ahmetbeyler
Yeni Üye
Hikayeyi biliyorsunuz; Dünya evvel bir gaz ve toz bulutuydu. Döne döne çekimin tesiriyle bir gezegene dönüştü. Bu gezegende tek bir kıta ve etrafını çevreleyen dev bir okyanus vardı. Derken bu tek kıta parçalandı ve bugün bildiğimiz Dünya oluştu. Lakin bu kıtalar parçalanırken o dev okyanus da boşluklara hakikat yayıldı ve bugün hala birkaç modülü kalmış olan Tetis Okyanusu ya da farklı bir isimle Tetis Denizi oluştu.
İlk oluşumu daha sonrası Tetis Denizi, kıta hareketlerine ve su altı volkanlarının oluşturduğu adalara bağlı olarak yayıldı gitti. Gariptir, Tetis Denizi’nin en büyük kalıntıları hala ülkemizde ve Kafkasya’da bulunmaktadır. Yani bugün ortasında keyifle yüzdüğümüz bir fazlaca deniz aslında yüz milyonlarca yıllık bir geçmişe sahiptir. Gelin Dünya’nın eski vakit içinderına bir seyahate çıkalım ve kıtaların oluştuğu devirde ortaya çıkan Tetis Denizi nedir biraz yakından inceleyelim.
Tetis Denizi nedir? Tüm Dünya’ya hükmeden tek bir su kütlesi:
Biraz eskiye, şu biçimde birkaç yüz milyon yıl öncesine gidelim. Günümüzden yaklaşık 335 milyon yıl evvel Dünya tek bir kıtadan ve onu çevreleyen tek bir su kütlesinden oluşuyordu. Bugün Dünya’nın sahip olduğu tek kıta Pangea, onu çevreleyen su kütlesi yani dev okyanus ise Pantalassa olarak anılıyor. bu vakitte her şey yolunda gidiyordu. Ta ki kırılma başlayana kadar.
Günümüzden yaklaşık 200 milyon yıl evvel, bugün Trias ismini verdiğimiz bölümde bir şeyler oldu ve Dünya’nın tek dev üstün kıtası parçalanmaya başladı. ilk vakit içinderda Lavrasya ve Gondvana olarak ikiye ayrılan kıtanın içinde bir boşluk oluştu. Temel fizik kuralları mucibince bu kıtanın etrafında olan su kütlesi akışkan olduğu için o boşluğu doldurdu ve Tetis Denizi ortaya çıkmış oldu.
Peki, Tetis Denizi nerede?
Kavramlar biraz karmaşık gelebilir, bu niçinle biraz açıklamakta fayda var. Üstün kıta ayrıldıktan daha sonra oluşan kıtalardan bir tanesi olan Lavrasya kuzeyde yer alıyordu ve bugünkü Kuzey Amerika ve Avrasya’yı barındırıyordu. Oluşan öbür kıta Gondvana ise güneyde yer alıyordu ve bugünkü Güney Amerika, Afrika, Antartika ve Okyanusya kıtalarını barındırıyordu.
Tetis Denizi nerede miydi? Tam ortalarında. Zira üstün kıta parçalandıktan daha sonra birinci vakit içinderda ortada büyük bir boşluk açıldı ve dev kıtanın etrafını saran su kütlesi bu boşluğu doldurdu. Paleozoik vaktin altıncı kısmı olan permiyen devrinden daha sonra Lavrasya ve Gondvana kıtaları doğu tarafında genişleyerek Tetis Denizi’nin yayılmasını sağlamıştır.
Kıtalar parçalandıkça Tetis Denizi’ne neler oldu?
Lavrasya ve Gondvana kıtaları doğu tarafında genişledikçe Tetis Denizi’nin de oluşumu süreci ilerlemeye devam etti. Tetis Denizi’nin permiyen devrinde açılıp trias periyodunda kapanan bir kısmı hemen sonrasında Paleotetis olarak isimlendirilmiştir. Trias devrinden daha sonra açılıp kapanan öbür bir kısım ise Neotetis olarak isimlendirilir.
