ahmetbeyler
Yeni Üye
Flight Radar sitesini açıp baktığımızda sayısız uçak ikonu bizleri karşılıyor. Her gün karşılaştığımız bu görüntü, uçakların ulaşım konusunda ne kadar büyük bir kolaylık sağladığını da bizlere hatırlatıyor. bir daha de bu alanda daha evvel duymadığınız birbirinden değişik yasaklar bulunuyor.
Örneğin daha evvel uçakların Tibet’in üstünden uçmasının yasak olduğunu söylemiş ve bunun farklı sebeplerini anlatmıştık. Şimdiyse muhakkak faktörler göz önünde bulundurulmadıkça sonu gelmez baş karışıklıklarına sebep olan sorulardan birine bakıyoruz. Uçaklar Kuzey Kutbu’ndan daima geçerken Güney Kutbu’ndan niye geçmez? Sonuca geçmeden söyleyelim, işin ortasında soğuktan fazlası var.
En sıradaninden başlayarak “soğuk” konusunu ortadan çıkaralım:
Antarktika kıtasında, tıpkı kuzeyde olduğu üzere ekstrem soğuklar ve çok kalın, buzla kaplı katmanlar bulunuyor. Ayrıyeten sıcak suyun kıtaya ulaşmasını engelleyen ve etrafını saran akıntı yüzünden Antarktika’nın yıllık ortalama sıcaklığı -10’dan başlayıp birtakım bölgelerde -80 derecelere kadar düşebiliyor.
Peki uçaklar buna hazırlıklı değil mi?
Uçaklarda pek yaygın olarak kullanan Jet A ve Jet A-1 yakıtlarının sırasıyla -40 ve -47 derecede donma noktaları bulunuyor. Antarktika’da ise bilhassa de yüksekten uçulduğu için yakıtın donma tehlikesi bulunuyor. Bunun çözümüyse alçalmak.
Fakat ona da yanaşma talihleri pek bulunmuyor zira hava kaideleri sebebiyle daima kar fırtınaları görüşü ve bağlantısı engelliyor, ki havacılıkta sürekli iletişim şayet olmazsa olmazdır. O da elden kaybedildiğinde uçağın kâfi yakıtı olsa bile Antarktika’yı merkezinden geçemez.
Fakat bunun asıl niçinini açıklamadan evvel özetlemek gerekirse iki tane değişkene göz atalım:
Öncelikle kutuplarda sistemsiz olan manyetik alanın uçakların navigasyon sistemini bozduğu niyeti günümüzde pek geçerli değil. Zira eski yöntemlerden ziyade uydulardan dayanak alınarak yer-yön doğrulamaları yapılıyor. Ama eski tip bir uçak kelam hususuysa önünüzü bile nazaranmediğiniz bu noktada gittiğiniz yeri bilmek pek zorlaşacaktır.
İkinci değişkenimiz ise arazi yapısı. Tibet konusunda bahsetmiş olduğumiz tehlikeli yüksek dağlar konusu Antarktika taraflarında da geçerli. Daha evvel bahsetmiş olduğumiz üzere yakıtın donmasını engellemek için alçalmak gerekir. Lakin topografisinden emin olmadığınız, ya da size pek görüş imkânı sunmayan dağlık ve çöl bir yerde büyük bir yolcu uçağını indirmek hiç de kolay olmayacaktır.
Teknoloji konusunda bunu aşsak bile pilotların da bu koşullara uygun olarak eğitilmesi gerekir:
Şimdi gelelim uçakların Antarktika üzerinden uçmasını engelleyen asıl sebebe: ETOPS
Birleşik Krallık Sivil Havacılık Otoritesinin bir standart olarak belirlediği ETOPS (Extended Twin-Engine Operations) çift motorlu uçakların tek motorla ne kadar müddet havada kalabileceklerini belirliyor. Buna ek olarak uçakların en yakın acil iniş alanına olağanda en çok 1 saatlik uzaklıkta olmaları mecburidir.
