varili milletlerarası standart kabul edilen bu ham petrol tipi, ABD’deki NYMEX ile birlikte dünya çapında petrol fiyatlarının oluşmasında gösterge niteliğindedir.
Dizel motorlarda kullanılan mazotun (namıdiğer motorin), akaryakıttan ne farkı olduğuna da özetlemek gerekirse değinelim. İkisi de ham petrolden elde edildiği için bulunabilirlik bakımından farkları yoktur. Mazot ekseriyetle kamyon, tekne, iş makinesi,traktör üzere daha büyük motorlu araçlarda; akaryakıt ise otomobil, motosiklet üzere küçük motorlu araçlarda kullanılır.
Bunun temel niçini; mazotun sabit süratlerde, akaryakıtın ise kısa vakitte artan süratlerde daha verimli olmasıdır. Fakat değişen teknolojiyle beraber dizel motora sahip otomobillerin sayısı vakit içinde artmıştır.
Son 1 yılda mazot, Brent Petrol ve dolar bağlantısı hayli karmaşık bir hal aldı.
Dünya genelinde mazot meblağlarının yükselmesi ve bunun yanı sıra ülkemizdeki üretim tesislerinin, mazot arzını karşılayacak kadar kâfi olmaması meblağların artmasına niye oluyor.
Küresel piyasalarda akaryakıt arzı fazlası var. Buna ek olarak Türkiye’nin de ortasında bulunduğu Akdeniz havzasında akaryakıt üretim kapasitesi yüksek rafineriler var. Mazot üretimi, talebin karşısında yetersiz kalıyor ve sonuçta Türkiye ve bölgesinde mazotta arz açığı oluşuyor.
Petrol rafinerisindeki süreçlerden daha sonra tank üstten aşağıya propan, gaz yağı, akaryakıt, motorin ve daha ağırları sıralamasıyla dolar. Bunu belirleyen ise özgül yükleridir. Burada elde edilen akaryakıt, mazotun yaklaşık iki katıdır. Akaryakıtın arzının mazottan daha yüksek olmasının niçini budur.
Dizel motor teknolojisinin gelişmesiyle birlikte beşerler dizel otomobillere yöneldi.
Bunun kararında Türkiye’de ve Avrupa genelinde dizel yakıt tüketimi arttı, akaryakıt tüketimi azaldı. Bu yüzden Türkiye’deki ve Avrupa’daki rafineriler akaryakıt fazlasını ne yapacaklarını düşünür oldu. Yani sıradan bir İktisada Giriş konusu örneği yaşanmakta; kıt olan malın fiyatı, daha süratli ve daha fazla artıyor.
Aslında mazot her devir akaryakıta bakılırsa daha değerli bir yakıttı lakin birçok vakit tarım ve lojistikte kullanıldığı için devletler tarafınca daha az vergi alınarak sübvanse edilirdi.
Cem Uzan’ın meşhur “Mazot 1 lira olacak!” sloganı da daha az vergi alınarak sübvanse etme vaadine dayanıyordu.
Şimdi sıfır vergiye karşın bile “Mazot 10 lira olacak!” diyebilmek mümkün değil. Dizel yakıtlar binek araçlarda da yaygın bir biçimde kullanılmaya başlanınca devlet artık daha az vergi almamaya başladı zira akaryakıttan aldığı vergilerde değerli bir azalma oldu. Mazot fiyatı da bu niçinle artış gösterdi.
Mazottaki büyük fiyat artışı, dizel ile çalışan araç sayısının 12 milyonun üzerinde olduğu ülkemizde ekonomiyi makus etkiliyor.
Mazot pahalılaşırsa her şey pahalılaşır. Tarımda, lojistikte, güç üretiminde, ulaşımda masraflar artarsa arabası olmayan şahıslar bile bundan etkilenir. Market, pazar, seyahat, su, elektrik ve bir epey kesimde buna bağlı olarak fiyatlar artar.
Türkiye’de mazot fiyatlarının düşmesi için maliyetlerin de düşmesi gerekir.
