ahmetbeyler
Yeni Üye
Türkiye’den bakınca Avrupa’daki ülkelerin tamamını, tıpkı Türkiye üzere tek bir ortak geçmişi paylaşan ulus devletler olarak görüyoruz. Gelin görün ki, bu anlayış neredeyse büsbütün yanlıştır. Birçok devlet, benzeri kabilelerin ya da klanların bir ortaya gelmesiyle oluşmuştur. Birden fazla diyoruz zira Almanya’da, Fransa’da, İngiltere’de farklı etnik kökenlerden devletçiklerin de bugünün büyük devletleri ortasında kaldığını görüyoruz. Bu büyük ülke-ayrı kalmış bölge ikililerinden en meşhuru ise İspanya-Katalonya ikilisi.
Katalonya ve İspanya’nın tarihi, anlaşmazlıklar ve mutabakatlarla dolu uzun ve karmaşık bir tarih. Bu çatışma, Orta Çağ’ın başlarından beri devam etmekte ve günümüz siyasetinde değerli bir mevzu olmaya devam etmektedir. İki inatçı çocuğun bir oyuncağı çekiştirmesine dönmüş olan bu mevzuyu açıklayalım.
Öncelikle -oldukca kısa- İspanya ve Katalonya tarihi ile başlayalım.
Orta Çağ’da Katalonya, Aragon Krallığı’ndan başkaydı ve 15. yüzyılda kendi parlamentosu olan Katalonya Generalitat’ı vardı. Buna karşın, 16. yüzyılda İspanyol monarşisi bölge üstündeki gücünü göstermeye başladı. Bu durum, İspanyol kraliyetinden özerklik için uğraş eden Katalanların bir dizi savaş ve isyanına yol açtı. Birkaç yüzyıl boyunca da kimi vakit monarşi kimi vakit Katalan halkı bölgede tesirini arttırdı lakin gorece barışçıl bir müddetç devam etti.
Franco’nun faşizmi, Katalanları gaye almıştı.
19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında Katalonya hala İspanya’nın egemenliği altındaydı ve Franco, bölgenin lisanını ve külçeşidini bastırmaya çalışıyordu. 1936-1939 içindeki İspanya İç Savaşı, pek kanlı olmuştu. İkinci Dünya Savaşı’nda Paris’teyken Nazi işgaline maruz kalan Picasso’ya bir Nazi subayı, Guernica adlı tablosunu göstererek “Bunu siz mi yaptınız?” demiş, Picasso’dan “Hayır, siz yaptınız!” karşılığını almıştır. Burada bahsetmiş olduğu Nazi, Almanlar değil Franco idi. Guernica, Franco’nun bombalattığı bir Katalan yerleşimiydi.
İkinci Dünya Savaşı daha sonrasında da br müddet gücü elinde tutan Franco, ülkeyi büyük tehlikeye sokmuştu. En sonunda da 1979 yılında bölgeye özerklik kazandıran kuvvetli bir ayrılıkçı hareketin yükselişi ile İspanya, bir defa daha karmaşık bir periyoda girdi. Fakat bu özerklik, tartışmalı bir referandumun akabinde 2017 yılında iptal edildi. bu biçimdedan bu yana geçen senelerda Katalonya ve İspanya içindeki tansiyon yüksek seyretmeye devam etti ve her iki taraf da barışçıl bir tahlil bulmak için çaba etti.
Peki bir yarımada üzerinde yaşayan bu halklar, ortalarında görünüşte epeyce fark olmamasına karşın niye sorun yaşıyorlar?
Bir sefer iki topluluk epey farklı, bilhassa de lisanları.
Dil konusu burada birinci öne çıkan noktalardan biri. Çünkü Katalanca ve İspanyolca, benzerlikleri bulunmasına karşın hayli farklı iki lisan. Bir sefer bu lisanlardan biri (Katalanca) bir Roma lisanı, İspanyolca ise Kastilya lisanları içinde yer alıyor. İspanyolcada 6, Katalancada 16 fiil çekimi bulunuyor. Bu durum, karşılıklı iletişimi zorlaştırıyor.
Kaldı ki Katalonya, 1714’te tam olarak İspanyolların denetimine geçmedilk evvel uzun bir geçmişe ve kendi kültürüne sahipti. bu biçimdedan bu vakte kendini baskı altında hisseden Katalan halkı; dillerine, örf ve adetlerine daha da sıkı sarıldı.
