ahmetbeyler
Yeni Üye
Milattan evvel 10 binli senelerda Mezopotamya’da kurulan birinci kent devletlerinden daha sonra medeniyet süratle yayılmış ve komşu coğrafyalarda da karşımıza çıkmaya başlamıştır. Bugün yaşadığımız topraklar olan Anadolu’da kurulan en eski ve kıymetli medeniyetlerden bir tanesi ise Hititlerdir. Hititler kısa mühlet içerisinde bölgenin hâkim gücü haline gelmiş ve bu gücü Hitit kanunları ile teminat altına almışlardır.
Eski hukuk kuralları denilince bir epeyce kişinin aklına Hammurabi kanunları gelir. Evet ancak Hitit kanunları ile bu cins bilinen kanunları kıyasladığımız vakit karşımıza epeyce daha insancıl bir tablo çıkıyor. Günümüzden binlerce yıl evvel yazılmış olmalarına karşın kısasa kısas üzere sert cezalar uygulamamışlar ve kölelere bile kıymetli haklar vermişlerdir. Gelin Hitit kanunları nelerdir yakından bakalım ve unsurları üzerinden öne çıkan özelliklerini bakılırsalim.
İçindekiler
Hitit kanunları nedir?
Hitit kanunları nasıl ortaya çıkmıştır?
Hitit kanunları nelerdir? Maddeleri
Hitit kanunlarının özellikleri nelerdir?
Temelden başlayalım; Hitit kanunları nedir?
Milattan evvel 1600’lü senelerda kurulmuş ve dağıldığı milattan evvel 1178 yılına kadar kurulduğu Anadolu’da faal bir güç olmuş Hititler medeniyeti tarafınca oluşturulmuş olan kurallar bütünü, Hitit kanunları olarak isimlendirilir. Milattan evvel 1650’li senelerda yapıldığı düşünülen Hitit kanunları, kral I. Hattuşili periyodunda hazırlanmıştır.
Hititler’de kral beraberinde başkomutan, başyargıç ve başrahip olarak kabul ediliyordu. Pankuş ismi verilen bir soylular meclisi tarafınca onaylansa bile kralın geniş bir yetki alanı vardı. Tüm bunlara karşın kil tabletlere çivi yazısı ile kazınmış günümüze gelen haliyle 292 kanun üzerinden hukuk kurallarının belirlenmiş olması son derece kıymetlidir.
Hitit kanunları nasıl ortaya çıkmıştır?
Anadolu’nun komşu bölgesi olan Mezopotamya’da birinci kent devletleri kurulmuş ve medeniyet şekillenmiştir. Toplumsal nizamı sağlamak için de bir epeyce yazılı ve yazısız kurallar hazırlanarak hukukun temelleri atılmıştır. Medeniyeti kurdukları sırada ister istemez tüm bunlardan etkilenen Hititler de toplumsal sistemi sağlamak ismine bir dizi kural hazırlamışlardır.
Hititlerin, Mezopotamya medeniyetlerindeki hukuk kurallarından etkilendikleri bir gerçek. Lakin asla bunları alıp da teğe bir uygulamaya çalışmamışlardır. Halkın toplumsal yapısını ön planda tutarak kendilerine özel kurallar belirlemişlerdir. Anadolu halkına özel olarak hazırlandığı için Mezopotamya halklarını zar güç denetim altında tutan mevt cezaları kullanılmamış, yerine para ya da dayak cezası uygun görülmüştür.
Hitit kanunları nelerdir? Hususlarına bakalım:
Hitit kanunlarının özellikleri nelerdir?
Hitit kanunları milattan evvel 17. yüzyılda yazıldığı için periyodun koşullarına göre ve benzeri ya da evvelki periyottaki kuralları göz önüne alarak pahalandırmak gerekiyor. Dönemin koşullarına göre Hitit kanunları pek insancıl kurallara sahip. Kısasa kısas metodu üzere sert cezalar yerine ödeme yapılması o periyodu için büyük bir ıslahat. olağan olarak o periyot kölelik var ve baş sayısı olarak hesaplanan köle beşerler da mal kabul ediliyor.
elbet binlerce yıl öncenin kanunları olduğu için erkek bayandan üstün tutuluyor lakin bir daha de kanunlarda hanımın ismi geçmesi ve boşanma üzere durumlarda hanımın hem bir çocuğu tıpkı vakitte malın yarısını alabilmesi demek, uygar kanunun temellerinin atılmış olması manasına gelir.
Hitit kanunlarında en dikkat çeken mevzu ise köle hakları. Köleler, sahibinin malı olsa bile insan oldukları unutulmamış ve mülk edinebilmeleri, karşılığını ödeyerek özgür kalabilmeleri ve başlık parasını vererek hür bir bayanla evlenebilmeleri bile sağlanmıştır. Başka bir farklı nokta ise hayvanlara ve tabiata karşı da hami tedbirler alınmış olması.