Mazotun yahut akaryakıtın tüketiciye gelinceye kadar geçirdiği kademelerin maliyet kalemlerinin de düşmesi gerekir. örneğin rafineriden çıkınca tüketiciye ulaşması için taşınıyor. Rafineri, ayrıştırma için elektrik tüketiyor. Personellik maliyeti, çevreyi müdafaaya dair bir kadro çalışmaların maliyeti, petrolü ayrıştırmak için kullanılan çeşitli kimyasalların maliyetinin de düşmesi gerekir. Bütün bunlar düşmeden akaryakıtta tam bir gerileme beklenemez.
tutarların düşmesi için vergilerin de düşmesi gerekiyor. Alttaki grafik bize son 22 yılda bu vergilerin nasıl zıpladığını gösteriyor.
1980’de toplam vergi gelirleri ortasında dolaylı vergilerin hissesi %37’ydi, bugün bu hisse %65’e çıktı. Dünyada, tüketime yani dolaylı vergiler olan ÖTV ve KDV’ye bu kadar vergi koyan ülke epeyce az. Vergi gelirleri ortasında dolaylı vergilerin hissesi AB ülkelerinde ortalama %45 oranında lakin bizde %70’e dayandı.
Bugün motorin ve akaryakıttan alınan vergi neredeyse 7 ay evvel pompa fiyatlarına yaklaştı. Bu niçinle akaryakıt, mazot ve her türlü akaryakıttan alınan KDV ve ÖTV büyük oranda düşürülmeli, hatta bir süre sıfırlanmalı!
Kaynaklar: Kalkınma Ekonomisti H. Bartu Soral, Güç Uzmanı Mehmet Kara, Küresel Petrol Prices, Bloomberg
Dizel motorlarda kullanılan mazotun (namıdiğer motorin), akaryakıttan ne farkı olduğuna da özetlemek gerekirse değinelim. İkisi de ham petrolden elde edildiği için bulunabilirlik bakımından farkları yoktur. Mazot ekseriyetle kamyon, tekne, iş makinesi,traktör üzere daha büyük motorlu araçlarda; akaryakıt ise otomobil, motosiklet üzere küçük motorlu araçlarda kullanılır.
Bunun temel niçini; mazotun sabit süratlerde, akaryakıtın ise kısa vakitte artan süratlerde daha verimli olmasıdır. Fakat değişen teknolojiyle beraber dizel motora sahip otomobillerin sayısı vakit içinde artmıştır.
Son 1 yılda mazot, Brent Petrol ve dolar bağlantısı hayli karmaşık bir hal aldı.
- Bundan 1 yıl evvel Brent Petrol 73,08 dolar iken mazotun litresi 7,20 TL’ydi ve 1 dolar 8,60 TL’ydi.
- Bugün ise Brent Petrol 119,68 dolara yükseldi. Mazotun litresi ortalama 30 TL oldu ve 1 dolar 17,32 TL’ye çıktı.
- Yani 1 yıl ortasında Brent Petrol’ün fiyatı %63,77 artarken mazotun fiyatı %316,5 arttı.
- Petrolü satın almak için kullandığımız dolar ise %101,4 arttı.
- Mazotun fiyatı dolar ve Brent Petrol’le muadil bir biçimde yükselseydi şu anki fiyatının 23,75 TL olması gerekirdi. Peki ortadaki bu makasın sebebi ne olabilir?
Dünya genelinde mazot meblağlarının yükselmesi ve bunun yanı sıra ülkemizdeki üretim tesislerinin, mazot arzını karşılayacak kadar kâfi olmaması meblağların artmasına niye oluyor.
Küresel piyasalarda akaryakıt arzı fazlası var. Buna ek olarak Türkiye’nin de ortasında bulunduğu Akdeniz havzasında akaryakıt üretim kapasitesi yüksek rafineriler var. Mazot üretimi, talebin karşısında yetersiz kalıyor ve sonuçta Türkiye ve bölgesinde mazotta arz açığı oluşuyor.