İki halkın kültürleri içinde da önemli farklar bulunuyor.
Bir Katalan ile bir İspanyol’un konuşması, oturduğu konutların mimarisi, genel halleri hatta yemeklere koymak için seçtiği baharatları bile gayet farklıdır. Misal bir durumun İspanya için de geçerli olduğunu ve her iki tarafın da kendi kültürleriyle, kimlikleriyle gurur duyduğunu düşünürsek iki taraftan birinin, ötekinin külçeşidini benimsemesi pek muhtemel değil.
İki taraf içindeki bu gurur ve gerginlik, son 300 yıldır taraflardan birinin her fırsatta ayrılmaya çalışmasına, ötekinin ise bu ayrılığı engellemeye çalışmasına niye oluyor. Türk dizilerinin büyük kısmındaki toksik alakaların tasviri üzere oldu biraz ama irili ufaklı bir epey isyanın olduğu, oldukcaça kan dökülmüş bir müddetç şüphesiz ki güllük gülistanlık tasvir edilemiyor.
İşin şüphesiz bir de iktisat kısmı var.
Aslında işin iktisat kısmı olmasa kimse bu çabayı, bilhassa de Dünya Savaşları devam ederken, bu kadar uzatmazdı. Katalonya, İspanya’nın yalnızca %6,3’lük kısmını kaplamasına karşın ülke nüfusunun %16’sı da bu bölgede yaşıyor. İktisat tarafına baktığımızda İspanya’nın yıllık hasılasının %20’den çoksını, ihracatının da %25’ten çoksını Katalonya gerçekleştiriyor. Her dört turistten birinin tercih ettiği bölge de bir daha Katalonya. Yeni yatırımların neredeyse %30’u da bu bölgeye gidiyor.
Gelecekte Katalonya-İspanya çekişmesi izlenmeye bedel bir mevzu olacak.
Bazı uzmanlar, iki topluluğun ayrı devletler haline geleceğini tez ediyor. Yakın vakitte Katalan meclisinin oylama yapıp bağımsızlık sonucu alması fakat İspanya’nın bu sonucu tanımaması üzere olaylar da bu durumu dayanaklar bir bakış açısına sahip.
Öte yandan Real Madrid-Barcelona ekiplerinden biri olmadan La Liga’nın tadı olamayacağı üzere, Katalonya-İspanya ayrılığında her iki tarafın da büyük bir ziyan nazaranceğini ve bu yüzden ayrılmayacaklarını düşünenler de çok fazlaca.
Katalonya ve İspanya’nın tarihi, anlaşmazlıklar ve mutabakatlarla dolu uzun ve karmaşık bir tarih. Bu çatışma, Orta Çağ’ın başlarından beri devam etmekte ve günümüz siyasetinde değerli bir mevzu olmaya devam etmektedir. İki inatçı çocuğun bir oyuncağı çekiştirmesine dönmüş olan bu mevzuyu açıklayalım.
Öncelikle -oldukca kısa- İspanya ve Katalonya tarihi ile başlayalım.
Orta Çağ’da Katalonya, Aragon Krallığı’ndan başkaydı ve 15. yüzyılda kendi parlamentosu olan Katalonya Generalitat’ı vardı. Buna karşın, 16. yüzyılda İspanyol monarşisi bölge üstündeki gücünü göstermeye başladı. Bu durum, İspanyol kraliyetinden özerklik için uğraş eden Katalanların bir dizi savaş ve isyanına yol açtı. Birkaç yüzyıl boyunca da kimi vakit monarşi kimi vakit Katalan halkı bölgede tesirini arttırdı lakin gorece barışçıl bir müddetç devam etti.
Franco’nun faşizmi, Katalanları gaye almıştı.
19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında Katalonya hala İspanya’nın egemenliği altındaydı ve Franco, bölgenin lisanını ve külçeşidini bastırmaya çalışıyordu. 1936-1939 içindeki İspanya İç Savaşı, pek kanlı olmuştu. İkinci Dünya Savaşı’nda Paris’teyken Nazi işgaline maruz kalan Picasso’ya bir Nazi subayı, Guernica adlı tablosunu göstererek “Bunu siz mi yaptınız?” demiş, Picasso’dan “Hayır, siz yaptınız!” karşılığını almıştır. Burada bahsetmiş olduğu Nazi, Almanlar değil Franco idi. Guernica, Franco’nun bombalattığı bir Katalan yerleşimiydi.