Tersiyer olarak isimlendirilen üçünü vakit devrinde Neotetis büsbütün kapanmıştır zira Lavrasya ve Gondvana kıtaları çarpışmıştır. Bu çarpışmada Alpin Orojenezi ismi verilen bir hareket yaşanmış ve kararında Alp – Himalaya dağ sistemi oluşmuştur. Mezozoik vaktin üçüncü alt kısmı olan kretase devrinde Tetis Denizi giderek batıya gerçek daralmıştır.
Dev harika kıta parçalandıktan daha sonra dev su kütlesinin boşlukları doldurarak oluşturduğu tek deniz Tetis değildi. Atlas Okyanusu da bu vakitte oluşmuştur. Atlas Okyanusu kuzeye hakikat yayıldıkça Tetis Denizi’nin doğu kısmı büsbütün kapanmıştır. Arap, Hindistan ve Afrika levhalarının kuzey taraflı hareketi kararında Alp – Himalaya dağ jenerasyonu oluşum süreci ilerlemiştir. Bu noktalar evvelden Tetis Denizi tabanıydı.
Tetis Denizi bugün nerede?
Lavrasya ve Gondvana kıtalarının bugünkü hangi kıtaları barındırdığına baktığımız vakit aslında orta noktanın yani Tetis Denizi’nin bugün ortasında yaşadığımız topraklar ve komşu bölgeler olduğunu görüyoruz. Yani bugün Akdeniz, Karadeniz, Aral Gölü ve Hazar Denizi dediğimiz tüm bu alanlar aslında 200 milyon evvel oluşmuş olan Tetis Denizi’nin bugüne kalan kısımlarıdır.
Tetis Denizi’ni oluşturan kıta hareketleri ve sonuçları:
Tetis Denizi daha sonrası meydana gelen levha hareketlerinde Afrika, Avrupa’nın altına girmiştir. Oluşan bu sıkıştırma kuvveti ile bir arada bir yükselme oluştu. daha sonraki devirde yenidenlanan Afrika ve Avrasya levhalarının çarpışmaları kararı bir epey fay ve kaya kıvrımının oluşmasının yanı sıra Tetis Denizi’ne bağlı su yataklarında da deformasyon meydana gelmiştir.
Tüm bu levha hareketleri ve çarpışmalar kararında volkanik faaliyetler artmıştı. Bilhassa okyanus tabanlarında bulunan volkanlar, zirveleri suyun yüzebir daha çıkacak ve adalar yaratacak kadar büyümüşlerdi. Bu bölgelerde yaşanmış olan sıkışmanın ne kadar ağır olduğunu bugün bile orada olan derin deniz çökeltilerinden ve kıtasal kabuğa binmiş okyanus kabuğu kısımlarından anlıyoruz.
Bu süreçte Alp – Himalaya bölgesinin doğusunda bulunan Hindistan levhası ile Asya levhası birbirine yaklaşıyordu. Günümüzden yaklaşık 50 milyon yıl evvel arasında bugün Hindistan, Arabistan, İtalya, Balkanlar, Yunanistan ve Türkiye’nin olduğu kıta, Avrasya kıtasının geri kalan kısmıyla çarpıştı. Bunun sonuçlarını günümüzde bile görmek mümkün.
Saydığımız ülkeleri ortasında barındıran kıta kesimi ile Avrasya’nın başka kısmının çarpışması kararında Akdeniz’in kuzey kenarı boyunca Alpler ve Karpatlar, İspanya kenarı, Kuzeybatı Afrika kenarı, Güney Asya kenarı üzere bu kıta bölgesinin büyük bir kısmını oluşturan Alp – Himalaya sıradağları ortaya çıktı. Tetis Denizi’nin geri kalanı ise dediğimiz üzere Akdeniz, Karadeniz, Aral Gölü ve Hazar Deniz’ini oluşturdu. Yani milyonlarca yıl evvel yaşanmış tüm bu olaylar, bugünün doğal hudutlarını belirledi.
