Çöplerden Semt Tahlili Yapılabileceğini Gösteren Çalışma

ahmetbeyler

Yeni Üye
SLOT grubu, genelde hayatın ortasındaki gündelik lakin bir o kadar farklı konuları seyircisinin karşısına çıkaran içerikler üretiyor. ‘Beni Kendimden Koru’, ‘Renkli Veli’, ‘Benekli Ayhan’ üzere belgesellere imza atan grup, her yaptığı işten daha sonra bu sefer ”ne yapacak acaba” hissini uyandırıyor.

15 Eylül’de yayıma giren bu belgeselleriyle de daha fazlaca konuşulacakları kesin. Zira Ataköy ve Şirinevler semtlerinde çöpleri karıştırarak çıkan atıklardan insanların tüketim alışkanlıklarına bakıyorlar. Ataköy, Şirinevlere nazaran daha seçkin bir semt bulunmasına karşın birtakım kimi Şirinevler’le emsal besin mamüllerini daha epey tükettikleri görülüyor. Takım, bu üzere farklı bilgilerden ekonomik krizi anlamaya çalışıyor. Yönetmen Ümit Oktay Aymelek, çöplerden semt tahlili belgeselinin bilgilerinı ve belgeselciliğe dair merak edilenleri Webtekno’ya anlattı. İşte direktörün karşılıkları…

Aslında biz SLOT olarak ömrün her alanında çeşitli üretimler yapmayı planlıyoruz.



Bu belgesellerin bizim için şöyleki bir kıymeti var: Malum ekonomik kriz, insanların ömürlerinde, toplumsal hayatlarında, aile münasebetlerinde epeyce sert bir biçimde kendini hissettiriyor. zaten biz bu belgeselde, insanların tüketim alışkanlıklarındaki değişiklikleri epeyce net gözlemleyebiliyoruz. Ama biz bunu ekonomik kriz çerçevesinde incelemeyi tercih ettik. Bu krizin, insanların tüketim alışkanlıklarında nasıl değişikliklere yol açtığını kaydetmeye çalıştık. O açıdan bizim için kıymetli. Yani bu kriz mevzusunu irdeleyen biroldukca görüntü yaptık daha evvel. Hala daha yapacağız.

Fakat bizim SLOT olarak editoryal tercihlerimiz ve anlatım biçimimizde başka üretimlere nazaran şöyleki bir farklılık var: Biz çektiklerimizi nasıl bir editoryal süreçten geçirip geliştirerek seyirciye sunabileceğimizin kaygısındayız.


Herhangi bir mevzuyu ele aldığımızda farklı bir açıdan pahalandırmak istiyoruz. Örneğin bir ekonomik kriz görüntüsü olduğu vakit tanzim çadırlarına gidip oradaki beşerlerle röportaj yapmak epey değerli. Bu yapılabilir bir şey ve bunu aslına bakarsan yapıyorlar. Hatta güzel de yapanlar var. bu türlü maddi krizin varlığını kamuyla paylaşan yayınlar, yayın organları var. Biz bu krizi insanlara nasıl anlatabiliriz, yani “çöplerden semt konusunda bu krizi irdeleyebiliriz örneğin” üzere bir gündem yarattık kendi içimizde.

Tabii bu türlü bir mevzuyu, görüntüyü, belgeseli işlemek sıkıntı oluyor. Pekala bu neye yansıyor bu işte? örneğin bizim çekim müddetlerinin bitmesiyle yayına giriş süresi içindeki vaktin uzamasına, gecikmesine niye oluyor. Zira önemli bir randevu trafiği oluyor, kurgu oluyor ve daha sonra yayına çıkıyor, yani baktığınızda pek uzun bir vakit geçmiş oluyor öbür üretimlere nazaran.

Ümit Oktay Aymelek

ötürüsıyla şu an önemli bir kriz yaşıyoruz ve bu krize dair bir şeyler söylemek istiyoruz. Tespitlerde bulunmak istiyoruz. Araştırma yapmak istiyoruz. Çöplerden semt tahlili de bu araçlardan bir tanesi oldu bizim için. O yüzden SLOT olarak hayli önemsiyoruz.

Aslında bizim en son emelimiz burada bir farkındalık yaratmak değil. Öncelikle çöplerden semt tahlili yaparken, niye çöpleri karıştırıyoruz? Kişinin ya da bir bölgenin hakkında fikir sahibi olabilmek için çöplerin niye değerli olduğunu anlatmaya çalışıyoruz.

William Rathje

Biri de bu gözle bakın diyoruz. Zira bu tespitler, bu çalışma daha evvel Arizona Üniversitesinde bir profesör tarafınca yapılıyor. Araştırmayı yapan arkadaşlarımız da, internette bir tarama yaptıklarında Dr. William Rathje ismine, yani bu profesörün adına ulaşıyorlar. Aslında ikisinin yaptığı şeyler de benzermiş, onu fark ediyorlar. Yani dediğim üzere burada bir farkındalık yaratmak üzere bir gündemimiz yok. Burada yalnızca ”bakın bu biçimde bir araştırma biçimi de var ve bu fazlaca tesirli bir araştırma biçimi” diyoruz.

