Lozan Antlaşması Nedir? Unsurları, Tarihi, Kıymeti ve Sonuçlar

ahmetbeyler

Yeni Üye
Osmanlı İmparatorluğu’nun hasta adam ilan edilmesi ile bir arada topraklarımız sömürgeci devletler tarafınca işgal edildi. Türk milleti bu işgale sessiz kalmadı ve Mustafa Kemal Atatürk’ün başlatmış olduğu kıvılcım ile bir arada topyekün bir gayret başladı. Son Yunan askeri de Ege’nin serin sularına döküldükten daha sonra sıra geldi diplomasiye. bu vakitte imzalanan Lozan Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti’nin tapu senedidir.

Lozan Antlaşması, ülkemizin imzaladığı en kıymetli antlaşmalardan bir adedidir. Zira savaşarak kazandığımız hakları masada resmi olarak da aldık ve beraberinde tüm dünyaya Türkiye Cumhuriyeti’nin özgür ve bağımsız bir ülke olduğunu duyurduk. Görüşmeler ise hiç de kolay geçmedi. Gelin Lozan Antlaşması nedir, hususları nelerdir, ne vakit imzalandı yakından bakalım ve kıymeti ile sonuçlarını gorelim.


İçindekiler

Lozan Antlaşması tarihi
Lozan Antlaşması nedir, ne vakit imzalandı?
Lozan Antlaşması’nın hususları ve çözülen sıkıntılardan kimileri:
Sınırlar
Boğazlar
Borçlar
Savaş tazminatı
Azınlıklar
Kapitülasyonlar
Patrikhane ve yabancı okullar
Lozan Antlaşması ile aleyhimize çözümlenen konular
Lozan Antlaşması’nın neticeleri
Lozan Antlaşması’nın önemi


Lozan Antlaşması tarihi:


Birinci Dünya Savaşı 1918 tarihinde sona ermiş ve Osmanlı İmparatorluğu kaybetmişti. aslına bakarsan kaçtır hasta adam olarak gördükleri Osmanlı’nın savaş kaybetmesini fırsat bilen batılı sömürgeci ülkeler akın akın ülkemiz topraklarını işgal etmeye başladılar. Üstelik bu süreçte yıllardır bu topraklarda yaşayan ya da komşumuz olan milletleri de isyana teşvik ederek bu toprakları paramparça etmek istediler.

Ülkemizi fiilen işgal eden İngilizler, Fransızlar, İtalyanlar, Yunanlılar ve onların dayanağıyla isyan eden Ermeni, Rum ve Kürt çeteler dört bir yandan topraklarımızda kan döktüğü sırada Türk milleti buna müsaade vermedi ve Mustafa Kemal Atatürk’ün başlatmış olduğu ulusal uğraş ruhu ile işgale karşı çıktı. Sonunda kazan biz olmuştuk.

Osmanlı meclisi ortadan kalktığı için artık Türkiye Büyük Millet Meclisi vardı. İzmir başta olmak üzere Ege bölgesinin büyük bir kısmını işgal eden Yunan askerlerinin sonuncusunun da bölgeden gönderilmesi ile bir arada işgalci devletler Türklerle masaya oturmaya ve bir barış mutabakatı imzalamaya karar vermek zorunda kaldılar.

Lozan Antlaşması nedir, ne vakit imzalandı?


Lozan Antlaşması ya da o devir bizdeki ismiyle Lozan Sulh Muâhedenâmesi, İsviçre’nin Lozan kentinde o dönemki isimleriyle Britanya İmparatorluğu, Fransız Cumhuriyeti, İtalya Krallığı, Japon İmparatorluğu, Yunanistan Krallığı, Romanya Krallığı ve Yugoslavya ile Türkiye Büyük Millet Meclisi içinde imzalanmış olan bir barış antlaşmasıdır.