Günümüzden yüz milyonlarca yıl evvel oluşmuş olan ve tesirlerini bugün bile gördüğümüz Tetis Denizi nedir, ne vakit oluştu, nasıl oluştu ve nerede gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bahis hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Dünya’nın oluşum süreci ve daha sonrasında yaşananlar hakkında hala çalışmaların sürdüğünü ve tahminen de tüm bu bildiklerimizin yesyeni bilgilerle tazelenebileceğini unutmayalım. Bahis hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
İlk oluşumu daha sonrası Tetis Denizi, kıta hareketlerine ve su altı volkanlarının oluşturduğu adalara bağlı olarak yayıldı gitti. Gariptir, Tetis Denizi’nin en büyük kalıntıları hala ülkemizde ve Kafkasya’da bulunmaktadır. Yani bugün ortasında keyifle yüzdüğümüz bir fazlaca deniz aslında yüz milyonlarca yıllık bir geçmişe sahiptir. Gelin Dünya’nın eski vakit içinderına bir seyahate çıkalım ve kıtaların oluştuğu devirde ortaya çıkan Tetis Denizi nedir biraz yakından inceleyelim.
Tetis Denizi nedir? Tüm Dünya’ya hükmeden tek bir su kütlesi:
Biraz eskiye, şu biçimde birkaç yüz milyon yıl öncesine gidelim. Günümüzden yaklaşık 335 milyon yıl evvel Dünya tek bir kıtadan ve onu çevreleyen tek bir su kütlesinden oluşuyordu. Bugün Dünya’nın sahip olduğu tek kıta Pangea, onu çevreleyen su kütlesi yani dev okyanus ise Pantalassa olarak anılıyor. bu vakitte her şey yolunda gidiyordu. Ta ki kırılma başlayana kadar.
Günümüzden yaklaşık 200 milyon yıl evvel, bugün Trias ismini verdiğimiz bölümde bir şeyler oldu ve Dünya’nın tek dev üstün kıtası parçalanmaya başladı. ilk vakit içinderda Lavrasya ve Gondvana olarak ikiye ayrılan kıtanın içinde bir boşluk oluştu. Temel fizik kuralları mucibince bu kıtanın etrafında olan su kütlesi akışkan olduğu için o boşluğu doldurdu ve Tetis Denizi ortaya çıkmış oldu.
Peki, Tetis Denizi nerede?
Kavramlar biraz karmaşık gelebilir, bu niçinle biraz açıklamakta fayda var. Üstün kıta ayrıldıktan daha sonra oluşan kıtalardan bir tanesi olan Lavrasya kuzeyde yer alıyordu ve bugünkü Kuzey Amerika ve Avrasya’yı barındırıyordu. Oluşan öbür kıta Gondvana ise güneyde yer alıyordu ve bugünkü Güney Amerika, Afrika, Antartika ve Okyanusya kıtalarını barındırıyordu.
Tetis Denizi nerede miydi? Tam ortalarında. Zira üstün kıta parçalandıktan daha sonra birinci vakit içinderda ortada büyük bir boşluk açıldı ve dev kıtanın etrafını saran su kütlesi bu boşluğu doldurdu. Paleozoik vaktin altıncı kısmı olan permiyen devrinden daha sonra Lavrasya ve Gondvana kıtaları doğu tarafında genişleyerek Tetis Denizi’nin yayılmasını sağlamıştır.
Kıtalar parçalandıkça Tetis Denizi’ne neler oldu?
Lavrasya ve Gondvana kıtaları doğu tarafında genişledikçe Tetis Denizi’nin de oluşumu süreci ilerlemeye devam etti. Tetis Denizi’nin permiyen devrinde açılıp trias periyodunda kapanan bir kısmı hemen sonrasında Paleotetis olarak isimlendirilmiştir. Trias devrinden daha sonra açılıp kapanan öbür bir kısım ise Neotetis olarak isimlendirilir.
