Toz Fırtınaları Yaşanırken Dışarı Çıkmak Tehlikeli mi?

ahmetbeyler

Yeni Üye
Distopik bir sinemanın ortasında üzere hissettiren toz fırtınaları, bilhassa kurak ve yarı kurak iklimlerde görülen bir meteorolojik olay. Bu meteorolojik olay, azalan yağış ve artan kuraklık oranıyla birlikte daha sık görülüyor. Hâl bu biçimde olunca da karşımıza toz fırtınasının yanında ‘toz taşınımı’, ‘toz bulutu’ üzere tabirler de çıkar oldu.

Peki bu tabirler ne manaya geliyor, toz fırtınaları niye daha sık yaşanır oldu, bir toz fırtınası esnasında dışarı çıkmak tehlikeli mi, gelecekte fazlaca daha fazlaı ve güçlü toz fırtınası mı yaşanacak?

Önce toz fırtınası, toz taşınımı ve toz bulutu tabirleri ne manaya geliyor ona bakalım


Toz fırtınası, çölleşmiş alanlarda güçlü rüzgârlar sebebiyle taşınan toz taneciklerinin savrularak geniş bir alana yayılması olarak tanımlanıyor. Bu savrulma ağırlaştıkça bulutlaşarak turuncumsu bir renk alıyor ve havayı kaplıyor, bu da toz bulutunu oluşturuyor. Başlayan toz fırtınasının savrulması daha sonrası kum ve tozun uzak yerlere taşınmasına da toz taşınımı ismi veriliyor.

Ancak günümüzde havada sadece yerden yükselen çöl kumlarının toz tanecikleri değil, insan faaliyetleri kararı ortaya çıkan ince partiküller de var. Bu da daha tozlu bir havaya sebep oluyor. Haliyle fırtına esnasında havadaki toz ölçüsü da bu partiküllerin de tesiriyle artıyor.

Türkiye’deki toz taşınımları ve fırtınaları nereden geliyor?

Bugün Türkiye’de tesirli olan toz taşınımı meskenlerin balkonlarını, sokakları ve otomobilleri tozla kapladı. // Kayseri

Türkiye’ye toz fırtınaları genel olarak Irak ve Suriye üzerinden geliyor. Kuzey Afrika üzere toz fırtınalarının ağır olduğu bölgelerden de ülkemize toz taşınımı olabiliyor. Uzak aradan gelen bu tozlar, fırtına kadar güçlü değil; taşınım olarak geliyor.

Bugün Türkiye’de tesirli olan toz taşınımı meskenlerin balkonlarını, sokakları ve otomobilleri tozla kapladı. // Kayseri

Ülkemizde toz fırtınalarından ve taşınımından en epeyce etkilenen vilayetlerin başında Konya, Karaman, Niğde, Ankara, Kayseri, Iğdır ve Şanlıurfa geliyor.

Toz fırtınaları niye daha sık yaşanmaya başladı?


Toz fırtınaları çoklukla fırtınaların oluşturduğu basınç farkının yarattığı hava akımlarının yüzeydeki kum, kil, toz üzere ince partikülleri taşıması kararı oluşur. Kurak ve yarı kurak iklimlerde görülen bu olay, iklim krizinin ve artan kuraklığın tesiriyle daha sık ve daha güçlü görülebiliyor.

Ancak tek münasebet iklim krizi değil. hem de bilhassa yağışların az olduğu bölgelerde yeşil alanların azalması ve bitki örtüsünün tahrip edilmesi de toz fırtınalarının daha sık görülmesine sebep oluyor. Toprağı tutacak bir bitki kökünün olmaması, kelam konusu bölgedeki toprakların rüzgarlardan daha fazla etkilenmesine ve daha fazla havaya karışmasına sebep oluyor. kararında da daha sık ve ağır toz fırtınaları yaşanıyor.

Bu süreç, adeta bir sarmala dönüşüyor. Zira toz fırtınalarının taşıdığı partiküller yere indiğinde bitkilerin üzerini de kaplıyor ve fotosentezi engelliyor. Bu da bitki örtüsüne daha fazla ziyan veriyor.

Interstaller sinemasında toz, dünyayı adeta ele geçirmişti.

Bilim insanları, yaşanan bu üzücü döngü sebebiyle gelecekte daha fazla toz fırtınası ve toz taşınımına şahit olacağımızı düşünüyor. Yani gelecekte Interstaller sinemasındaki üzere tozun ömrümüzü adeta ele geçirdiği müthiş bir dünya bizi bekliyor olabilir…

Toz fırtınası ya da taşınımı esnasında havayı solumak insan üzerinde dehşetli tesirlere sahip


Toz fırtınaları ile taşınan partiküller solunduğunda akciğerlere kadar ulaşarak nefes darlığı, hırıltılı teneffüs üzere rahatsızlıklara sebep olabiliyor. Uzmanlar astım, bronşit, akciğer yahut alerjik hastalıkları bulunanların havada ağır toz olan durumlarda dışarı çıkmamasını, meskenlerin cam ve kapılarını kapatmalarını, dışarı çıkmak zorunda kalırlarsa da hami bir maske takmalarını öneriyor.

Solunum hastalıklarının yanında, çöl kumları ile bir arada taşınan yüksek ölçüde kurşunun da insan sıhhati üzerinde pek makus tesirleri var. Kurşun çökelerek toprağa, tarım alanlarına ve su kaynaklarına karışıyor. Buradan da bedenimize giriyor. Uzmanlar, kemik ve dokularda biriken kurşunun beyin hasarlarına ve ölümlere sebep olduğunu söylüyor. Ayrıyeten düşük dozda kurşun birikiminin bile anne karnındaki bebeklere ve çocuklara büyük ziyan verdiği söz ediliyor. Tozun hem de cilt ve saç sorunlarına de yol açabileceği söyleniyor.

Toz fırtınası yaşandığında ne yapmalıyız?


Toz fırtınalarının ağır yaşandığı coğrafyalarda bu süreçte okulların tatil edilmesi üzere türlü tedbirler alınıyor. Ferdî olarak ise toz taşınımı ya da fırtınası devam ederken dışarı çıkmamak, ortasında bulunulan yere toz girişini engellemek ve şayet dışarı çıkacaksak da maske kullanmak gerekiyor. Fakat burada maskenin sadece ‘zorunlu’ durumlarda çıkılması gerekirse etkiyi azaltacak bir dayanak elemanı’ olarak sunulduğunu belirtmekte yarar var.