Çünkü bunun çıkış referansı şu; anketlerin, yüz yüze görüşmelerin birden fazla vakit gerçeği yansıtmadığına karar veren araştırmacılar, ”biz bu gerçek bilgiye aslında çöplerden ulaşabiliriz” diyorlar.


Çünkü bireyler, çoğu vakit yüz yüze görüşmelerde palavra söyleyebiliyor ya da manipülatif karşılık verebiliyor. Çekinebilirler, korkutabilirler bir sürü dinamiği olabilir bunun. Buna alternatif olarak da araştırmacılar, çöplerin gerçeği söyleyeceğini düşünüyorlar çünkü çöplerin özel alandan kamusal alana çıkan deliller olduğuna kanaat getiriyorlar. Keza Umut’un da Arizona Üniversitesindeki profesörün de yapmış olduğu çalışmanın ana motivasyonu bu.

Çöplerden semt analizi, yapılan araştırma alanıyla ilgili önemli doneler veriyor, meraklısına ciddi fikirler sunuyor.


Burada ekonomik krizi gözlemlediğimiz, spoiler gibi olmasın ancak kısa bir bu biçimde bir girift, kısa bir bilgi paylaşayım. Daha evvel de denemeleri oldu örneğin biz keza Ordu’da da bunu görmüştük. Ancak bu yaptığımız çalışma başkalarından şu biçimde farklıydı: Evet biz biliyorduk, bu krizi nazaranceğiz. Ama bu kadarı bizim için de biraz fazla oldu.

Çünkü işlediğimiz semtler; biri Şirinevler, biri Ataköy. Birebir bölgedeler, birebir toprağın üzerine yapılmışlar. Yalnızca ortasından bir yol geçiyor.



Bir tane üst geçit birbirine bağlıyor bu iki semti. Yani tahminen yüz metre falan vardı birbirinden ayıran. esasen görsellerde de gördüğünüzde belgeselde önemli bir farklılık var. Hem sosyolojik hem ekonomik farklılık var. Ancak makasın biraz daha daraldığını gördük. Bu bizim için de biraz şaşırtan. Dediğim üzere elbette bekliyorduk. Her iki tarafın da önemli etkileneceğini bekliyorduk ancak varsayım ettiğimizin biraz üstünde oldu.

Aslında bu hususla ilgili, net ve spesifik olarak SLOT’un radarına giren şaşırtıcı bir kararı paylaşmaktan fazla, şahsi olarak müşahedemiz şuydu: Önemli bir öğün atlama durumu kelam konusu. Her iki semtte de sabah kahvaltılarına dair çöp artıklarına fazlaca az rastladık.


Bu beni şaşırttı. Bunun alışılmış niçinleri var. Onları videoda da veriyoruz. Lakin bu biçimde birinci duyduğumuzda gördüğümüzde falan biraz şaşırtıcı olmuştu.

Belgeseli çekerken semtlerde rastgele bir zorluk yaşamadık. Tek yoğunluğumuz hava muhalefeti olabiliyor ya da işte belediyenin çöplerden sorumlu takımları çöpleri toplamış olabiliyor.


Tabii bunun önüne geçebiliyoruz. Çöp toplama saatlerini tespit edip çöp toplama saatlerinde orada olmuyor, öncesinde orada oluyoruz. İnsanların çekim esnasında bizlere ilgisi var diyemem, ilgisiz de diyemem. Şöyle; İlk olarak apartman önündeki çöp kutularını incelediğimizde, beşerler kendi çöpleri olduğu için müdahale edebilir, belki göstermek istemedikleri bir şey olabilir tahminen de rahatsız olabilecekleri bir şey olabilir diye düşünüyordum. Bu büsbütün gereksiz bir tedirginlikmiş. Zira orası bir çöp kutusu. Kimin çöpü olduğu poşetin üzerinde yazmıyor. ötürüsıyla kimse bu bahiste herhangi bir rahatsızlık göstermedi.

Onun haricinde semtlerde, yani mesela Şirinevler’de kimi vakit soruyorlar bize; ”çöpleri karıştırırken rastgele bir güvenlik sorunu oluyor muydu sizin için?”. Hayır, mutlaka olmuyordu.


Yani yalnızca orada ilgi çeken şey, çöplerini biri karıştırması ki bu olağan bir şey. Kimse oralı değil lakin onu çeken bir kamera olduğunu görür görmez bir şaşkınlık oluyor. Oyuna katılmak isteyenler oluyor kimi vakit. kimi vakit biz oyuna katmak istediğimizde manzara vermek yahut röportaj vermek istemediklerini söylüyorlar. Ancak geri kalan, yani tek şeyimiz hava muhalefeti olabilir ya da semtlerin yaşadığımız bölgelere olan uzaklığı olabilir. Onlar da bir belgeselci için hayıflanabilecek şeyler değil, yıllardır bunu yaşıyoruz. Yani bunu söyleme niçinim şudur ki çekim esnasında hiç bir zorluk hayatıyoruz. Doğal yarın başka semtlere, daha kriminal semtlere girersek işin rengi biraz daha değişebilir.