Lozan Antlaşması için ilk görüşmeler 20 Kasım 1922 tarihinde başladı. Amerika Birleşik Devletleri’nin gözlemci olarak katıldığı toplantıya TBMM’ni temsilen İsmet İnönü başkanlığında Dr. İstek Parıltı Beyefendi ve Hasan Saka’dan oluşan bir heyet katılmıştır. Toplantılar başlamıştı fakat batılıların Türklere karşı uzlaşmacı bir tavrı yoktu.

Kapitülasyonların kaldırılması, boğazlar problemi ile Musul ve Kerkük sorunu konusunda bir türlü uzlaşma sağlanmadığı için Türk heyeti toplantıyı terk etti. bir süre daha sonra görüşmeler yeniden başladı. yine başlayan görüşmeler sırasında yüzlerce yıllık bir epey sorun tahlile kavuşturuldu ve Lozan Barış Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanarak tüm dünyaya Türkiye Cumhuriyeti’nin özgür ve bağımsız bir ülke olduğu duyuruldu. Bu antlaşmadan daha sonra 29 Ekim 1923 tarihinde cumhuriyet ilan edilmiştir.

Lozan Antlaşması’nın unsurları ve çözülen sıkıntılardan kimileri:


Sınırlar:


Lozan Antlaşması’nda; Suriye hududu 20 Ekim 1921 tarihindeki Ankara Antlaşması’na göre, Yunanistan sonu Mudanya Ateşkes Antlaşması’na bakılırsa, İran sonu Kasr-ı Sevecen Antlaşması’na göre, Bulgaristan hududu 1913 İstanbul Antlaşması’na bakılırsa belirlenmiştir. Irak sonu bilinmeyen kalmıştır. Gökçeada, Bozcaada ve Tavşan adası haricindeki adalar Yunanistan’a, 12 ada İtalya’ya bırakılmıştır. İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra İtalyanlar bu 12 adayı Yunanistan’a bırakmışlardır.

Boğazlar:

Üzerinde en epeyce tartışılan konulardan bir tanesi olan boğazların Türk komite tarafınca yönetilmesine karar verilmiştir. Boğazların iki kıyısının askerden arındırılmasına karar verilmiştir. Ticaret gemilerine hürlük, savaş gemilerine ise hudut getirilmiştir. Boğazlara akın yapılması durumda tedbirleri Milletler Cemiyeti alacaktır.

Borçlar:

Osmanlı İmparatorluğu’nun 1854 yılında beri almaya başladığı ve ödemeyemediği borçları ödemeyi kabul ettik. Türk Lirası ya da Fransız Frangı olarak taksitle ödenmesi kararlaştırılan borcun son taksidini 25 Mayıs 1954 tarihinde ödedik. Antlaşma kapsamında Genel Borçlar İdaresi ve Düyun-u Genele Yönetimi kaldırıldı.

Savaş tazminatı:

Yunanistan hükümetinin işgal sırasında yarattığı can ve mal kaybı niçiniyle Türklere savaş tazminatı ödemesine karar verilmiştir. Lakin Yunanlıların parası olmadığı için Karaağaç ve etrafı Türkiye’ye bırakılmıştır.

Azınlıklar:

Misak-ı ulusal sonları ortasında yaşayan herkes Türk vatandaşı kabul edilmiştir. Azınlıklara verilen ayrıcalıklar kaldırılmıştır ve Türklerle eşit haklar verilmiştir. Avrupalıların iç işlere karışması engellenmiştir. Türkiye’de yaşayan Rumlar ve Yunanistan’da yaşayan Türkler içinde mübadele yapılmasına karar verilmiştir.

Kapitülasyonlar:

Üzerine en epey tartışılan konulardan bir tanesi olan kapitülasyonlar, Lozan Antlaşması ile büsbütün ortadan kaldırılmıştır. Yani ülkede ticaret yapan batılılar ayrıcalık sahibi olmayacak, Türk maddelerine uymak zorunda kalacaklardır.

Patrikhane ve yabancı okullar:

Dünya ortodokslarının dini merkezi olan patrikhaneye verilen ayrıcalıklar kaldırılmış lakin siyasi faaliyet yapmaması koşuluyla varlığını sürdürmesine müsaade verilmiştir. Osmanlı’da faaliyet gösteren ve birden fazla vakit dini ve siyasi kışkırtmalar yapan yabancı okulların Türk maddelerine uygun hareket etmeleri ve dini ve siyasi içerikli eğitim vermemeleri kuralıyla varlıklarını sürdürmelerine müsaade verilmiştir.

Lozan Antlaşması ile aleyhimize çözümlenen mevzular:


  • Batı Trakya’nın Yunanlılara bırakılması
  • 12 adanın İtalya’ya bırakılması
  • Osmanlı borçlarının ödenmesi
  • Patrikhanenin İstanbul’da kalması
Türkiye Büyük Millet Meclisi heyetinin istendiği biçimde çözemediği meseleler böyledir. Hatay’ın, Musul’un ve Kerkük’ün alınamaması ve Boğazlar sorunu da tahlilsiz kalan bahisler içindedır. Hatay çabucak sonrasında Türkiye Cumhuriyeti topraklarına katılmıştır. Boğazlar sorunu da sonrasındasında Montrö Boğazlar Kontratı ile lehimize çözülmüştür.

Lozan Antlaşması’nın sonuçları:


  • Kurulacak Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı ile birlikte misak-ı ulusal sonları dünya tarafınca tanınmıştır.
  • Topraklarımızın işgal planı olan Sevr Antlaşması geçersiz hale gelmiştir.
  • Kapitülasyonların kaldırılması ile birlikte Türk iktisadı de bağımsız hale gelmiştir.
  • Rum ve Ermeni argümanlarının temelsiz olduğu kanıtlanmıştır.
  • Batılı devletler ile olan alakalar yumuşamıştır.
  • Kürdistan ve gibisi Türkiye’nin dağılması ile kurulması planlanan ülkelerin kuruluşu engellenmiştir.
  • Dış siyasetin temelleri atılmıştır.
  • Askeri zaferlerimiz en sonunda politik zaferle taçlanmıştır.
  • En kıymetlisi, Türklerin bu zaferi tüm dünya halklarına ilham olmuştur.
Lozan Antlaşması’nın ehemmiyeti:

Yüzlerce yıl boyunca dünyanın dört bir yanında karar sürmüş Osmanlı İmparatorluğu, 26 Ocak 1699 tarihli Karlofça Antlaşması ile batıdaki birinci büyük toprağını kaybetmiş ve o günden daha sonra işler giderek makus hale gelmiştir. Alınan yanlış kararlar kararında koca imparatorluk fiilen işgal edilmiş ve sonunda çökmüştür. Bu sürecin en büyük sebebi, Osmanlı’nın yanlış dış siyasetleri olmuştur.

Kurtuluş Savaşı ile birlikte işgalcileri topraklarından atsalar bile Türkler, batılıların gözünde sadece savaşçı olarak görülüyordu. Lozan Antlaşması bunu değiştirdi. Türklerin sırf düzgün birer savaşçı değil, hem de âlâ birer siyasetçi olduğu görüldü. Zira İsmet İnönü’nün gözü karaydı. İstedikleri olmadığında toplantıyı terk etmiş ve memlekete yeni savaşa hazır olma daveti yapmıştı. Türklerin askeri gücünün farkında olan batılılar bu durumdan çekinmiş ve büyük oranda isteklerimizi kabul etmiştir.

Yıkılma devrinde batılıların diledikleri üzere at koşturduğu topraklarımız, Lozan Antlaşması ile birlikte bir daha bize ilişkin olmuşlardır. Onlara, burada istediklerini yapamayacaklarının iletisi net bir biçimde verilmiştir. Lozan Antlaşması ile bir arada Türklerin ne siyasi ne de ekonomik sömürgeyi kabul etmeyecekleri, tamamen bağımsız ve Avrupalı milletlerle eşit oldukları tüm dünyaya duyurulmuştur.

Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlığının teminatı olan Lozan Antlaşması nedir, hususları nelerdir, ne vakit imzalandı gibi merak edilen soruları yanıtlayarak değerinden ve neticelerindan bahsettik. Bahis hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.