İkinci Dünya Savaşı daha sonrasında da br müddet gücü elinde tutan Franco, ülkeyi büyük tehlikeye sokmuştu. En sonunda da 1979 yılında bölgeye özerklik kazandıran kuvvetli bir ayrılıkçı hareketin yükselişi ile İspanya, bir defa daha karmaşık bir periyoda girdi. Fakat bu özerklik, tartışmalı bir referandumun akabinde 2017 yılında iptal edildi. bu biçimdedan bu yana geçen senelerda Katalonya ve İspanya içindeki tansiyon yüksek seyretmeye devam etti ve her iki taraf da barışçıl bir tahlil bulmak için çaba etti.
Peki bir yarımada üzerinde yaşayan bu halklar, ortalarında görünüşte epeyce fark olmamasına karşın niye sorun yaşıyorlar?
Bir sefer iki topluluk epey farklı, bilhassa de lisanları.
Dil konusu burada birinci öne çıkan noktalardan biri. Çünkü Katalanca ve İspanyolca, benzerlikleri bulunmasına karşın hayli farklı iki lisan. Bir sefer bu lisanlardan biri (Katalanca) bir Roma lisanı, İspanyolca ise Kastilya lisanları içinde yer alıyor. İspanyolcada 6, Katalancada 16 fiil çekimi bulunuyor. Bu durum, karşılıklı iletişimi zorlaştırıyor.
Kaldı ki Katalonya, 1714’te tam olarak İspanyolların denetimine geçmedilk evvel uzun bir geçmişe ve kendi kültürüne sahipti. bu biçimdedan bu vakte kendini baskı altında hisseden Katalan halkı; dillerine, örf ve adetlerine daha da sıkı sarıldı.
İki halkın kültürleri içinde da önemli farklar bulunuyor.
Bir Katalan ile bir İspanyol’un konuşması, oturduğu konutların mimarisi, genel halleri hatta yemeklere koymak için seçtiği baharatları bile gayet farklıdır. Misal bir durumun İspanya için de geçerli olduğunu ve her iki tarafın da kendi kültürleriyle, kimlikleriyle gurur duyduğunu düşünürsek iki taraftan birinin, ötekinin külçeşidini benimsemesi pek muhtemel değil.
İki taraf içindeki bu gurur ve gerginlik, son 300 yıldır taraflardan birinin her fırsatta ayrılmaya çalışmasına, ötekinin ise bu ayrılığı engellemeye çalışmasına niye oluyor. Türk dizilerinin büyük kısmındaki toksik alakaların tasviri üzere oldu biraz ama irili ufaklı bir epey isyanın olduğu, oldukcaça kan dökülmüş bir müddetç şüphesiz ki güllük gülistanlık tasvir edilemiyor.
İşin şüphesiz bir de iktisat kısmı var.
Aslında işin iktisat kısmı olmasa kimse bu çabayı, bilhassa de Dünya Savaşları devam ederken, bu kadar uzatmazdı. Katalonya, İspanya’nın yalnızca %6,3’lük kısmını kaplamasına karşın ülke nüfusunun %16’sı da bu bölgede yaşıyor. İktisat tarafına baktığımızda İspanya’nın yıllık hasılasının %20’den çoksını, ihracatının da %25’ten çoksını Katalonya gerçekleştiriyor. Her dört turistten birinin tercih ettiği bölge de bir daha Katalonya. Yeni yatırımların neredeyse %30’u da bu bölgeye gidiyor.
Gelecekte Katalonya-İspanya çekişmesi izlenmeye bedel bir mevzu olacak.
Bazı uzmanlar, iki topluluğun ayrı devletler haline geleceğini tez ediyor. Yakın vakitte Katalan meclisinin oylama yapıp bağımsızlık sonucu alması fakat İspanya’nın bu sonucu tanımaması üzere olaylar da bu durumu dayanaklar bir bakış açısına sahip.
Öte yandan Real Madrid-Barcelona ekiplerinden biri olmadan La Liga’nın tadı olamayacağı üzere, Katalonya-İspanya ayrılığında her iki tarafın da büyük bir ziyan nazaranceğini ve bu yüzden ayrılmayacaklarını düşünenler de çok fazlaca.