Fakat bu paha yükseldiğinde, mesela ETOPS180 olarak belirtilen bir uçağa baktığımızda 180 kıymeti, uçağın tek motorla 3 saat kadar havada kalabileceğini gösterir. Yani az evvelki 1 saatlik süreyi artırma üzerine oluşturulmuş bir standarttır ETOPS. Şayet kalkış ve iniş bölgeleri ETOPS180’den çoksını istiyorsa o uçuş aslına bakarsanız gerçekleşmez. Ama günümüzde fark edeceğiniz üzere bu menzil çok genişletildi. O denli ki şu an Airbus A350 XWB modelinde 370 pahasını gorebiliyoruz.
Fakat Antarktika bu menzilin bile haricinde kalıyor:
Evet, bu uçakla direkt Antarktika üzerinden uçtuğunuzda en yakın acil iniş bölgesi olan Ushuaia havaalanına ulaşmak için bile 370 dakikadan fazla vakte gereksiniminiz olacak. Bölge üzerinde acil iniş yapılabilecek bir alan bulunsa bile buraya yardım gelene kadar yolcuların ve uçuş grubunun düzgün durumda kalması pek mümkün değil, ki iniş yapmak da standart inişlere benzemez.
Bunun imkânsız olduğunu söylemiyoruz. Yalnızca yolcu uçaklarında herkes için bu koşullara özel kıyafetler ve kaynaklar hazır olmadığı için hava yolu şirketleri hem masraflı tıpkı vakitte riskli olan bu seyahati yapmaya pek yanaşmıyor. aslına bakarsanız asıl hava trafiği Kuzey Yarım Küre’de olduğundan buna pek gerek de yok.
bir daha de buraya seyahatler yapıldığını biliyoruz. Hatta Qantas şirketi, geçtiğimiz yıl 17 saat 25 dakika süren uçuşuyla hem bir rekora imza atmış birebir vakitte Antarktika görünümünü paylaşmıştı:
Yani özetlemek gerekirse Antarktika uçuşları imkânsız değil lakin hem gereksiz birebir vakitte riskli. Bu sebeple yolcu uçakları burayı tercih etmiyor ki birebir durum Antarktika kadar sıkı olmasa da Kuzey Kutbu için de geçerli. bir daha de dediğimiz üzere özel olarak hazırlanan teçhizatla buraya uçak gönderilmesi mümkün.
Örneğin daha evvel uçakların Tibet’in üstünden uçmasının yasak olduğunu söylemiş ve bunun farklı sebeplerini anlatmıştık. Şimdiyse muhakkak faktörler göz önünde bulundurulmadıkça sonu gelmez baş karışıklıklarına sebep olan sorulardan birine bakıyoruz. Uçaklar Kuzey Kutbu’ndan daima geçerken Güney Kutbu’ndan niye geçmez? Sonuca geçmeden söyleyelim, işin ortasında soğuktan fazlası var.
En sıradaninden başlayarak “soğuk” konusunu ortadan çıkaralım:
Antarktika kıtasında, tıpkı kuzeyde olduğu üzere ekstrem soğuklar ve çok kalın, buzla kaplı katmanlar bulunuyor. Ayrıyeten sıcak suyun kıtaya ulaşmasını engelleyen ve etrafını saran akıntı yüzünden Antarktika’nın yıllık ortalama sıcaklığı -10’dan başlayıp birtakım bölgelerde -80 derecelere kadar düşebiliyor.
Peki uçaklar buna hazırlıklı değil mi?
Uçaklarda pek yaygın olarak kullanan Jet A ve Jet A-1 yakıtlarının sırasıyla -40 ve -47 derecede donma noktaları bulunuyor. Antarktika’da ise bilhassa de yüksekten uçulduğu için yakıtın donma tehlikesi bulunuyor. Bunun çözümüyse alçalmak.
Fakat ona da yanaşma talihleri pek bulunmuyor zira hava kaideleri sebebiyle daima kar fırtınaları görüşü ve bağlantısı engelliyor, ki havacılıkta sürekli iletişim şayet olmazsa olmazdır. O da elden kaybedildiğinde uçağın kâfi yakıtı olsa bile Antarktika’yı merkezinden geçemez.
