Dolarizasyon Nedir, Çeşitleri ve Sonuçları Nelerdir?

[ahmetbeyler]

Ekonomik dert, her geçen gün varlığını daha fazlaca göstermeye başladı. Gelecek derdi, ay sonu hesaplamaları üzere sorunlar insanların iktisat ile epey daha sık ilgilenmesine sebep oldu. Natürel ki bu da onların karşısına yeni iktisat tabirleri çıkardı.

Bu tabirlerden biri de dolarizasyon. Dolarizasyon kendi içerisinde büyük bir terim. Dolarizasyonun çeşitleri olduğu üzere buna niye olan sebep ve sonuçları da mevcut. Bu sebepten dolayı bizde dolarizasyon hakkında derlediğimiz ayrıntıları yazımızda aktardık.


Dolarizasyon nedir, çeşitleri ve sonuçları nelerdir?

Dolarizasyon nedir?
Dolarizasyonun çeşitleri nelerdir?
Tam (Resmi) dolarizasyon
Kısmi (Gayri resmi) dolarizasyon
Yarı-resmi dolarizasyon
Finansal dolarizasyon
Aksi dolarizasyon
Dolarizasyonun niçinleri nelerdir?
Dolarizasyonun sonuçları nelerdir?
Dolarizasyonun olumlu sonuçları
Dolarizasyonun olumsuz sonuçları


Dolarizasyon nedir?


Dolarizasyon sıradançe yerli paranın terk edilip ülkenin rastgele bir yabancı para ünitesini resmi para olarak kabul etmesi manasına geliyor. Lakin dolarizasyonun cinsleri mevcut olduğu için bu açıklama kısmen gerçek diyebiliriz. Bu yabancı paranın esas kullanım niçini yerli paranın kıymetini saklamakta yatıyor. Yerli paranın paha kaybetmeye başlaması biroldukça büyük firmayı korkutur ve bunun kararında da bu firmalar dolarizasyona başvurmaya devam ederler. Bu durumda aslına bakarsanız korkulanın başa gelmesi manasına gelir.

Ülke iktisadı bu mevzuda büyük bir faktör. Ülkenin iktisadı berbatsa ve düzelme ismine pek bir gelişim göstermiyorsa dolarizasyon süratli bir biçimde yayılır ve yükselir. İşler ilerlemeye başladığında ise büyük firmalardan ülkedeki bütün çalışma dallarına sekmeye başlar. Beşerler günlük alışverişlerini döviz ile yapmaya başlarlar ve bu durum yerli paranın büsbütün ülke dışı kalıp rastgele bir dövizin resmi olarak kabul edilmesi ile son bulur. Alışılmış ki bu durum dolarizasyon olarak isimlendirilmesine karşın bahis yalnızca dolardan ibaret değil. Asıl vurgulanan olay yerli para ünitesi haricindeki rastgele bir para ünitesinin kabul edilmesi olarak geçiyor.

Dolarizasyonun çeşitleri nelerdir?

• Tam (resmi) dolarizasyon
• Kısmi (gayri resmi) dolarizasyon
• Yarı-resmi dolarizasyon
• Finansal dolarizasyon
• Aykırı dolarizasyon

Tam (Resmi) dolarizasyon:

Ülke büsbütün yerli para ünitesini terk eder ve dolar yahut euro üzere, özetlemek gerekirsesı hangi para ünitesi olduğu fark etmeksizin yerli para ünitesi haricindeki ulusal bir dövizi mahallî para ünitesi olarak kabul eder.

Kısmi (Gayri resmi) dolarizasyon:

Ülke içerisindeki yükselen enflasyon kararı, beşerler doğal olarak bu enflasyona mani olmaya çalışır. Bunun kararında ise yerli para ünitesinin bilakis daha sağlam ve muteber olan bir para ünitesini tercih ederler.

Yarı-resmi dolarizasyon:

Ülkenin kendi yerli para ünitesi haricindeki ekstra bir ulusal para ünitesinin ülke içerisinde kabul edilmesi yarı-resmi dolarizasyon olarak isimlendiriliyor. Bu durum genel olarak enflasyonun önüne geçilemeyecek kadar yükseldiği vakit içinderda kelam konusu oluyor.