Petrol rafinerisindeki süreçlerden daha sonra tank üstten aşağıya propan, gaz yağı, akaryakıt, motorin ve daha ağırları sıralamasıyla dolar. Bunu belirleyen ise özgül yükleridir. Burada elde edilen akaryakıt, mazotun yaklaşık iki katıdır. Akaryakıtın arzının mazottan daha yüksek olmasının niçini budur.
Dizel motor teknolojisinin gelişmesiyle birlikte beşerler dizel otomobillere yöneldi.
Bunun kararında Türkiye’de ve Avrupa genelinde dizel yakıt tüketimi arttı, akaryakıt tüketimi azaldı. Bu yüzden Türkiye’deki ve Avrupa’daki rafineriler akaryakıt fazlasını ne yapacaklarını düşünür oldu. Yani sıradan bir İktisada Giriş konusu örneği yaşanmakta; kıt olan malın fiyatı, daha süratli ve daha fazla artıyor.
Aslında mazot her devir akaryakıta bakılırsa daha değerli bir yakıttı lakin birçok vakit tarım ve lojistikte kullanıldığı için devletler tarafınca daha az vergi alınarak sübvanse edilirdi.
Cem Uzan’ın meşhur “Mazot 1 lira olacak!” sloganı da daha az vergi alınarak sübvanse etme vaadine dayanıyordu.
Şimdi sıfır vergiye karşın bile “Mazot 10 lira olacak!” diyebilmek mümkün değil. Dizel yakıtlar binek araçlarda da yaygın bir biçimde kullanılmaya başlanınca devlet artık daha az vergi almamaya başladı zira akaryakıttan aldığı vergilerde değerli bir azalma oldu. Mazot fiyatı da bu niçinle artış gösterdi.
Mazottaki büyük fiyat artışı, dizel ile çalışan araç sayısının 12 milyonun üzerinde olduğu ülkemizde ekonomiyi makus etkiliyor.
Mazot pahalılaşırsa her şey pahalılaşır. Tarımda, lojistikte, güç üretiminde, ulaşımda masraflar artarsa arabası olmayan şahıslar bile bundan etkilenir. Market, pazar, seyahat, su, elektrik ve bir epey kesimde buna bağlı olarak fiyatlar artar.
Türkiye’de mazot fiyatlarının düşmesi için maliyetlerin de düşmesi gerekir.
Mazotun yahut akaryakıtın tüketiciye gelinceye kadar geçirdiği kademelerin maliyet kalemlerinin de düşmesi gerekir. örneğin rafineriden çıkınca tüketiciye ulaşması için taşınıyor. Rafineri, ayrıştırma için elektrik tüketiyor. Personellik maliyeti, çevreyi müdafaaya dair bir kadro çalışmaların maliyeti, petrolü ayrıştırmak için kullanılan çeşitli kimyasalların maliyetinin de düşmesi gerekir. Bütün bunlar düşmeden akaryakıtta tam bir gerileme beklenemez.
tutarların düşmesi için vergilerin de düşmesi gerekiyor. Alttaki grafik bize son 22 yılda bu vergilerin nasıl zıpladığını gösteriyor.
1980’de toplam vergi gelirleri ortasında dolaylı vergilerin hissesi %37’ydi, bugün bu hisse %65’e çıktı. Dünyada, tüketime yani dolaylı vergiler olan ÖTV ve KDV’ye bu kadar vergi koyan ülke epeyce az. Vergi gelirleri ortasında dolaylı vergilerin hissesi AB ülkelerinde ortalama %45 oranında lakin bizde %70’e dayandı.
Bugün motorin ve akaryakıttan alınan vergi neredeyse 7 ay evvel pompa fiyatlarına yaklaştı. Bu niçinle akaryakıt, mazot ve her türlü akaryakıttan alınan KDV ve ÖTV büyük oranda düşürülmeli, hatta bir süre sıfırlanmalı!
Kaynaklar: Kalkınma Ekonomisti H. Bartu Soral, Güç Uzmanı Mehmet Kara, Küresel Petrol Prices, Bloomberg