Fakat bunun asıl niçinini açıklamadan evvel özetlemek gerekirse iki tane değişkene göz atalım:
Öncelikle kutuplarda sistemsiz olan manyetik alanın uçakların navigasyon sistemini bozduğu niyeti günümüzde pek geçerli değil. Zira eski yöntemlerden ziyade uydulardan dayanak alınarak yer-yön doğrulamaları yapılıyor. Ama eski tip bir uçak kelam hususuysa önünüzü bile nazaranmediğiniz bu noktada gittiğiniz yeri bilmek pek zorlaşacaktır.
İkinci değişkenimiz ise arazi yapısı. Tibet konusunda bahsetmiş olduğumiz tehlikeli yüksek dağlar konusu Antarktika taraflarında da geçerli. Daha evvel bahsetmiş olduğumiz üzere yakıtın donmasını engellemek için alçalmak gerekir. Lakin topografisinden emin olmadığınız, ya da size pek görüş imkânı sunmayan dağlık ve çöl bir yerde büyük bir yolcu uçağını indirmek hiç de kolay olmayacaktır.
Teknoloji konusunda bunu aşsak bile pilotların da bu koşullara uygun olarak eğitilmesi gerekir:
- Airbus A340’ı Antarktika’ya indiren Hi Fly pilotu Carlos Mirpuri
Şimdi gelelim uçakların Antarktika üzerinden uçmasını engelleyen asıl sebebe: ETOPS
Birleşik Krallık Sivil Havacılık Otoritesinin bir standart olarak belirlediği ETOPS (Extended Twin-Engine Operations) çift motorlu uçakların tek motorla ne kadar müddet havada kalabileceklerini belirliyor. Buna ek olarak uçakların en yakın acil iniş alanına olağanda en çok 1 saatlik uzaklıkta olmaları mecburidir.
Fakat bu paha yükseldiğinde, mesela ETOPS180 olarak belirtilen bir uçağa baktığımızda 180 kıymeti, uçağın tek motorla 3 saat kadar havada kalabileceğini gösterir. Yani az evvelki 1 saatlik süreyi artırma üzerine oluşturulmuş bir standarttır ETOPS. Şayet kalkış ve iniş bölgeleri ETOPS180’den çoksını istiyorsa o uçuş aslına bakarsanız gerçekleşmez. Ama günümüzde fark edeceğiniz üzere bu menzil çok genişletildi. O denli ki şu an Airbus A350 XWB modelinde 370 pahasını gorebiliyoruz.
Fakat Antarktika bu menzilin bile haricinde kalıyor:
Evet, bu uçakla direkt Antarktika üzerinden uçtuğunuzda en yakın acil iniş bölgesi olan Ushuaia havaalanına ulaşmak için bile 370 dakikadan fazla vakte gereksiniminiz olacak. Bölge üzerinde acil iniş yapılabilecek bir alan bulunsa bile buraya yardım gelene kadar yolcuların ve uçuş grubunun düzgün durumda kalması pek mümkün değil, ki iniş yapmak da standart inişlere benzemez.
Bunun imkânsız olduğunu söylemiyoruz. Yalnızca yolcu uçaklarında herkes için bu koşullara özel kıyafetler ve kaynaklar hazır olmadığı için hava yolu şirketleri hem masraflı tıpkı vakitte riskli olan bu seyahati yapmaya pek yanaşmıyor. aslına bakarsanız asıl hava trafiği Kuzey Yarım Küre’de olduğundan buna pek gerek de yok.
bir daha de buraya seyahatler yapıldığını biliyoruz. Hatta Qantas şirketi, geçtiğimiz yıl 17 saat 25 dakika süren uçuşuyla hem bir rekora imza atmış birebir vakitte Antarktika görünümünü paylaşmıştı:
- Arjantin’den Avustralya’ya
Yani özetlemek gerekirse Antarktika uçuşları imkânsız değil lakin hem gereksiz birebir vakitte riskli. Bu sebeple yolcu uçakları burayı tercih etmiyor ki birebir durum Antarktika kadar sıkı olmasa da Kuzey Kutbu için de geçerli. bir daha de dediğimiz üzere özel olarak hazırlanan teçhizatla buraya uçak gönderilmesi mümkün.
- Kaynaklar: Birleşik Krallık Sivil Havacılık Otoritesi, Simple Flying, Half as Interesting, TheRichest
- Görsel kaynakları: NASA, FLYING Magazine, Flight Radar