Finansal dolarizasyon:

Ülkedeki finansal sisteme duyulan itimat azaldığı için beşerler artık yerli para ünitesi haricindeki bir para ünitesi cinsinden borca girmeye başlarlar. Bu durum tam dolarizasyonun da kapılarının aralanmaya başladığını belirtir.

Zıt dolarizasyon:

Dolarizasyon çeşidinde en güç görülen kısımlardan biri olan zıt dolarizasyon, hem de en umut vaat eden cins olabilir. Zira bu durum genel dolarizasyon sürecinin bilakis işlemesini niteliyor. Mahallî para ünitesi bir daha paha kazanıyor ve tasarruf ve kıymet ölçüleri açısından ülke kalkınmaya başlıyor.

Dolarizasyonun niçinleri nelerdir?

• Kredilerin riskli olmaya başlaması
• Enflasyonun epey istikrarsız olması
• Ekonomik volatilite (Volatilite: finansal piyasalarda muhakkak bir eserin belli bir vakit içerisinde fiyatında yaşanan dengesizliktir)
• Ekonomik düşüşe karşı yabancı para cinsine yönelmek

Dolarizasyon mutlaka hiç bir ülkenin yaşamak istemediği tipten bir durum. Zira en başta lokal para ünitesinin kıymet kaybetmesi demek, o ülkenin egemenlik sembolünün de yavaş yavaş ziyan görmesi manasına geliyor. Bu durum devletin kendisinden mahallî halka kadar herkesi olumsuz etkileyen bir durum. Halk kendi tasarrufunu sağlamaya çalışırken, firmalar mal ve hizmet fiyatlandırmalarını yaparken yahut borç kontratlarını hazırlarken yerli para haricinde dövize yönelmeleri dolarizasyonun artmasının sebeplerinden birkaçı. Bu durum arkası ardını getirerek daha fazlaca güvensizliği, enflasyonda yükselmeyi, mahallî para ünitesi cinsinden iş yapan finansal varlıkların, getiri oranlarında düşüşü, istikrarsız makroekonomik siyasetleri vb. biroldukca olumsuz olayı tetikleyerek dolarizasyonun süratli bir biçimde yükselmesini ve ülke iktisadını sarsmasını sağlar. Ülke iktisadının sarsılması ise kestirim edeceğiniz üzere her şeyin daha berbata gideceğini işaretler.

Dolarizasyonun sonuçları nelerdir?


Dolarizasyonun olumlu sonuçları:

• Hakikat bir biçimde yapıldığında ulusal para ünitenin bedel kaybının engellenmesi
• Enflasyonun düşüp maliyetlerin azalması
• Ülkenin yabancı ülkelerden kredi alması azalacaktır. Buna bağlı olarak yatırımlar artacak ve ülke kalkınmaya başlayacaktır
• Belirli bir süreliğine de olsa ülkenin alım ve satım gücü yerine gelir

Dolarizasyonun olumsuz sonuçları:

• Dolarizasyonun yüksek olması durumunda ülke beklenmedik muhtemel şokları kaldıramaz ve bu duruma karşı olması gerekenden çok daha kırılgan olur
• Lokal para ünitesinin kıymet kaybetmesi kararı ülkeye giren dövizin, yerli satışı yapılan rastgele bir şeye fiyat olarak tesiri devasa yükseklikte olur
• Finansal sistemlerde sarsılmalar yaşandığı için ödemelere yönelik durumlar eskisine kıyasla fazlaca daha az, istikrarsız ve riskli olur
• Borçlu olmak mahallî insanlara her zamankinden daha fazla yük bindirir
• Alım gücünün düşmesi üzere olumsuz sonuçlardan dolayı ülkedeki refah düzeyi düşer
• Ülkenin dış ülkeler ile olan alakası ziyan gorebilir, sorunlar çıkabilir

Sonuç olarak dolarizasyonun kendi çapında olumlu sonuçları olsa da, bu biçimde bir durumun içine girmek ülke çapında pek şiddetli, uzun ve çetrefilli bir sureci tetikliyor ve bu olumsuz sonuçlar niçiniyle doğal olarak ülkedeki ömür her tipten zorlaşmaya başlıyor.