Kölelik 20. yüzyılda çözülmüş, bayan hakları ise bugün bile tam olarak çözülmemiş problemler oldukları için bu iki mevzudan bağımsız değerlendirdiğimiz vakit Hitit kanunlarında yer alan kural ve cezaların son derece insancıl olduğunu söylemek mümkün. Kaldı ki o devirde ölüm cezasının en yaygın ceza yolu olduğunu düşünürsek bunun yerine fidye ödenmesi bile ilerici bir adım olarak kabul edilebilir.
Sonuç: Hitit kanunları niye değerli?
Medeniyetin temellerini atan Mezopotamya’daki birinci kent devletleri tarafınca uygulanan kanunlar ve belirlenen kurallar hukukun başlangıcı olmuş ve bu yapının temellerini atmıştır. Lakin bunların büyük kısmında uygulanan ceza kısasa kısas üzere son derece sert prosedürlerden oluşuyordu. olağan olarak periyodun koşulları mucibince toplumsal bir barış nizamı oluşturmak yerine yöneticilerin isteklerinin şartsız kuralsız yerine getirilmesini hedefliyorlardı.
Hukukun temeli bu kanunlar olsa bile günümüz hukukuna kadar devam eden sürecin en kıymetli adımlarından bir tanesi Hitit kanunları olmuştur. Yaklaşık 500 yıl boyunca uygulanmış olan bu kanunlar, günümüz hukukundaki toplumsal yapının kıymeti unsurunun birinci kere uygulanmasıdır. Örneğin tüm dünyada insan öldürmek cürümdür lakin ülkenin toplumsal yapısına nazaran ceza kaideleri değişir. İşte Hitit kanunları da bu biçimdedir.
Hitit kanunlarını incelediğimiz vakit vefat teriminin Hitit halkında da günümüzdeki üzere olduğunu söyleyebiliyoruz. Ölüm cezası kolay kolay verilmiyor ve cinayet hatası hayli büyük bir kabahat olarak görüldüğü için mevtle cezalandırılıyor. O periyoda göre düşündüğümüz vakit bayanlara ve kölelere haklar verilmesi, hayvanların ve tabiatın bir nebze de olsa korunuyor olması; Hitit kanunlarının dikkat çeken özellikleri içinde.
Anadolu’da kurulmuş en eski ve en değerli medeniyetlerden bir tanesi olan Hititler’de kullanılan Hitit kanunları nelerdir sorusunu hususları ve özellikleri üzerinden tüm bilgileriyla yanıtladık. Mevzu hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Eski hukuk kuralları denilince bir epeyce kişinin aklına Hammurabi kanunları gelir. Evet ancak Hitit kanunları ile bu cins bilinen kanunları kıyasladığımız vakit karşımıza epeyce daha insancıl bir tablo çıkıyor. Günümüzden binlerce yıl evvel yazılmış olmalarına karşın kısasa kısas üzere sert cezalar uygulamamışlar ve kölelere bile kıymetli haklar vermişlerdir. Gelin Hitit kanunları nelerdir yakından bakalım ve unsurları üzerinden öne çıkan özelliklerini bakılırsalim.
İçindekiler
Hitit kanunları nedir?
Hitit kanunları nasıl ortaya çıkmıştır?
Hitit kanunları nelerdir? Maddeleri
Hitit kanunlarının özellikleri nelerdir?
Temelden başlayalım; Hitit kanunları nedir?
Milattan evvel 1600’lü senelerda kurulmuş ve dağıldığı milattan evvel 1178 yılına kadar kurulduğu Anadolu’da faal bir güç olmuş Hititler medeniyeti tarafınca oluşturulmuş olan kurallar bütünü, Hitit kanunları olarak isimlendirilir. Milattan evvel 1650’li senelerda yapıldığı düşünülen Hitit kanunları, kral I. Hattuşili periyodunda hazırlanmıştır.
Hititler’de kral beraberinde başkomutan, başyargıç ve başrahip olarak kabul ediliyordu. Pankuş ismi verilen bir soylular meclisi tarafınca onaylansa bile kralın geniş bir yetki alanı vardı. Tüm bunlara karşın kil tabletlere çivi yazısı ile kazınmış günümüze gelen haliyle 292 kanun üzerinden hukuk kurallarının belirlenmiş olması son derece kıymetlidir.
Hitit kanunları nasıl ortaya çıkmıştır?
Anadolu’nun komşu bölgesi olan Mezopotamya’da birinci kent devletleri kurulmuş ve medeniyet şekillenmiştir. Toplumsal nizamı sağlamak için de bir epeyce yazılı ve yazısız kurallar hazırlanarak hukukun temelleri atılmıştır. Medeniyeti kurdukları sırada ister istemez tüm bunlardan etkilenen Hititler de toplumsal sistemi sağlamak ismine bir dizi kural hazırlamışlardır.
Hititlerin, Mezopotamya medeniyetlerindeki hukuk kurallarından etkilendikleri bir gerçek. Lakin asla bunları alıp da teğe bir uygulamaya çalışmamışlardır. Halkın toplumsal yapısını ön planda tutarak kendilerine özel kurallar belirlemişlerdir. Anadolu halkına özel olarak hazırlandığı için Mezopotamya halklarını zar güç denetim altında tutan mevt cezaları kullanılmamış, yerine para ya da dayak cezası uygun görülmüştür.