Çekim esnasında beşerlerle muhabbetimiz olmuyor, açık konuşmak gerekirse de standart elinde kamera olan bir beşere sorulan tipik bir soruyla karşılaşıyoruz: ”Arkadaşlar neyi çekiyorsunuz?”


”Çöplerden semt tahlili yapıyoruz, Şirinevler ve Ataköy semtini değerlendiriyoruz”, dediğimizde birden fazla insan anlamıyor. Anlamadıklarını belli etmemek için de ikinci bir soruyu sormuyorlar. Çok ender bir biçimde, yani bu birdir, ikidir ama beş değildir, on değildir. Anlamaya çalışıyorlar, ”Nasıl bir tahlil?” gibi. Burada en çok karşılaştığımız, en âlâ anlaştığımız beşerler, çöplerden geri dönüşüm için materyal toplayan tek, tekli arkadaşlar.

Plastikleri, kağıtları, demirleri falan toplayan, çöpleri kurcalayan arkadaşlar. ”Semt tahlili yapıyoruz”, dediğimizde epeyce net anlayabiliyorlar ve bizle de diyaloğa geçiyorlar. Mümkün mertebe bilgi vermeye çalışıyorlar. Kendi gördükleri, kendi his dünyalarında hissettikleri çerçevesinde özel şikayetleri olabiliyor, bunları lisana getiriyorlar. Sahiden bizim yaptığımız araştırmaya doküman sunan tespitlerde bulunabiliyorlar kimi vakit. Onun haricinde genelde beşerler pek bu yaptıklarımızı anlamıyor diyebilirim.

SLOT olarak bu üslup araştırmalara çoğunlukla yer vermeye çalışacağız.

Akademisyen Sosyolog Umut Yiğit

Bize bu görüntüde eşlik eden Umut bir akademisyen, bir araştırmacı. bu biçimde profesyonellerin eşliğinde çeşitli çalışmalar yapacağız. İlgi cazip olması kısmına gelince daha evvelki sorularda da yanıtladığım gibi farklı bir biçimde irdelemek istiyoruz hususları. Dediğim üzere bir kriz var, krizi bir anlatış biçimi var. Biz o anlatış biçimine nasıl farklı ulaşabiliriz, nasıl görüntüyü izlenir hale getirebiliriz?

Çünkü günün sonunda bir iş yapıyorsunuz, bir emek harcıyorsunuz, bir üretim yapıyorsunuz. Bunu insanların izlemesini istiyorsunuz. Bakın bir iş yaptık. Çok enteresan sonuçlar elde ettik. Ya da epeyce değişik bir insanın öyküsüne şahit olduk. Bir bakın isterseniz. Asıl maksadımız bu. ötürüsıyla bunları farklı biçimlerde anlatıp izleyiciyle bağlantıda kalmak istiyoruz.

Daha hayli hoş konularımız, epeyce hoş formatlarımız var.


Bunlar ete kemiğe bürünme etabında olduğu için şu an evvelinde paylaşmak pek hakikat olmaz. Bir tane bu biçimde önden bir sufle vermem gerekirse yakında bir alım gücü görüntüsü yapacağız. bir daha bir araştırma görüntüsü diyebiliriz aslında. İki Roman ikiz kardeş, Çatalca’da Roman mahallesinde yaşıyorlar: Cem ve Can. Fakat bir tanesi; Cem, bir bayanla tanışarak aşık oluyor ve evleniyor. Kız Frankfurt’ta yaşıyor. Eşinin teklifi üzerine Cem Frankfurt’a gidiyor, oraya yerleşiyor. Biz de bu ekonomik krizle birlikte iki kardeşin içindeki standartları görmeye çalışıyoruz.


Bunları kaydedip seyirciye sunacağız. Biri bakılırsace krizden inanılmaz derecede etkileniyor, oburu ise ömür standartlarını fazlaca fazlaca üste çektiğini sav ediyor. Biz de o denli mi değil mi bunu gözlemlemeye gideceğiz. İddiam Ekim üzere yayına gidebileceğimiz bir görüntü olacak. Şimdilik verebileceğim sufle bu olabilir. Lakin dediğim üzere yeni yayın dönemine başladık. Yeni formatlar, yeni kıssalar, yeni evrak hususlarıyla izleyiciyle yeniden ve daha kuvvetli bir biçimde buluşmak istiyoruz.

“Çöplerden Semt Analizi” belgeselinin 1. kısmını buradan izleyebilirsiniz: