ahmetbeyler
Yeni Üye
Bütün gün çalışıp yorgun bir biçimde işten çıktığınızı düşünün. Metroya binip meskeninize hakikat yola koyuldunuz ve durağınızda indiniz. daha sonrasında yerin altındaki metro istasyonundan çıkmak için yürümeye başladınız. Karşınıza her gün kullandığınız uzun mu uzun bir yürüyen merdiven çıktı. Yürüyen merdivene baktığınızda çalışmadığını, insanların kendilerinin bu merdivenden çıktığını gördünüz. Siz de kalabalık içinde yürüyen merdivene ilerlediniz ve birinci adımınızı attınız. Birinci adımınızı attığınızda aslında olağan merdivenden farkı olmamasına karşın dengenizin bozulduğunu gördünüz. Bunun niye olduğunu düşünerek üst çıktınız ve daha sonrasında konutunuzun yolunu tuttunuz.
Bu kısa öykümüz size bir yerden tanıdık geldi mi? Daha evvel muhtemelen çeşitli sebeplerle durmuş bir yürüyen merdiveni kullanmışsınızdır. Pekala duran bir yürüyen merdiveni kullandığınızda siz de içinizde garip bir şeyler hissedip istikrar kurmakta zorlandınız mı? Bu durumun yalnızca kendinize olduğunu düşünüyorsanız merak etmeyin, hayli fazla insan bu sorunu yaşıyor. Hatta bununla ilgili bir kavram da var. Haydi gelin artık, “Broker Phantom Escalator” olarak tanımlanan bu bilimsel fenomene bakalım.
Duran yürüyen merdivenlerden çıkarken istikrarımız niye bozulur?
Yürüyen merdivenler durduğunda aslında olağan bir merdivenden farksızdır. Düz mantıkta bu merdivenlerden adım atarak çıkmaya çalıştığımızda farklı bir şey olmasını beklemeyiz. Ancakbu noktada devreye beynimiz ve karmaşık çalışma sistemi giriyor. “Bozuk Yürüyen Merdiven Yanılgısı” olarak tanımlanan bir çalışmayla da kanıtlanan bu durum, beynimizin yürüyen merdivenin hareket etmesine alışmasından dolayı yaşanıyor. Bir baş dönmesi eşliğinde adımlarınızı olağandan daha süratli atabileceğiniz duran yürüyen merdiveni çıkarken, beyniniz burada kimi şeylerin yanlış olduğunu düşünüyor.
Beynimizde şuurlu işler için olduğu üzere bilinçsiz bir biçimde yerine getirdiğimiz vazifeler ortasında bir alan vardır. Yürümek üzere hareketler bu alanda gerçekleşir. Bu şuurlu olmayan sistem, yürüyen merdivene bindiğimizde düşmemizi de mahzurlar. olağan olarak beynimiz kendini yürüyen merdivenin yürüdüğü ana göre ayarlar ve adımlarını ona nazaran atar. Bu sebeple de yürüyen merdivenin yürümediğini görüyor olsak da adımlarımız yürüyormuşçasına atılacaktır. Bu da bir baş dönmesine ve istikrar kaybına yol açacaktır.
“Bozuk Yürüyen Merdiven Yanılgısı” için yapılan deney
2003 yılında R.F. Reynolds ve A. M. Bronstein isimli iki araştırmacı, yürüyen merdivenin çalışmadığına emin olunmasına karşın yaşanan tuhaf istikrar hissinin niye olduğunu araştırmaya karar verdiler. Bunun kararında da Broken Escalator Phenomenon”; yani “Bozuk Yürüyen Merdiven Yanılgısı” çalışması ortaya çıktı.
Bir deneyle bu hissiyatı canlandırmak isteyen araştırmacılar, bunun için kullanıcıların sabit bir biçimde üstünde durabilecekleri bir kızak kullandılar. Deneyde yer alan beşerler birinci başta sabit bir biçimde duran bu kızakların üzerine 10 sefer adım attılar. Deneklerden daha sonrasında kızaklar hareketliyken 20 sefer adım atmaları istendi. Deneyin 3. kademesinde ise deneklere kızağın hareketsiz olacağı bilgisi verildi. Kızaklar hakikaten de hareketsizdi, lakin denekler kızağa adım atarken gövdelerinin öne gideceği seviyede süratli adımlar attılar. Deneklerin büyük kısmını şaşkına çeviren bu deney, yürüyen merdiven, koşu bandı üzere alanların sakin hallerinde yaşanan istikrar kaybını da açıklıyordu.
Bedenimiz niye bu biçimde bir reaksiyon veriyor?