Hitit kanunları nelerdir? Hususlarına bakalım:
- Kadın ve erkek evlenip çocuk yaptıktan daha sonra boşanırlarsa konut ikiye bölünür, bayan bir çocuğu erkek ise öteki çocukları alır.
- Cinayetin cezası ölümdür.
- Kavga sırasında insan öldüren, bedel olarak dört baş insan verir.
- Esir öldüren, bedel olarak iki baş insan verir.
- Öküz çalıp kesen beş öküz, kuzu çalıp kesen dört kuzu, keçi çalıp kesen dört keçi bedel öder.
- Meyve bahçesinde yangın çıkaran yeni ağaç diker, ağaç başına altı gümüş öder.
- Hırsızlık yapan dayak yer ve çaldığı malın üç katı gümüş öder.
- Tarla yakan kişi, tarlasını yaktığı şahsa köle olarak verilir.
- Büyücülük yapan öldürülür ya da sürgün edilir.
- Kralın kararına karşı gelen kişinin konutu harap edilir.
- Hititli bir tüccarı öldüren kişi, 100 gümüş bedel öder.
Hitit kanunlarının özellikleri nelerdir?
Hitit kanunları milattan evvel 17. yüzyılda yazıldığı için periyodun koşullarına göre ve benzeri ya da evvelki periyottaki kuralları göz önüne alarak pahalandırmak gerekiyor. Dönemin koşullarına göre Hitit kanunları pek insancıl kurallara sahip. Kısasa kısas metodu üzere sert cezalar yerine ödeme yapılması o periyodu için büyük bir ıslahat. olağan olarak o periyot kölelik var ve baş sayısı olarak hesaplanan köle beşerler da mal kabul ediliyor.
elbet binlerce yıl öncenin kanunları olduğu için erkek bayandan üstün tutuluyor lakin bir daha de kanunlarda hanımın ismi geçmesi ve boşanma üzere durumlarda hanımın hem bir çocuğu tıpkı vakitte malın yarısını alabilmesi demek, uygar kanunun temellerinin atılmış olması manasına gelir.
Hitit kanunlarında en dikkat çeken mevzu ise köle hakları. Köleler, sahibinin malı olsa bile insan oldukları unutulmamış ve mülk edinebilmeleri, karşılığını ödeyerek özgür kalabilmeleri ve başlık parasını vererek hür bir bayanla evlenebilmeleri bile sağlanmıştır. Başka bir farklı nokta ise hayvanlara ve tabiata karşı da hami tedbirler alınmış olması.
Kölelik 20. yüzyılda çözülmüş, bayan hakları ise bugün bile tam olarak çözülmemiş problemler oldukları için bu iki mevzudan bağımsız değerlendirdiğimiz vakit Hitit kanunlarında yer alan kural ve cezaların son derece insancıl olduğunu söylemek mümkün. Kaldı ki o devirde ölüm cezasının en yaygın ceza yolu olduğunu düşünürsek bunun yerine fidye ödenmesi bile ilerici bir adım olarak kabul edilebilir.
Sonuç: Hitit kanunları niye değerli?
Medeniyetin temellerini atan Mezopotamya’daki birinci kent devletleri tarafınca uygulanan kanunlar ve belirlenen kurallar hukukun başlangıcı olmuş ve bu yapının temellerini atmıştır. Lakin bunların büyük kısmında uygulanan ceza kısasa kısas üzere son derece sert prosedürlerden oluşuyordu. olağan olarak periyodun koşulları mucibince toplumsal bir barış nizamı oluşturmak yerine yöneticilerin isteklerinin şartsız kuralsız yerine getirilmesini hedefliyorlardı.
Hukukun temeli bu kanunlar olsa bile günümüz hukukuna kadar devam eden sürecin en kıymetli adımlarından bir tanesi Hitit kanunları olmuştur. Yaklaşık 500 yıl boyunca uygulanmış olan bu kanunlar, günümüz hukukundaki toplumsal yapının kıymeti unsurunun birinci kere uygulanmasıdır. Örneğin tüm dünyada insan öldürmek cürümdür lakin ülkenin toplumsal yapısına nazaran ceza kaideleri değişir. İşte Hitit kanunları da bu biçimdedir.
Hitit kanunlarını incelediğimiz vakit vefat teriminin Hitit halkında da günümüzdeki üzere olduğunu söyleyebiliyoruz. Ölüm cezası kolay kolay verilmiyor ve cinayet hatası hayli büyük bir kabahat olarak görüldüğü için mevtle cezalandırılıyor. O periyoda göre düşündüğümüz vakit bayanlara ve kölelere haklar verilmesi, hayvanların ve tabiatın bir nebze de olsa korunuyor olması; Hitit kanunlarının dikkat çeken özellikleri içinde.
Anadolu’da kurulmuş en eski ve en değerli medeniyetlerden bir tanesi olan Hititler’de kullanılan Hitit kanunları nelerdir sorusunu hususları ve özellikleri üzerinden tüm bilgileriyla yanıtladık. Mevzu hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.