Bedenimizin yürüyen merdiven duruyorken garip reaksiyon vermesinin sebebi motor sistemimizin alışkanlıklarından kaynaklanıyor. Daha evvel yaşadığı deneyimlerini bir ortaya getirerek yürüyen bir merdivene süratli ve hafifçeçe öne eğilerek çıkan bedenimiz, asansör duruyor olsa da birebir yansıyı vermeye devam ediyor. Yürüyen merdiven, koşu bandı üzere çeşitli bir hareketi yerine getiren araçların o an çalışmadığını bilsek de bedenimizin motor sistemi birebir bilgiye sahip olmadan istemsizce bir reaksiyon veriyor. Karşıda o hareketi bulamadığımızdaysa garip bir hisle bir arada istikrar kaybı yaşanmış oluyor.
Kaynak: 1, 2, 3, 4
Bu kısa öykümüz size bir yerden tanıdık geldi mi? Daha evvel muhtemelen çeşitli sebeplerle durmuş bir yürüyen merdiveni kullanmışsınızdır. Pekala duran bir yürüyen merdiveni kullandığınızda siz de içinizde garip bir şeyler hissedip istikrar kurmakta zorlandınız mı? Bu durumun yalnızca kendinize olduğunu düşünüyorsanız merak etmeyin, hayli fazla insan bu sorunu yaşıyor. Hatta bununla ilgili bir kavram da var. Haydi gelin artık, “Broker Phantom Escalator” olarak tanımlanan bu bilimsel fenomene bakalım.
Duran yürüyen merdivenlerden çıkarken istikrarımız niye bozulur?
Yürüyen merdivenler durduğunda aslında olağan bir merdivenden farksızdır. Düz mantıkta bu merdivenlerden adım atarak çıkmaya çalıştığımızda farklı bir şey olmasını beklemeyiz. Ancakbu noktada devreye beynimiz ve karmaşık çalışma sistemi giriyor. “Bozuk Yürüyen Merdiven Yanılgısı” olarak tanımlanan bir çalışmayla da kanıtlanan bu durum, beynimizin yürüyen merdivenin hareket etmesine alışmasından dolayı yaşanıyor. Bir baş dönmesi eşliğinde adımlarınızı olağandan daha süratli atabileceğiniz duran yürüyen merdiveni çıkarken, beyniniz burada kimi şeylerin yanlış olduğunu düşünüyor.
Beynimizde şuurlu işler için olduğu üzere bilinçsiz bir biçimde yerine getirdiğimiz vazifeler ortasında bir alan vardır. Yürümek üzere hareketler bu alanda gerçekleşir. Bu şuurlu olmayan sistem, yürüyen merdivene bindiğimizde düşmemizi de mahzurlar. olağan olarak beynimiz kendini yürüyen merdivenin yürüdüğü ana göre ayarlar ve adımlarını ona nazaran atar. Bu sebeple de yürüyen merdivenin yürümediğini görüyor olsak da adımlarımız yürüyormuşçasına atılacaktır. Bu da bir baş dönmesine ve istikrar kaybına yol açacaktır.
“Bozuk Yürüyen Merdiven Yanılgısı” için yapılan deney
2003 yılında R.F. Reynolds ve A. M. Bronstein isimli iki araştırmacı, yürüyen merdivenin çalışmadığına emin olunmasına karşın yaşanan tuhaf istikrar hissinin niye olduğunu araştırmaya karar verdiler. Bunun kararında da Broken Escalator Phenomenon”; yani “Bozuk Yürüyen Merdiven Yanılgısı” çalışması ortaya çıktı.
Bir deneyle bu hissiyatı canlandırmak isteyen araştırmacılar, bunun için kullanıcıların sabit bir biçimde üstünde durabilecekleri bir kızak kullandılar. Deneyde yer alan beşerler birinci başta sabit bir biçimde duran bu kızakların üzerine 10 sefer adım attılar. Deneklerden daha sonrasında kızaklar hareketliyken 20 sefer adım atmaları istendi. Deneyin 3. kademesinde ise deneklere kızağın hareketsiz olacağı bilgisi verildi. Kızaklar hakikaten de hareketsizdi, lakin denekler kızağa adım atarken gövdelerinin öne gideceği seviyede süratli adımlar attılar. Deneklerin büyük kısmını şaşkına çeviren bu deney, yürüyen merdiven, koşu bandı üzere alanların sakin hallerinde yaşanan istikrar kaybını da açıklıyordu.
Bedenimiz niye bu biçimde bir reaksiyon veriyor?
Bedenimizin yürüyen merdiven duruyorken garip reaksiyon vermesinin sebebi motor sistemimizin alışkanlıklarından kaynaklanıyor. Daha evvel yaşadığı deneyimlerini bir ortaya getirerek yürüyen bir merdivene süratli ve hafifçeçe öne eğilerek çıkan bedenimiz, asansör duruyor olsa da birebir yansıyı vermeye devam ediyor. Yürüyen merdiven, koşu bandı üzere çeşitli bir hareketi yerine getiren araçların o an çalışmadığını bilsek de bedenimizin motor sistemi birebir bilgiye sahip olmadan istemsizce bir reaksiyon veriyor. Karşıda o hareketi bulamadığımızdaysa garip bir hisle bir arada istikrar kaybı yaşanmış oluyor.
Kaynak: 1, 2, 3, 4