Tersiyer olarak isimlendirilen üçünü vakit devrinde Neotetis büsbütün kapanmıştır zira Lavrasya ve Gondvana kıtaları çarpışmıştır. Bu çarpışmada Alpin Orojenezi ismi verilen bir hareket yaşanmış ve kararında Alp – Himalaya dağ sistemi oluşmuştur. Mezozoik vaktin üçüncü alt kısmı olan kretase devrinde Tetis Denizi giderek batıya gerçek daralmıştır.
Dev harika kıta parçalandıktan daha sonra dev su kütlesinin boşlukları doldurarak oluşturduğu tek deniz Tetis değildi. Atlas Okyanusu da bu vakitte oluşmuştur. Atlas Okyanusu kuzeye hakikat yayıldıkça Tetis Denizi’nin doğu kısmı büsbütün kapanmıştır. Arap, Hindistan ve Afrika levhalarının kuzey taraflı hareketi kararında Alp – Himalaya dağ jenerasyonu oluşum süreci ilerlemiştir. Bu noktalar evvelden Tetis Denizi tabanıydı.
Tetis Denizi bugün nerede?
Lavrasya ve Gondvana kıtalarının bugünkü hangi kıtaları barındırdığına baktığımız vakit aslında orta noktanın yani Tetis Denizi’nin bugün ortasında yaşadığımız topraklar ve komşu bölgeler olduğunu görüyoruz. Yani bugün Akdeniz, Karadeniz, Aral Gölü ve Hazar Denizi dediğimiz tüm bu alanlar aslında 200 milyon evvel oluşmuş olan Tetis Denizi’nin bugüne kalan kısımlarıdır.
Tetis Denizi’ni oluşturan kıta hareketleri ve sonuçları:
Tetis Denizi daha sonrası meydana gelen levha hareketlerinde Afrika, Avrupa’nın altına girmiştir. Oluşan bu sıkıştırma kuvveti ile bir arada bir yükselme oluştu. daha sonraki devirde yenidenlanan Afrika ve Avrasya levhalarının çarpışmaları kararı bir epey fay ve kaya kıvrımının oluşmasının yanı sıra Tetis Denizi’ne bağlı su yataklarında da deformasyon meydana gelmiştir.
Tüm bu levha hareketleri ve çarpışmalar kararında volkanik faaliyetler artmıştı. Bilhassa okyanus tabanlarında bulunan volkanlar, zirveleri suyun yüzebir daha çıkacak ve adalar yaratacak kadar büyümüşlerdi. Bu bölgelerde yaşanmış olan sıkışmanın ne kadar ağır olduğunu bugün bile orada olan derin deniz çökeltilerinden ve kıtasal kabuğa binmiş okyanus kabuğu kısımlarından anlıyoruz.
Bu süreçte Alp – Himalaya bölgesinin doğusunda bulunan Hindistan levhası ile Asya levhası birbirine yaklaşıyordu. Günümüzden yaklaşık 50 milyon yıl evvel arasında bugün Hindistan, Arabistan, İtalya, Balkanlar, Yunanistan ve Türkiye’nin olduğu kıta, Avrasya kıtasının geri kalan kısmıyla çarpıştı. Bunun sonuçlarını günümüzde bile görmek mümkün.
Saydığımız ülkeleri ortasında barındıran kıta kesimi ile Avrasya’nın başka kısmının çarpışması kararında Akdeniz’in kuzey kenarı boyunca Alpler ve Karpatlar, İspanya kenarı, Kuzeybatı Afrika kenarı, Güney Asya kenarı üzere bu kıta bölgesinin büyük bir kısmını oluşturan Alp – Himalaya sıradağları ortaya çıktı. Tetis Denizi’nin geri kalanı ise dediğimiz üzere Akdeniz, Karadeniz, Aral Gölü ve Hazar Deniz’ini oluşturdu. Yani milyonlarca yıl evvel yaşanmış tüm bu olaylar, bugünün doğal hudutlarını belirledi.
Günümüzden yüz milyonlarca yıl evvel oluşmuş olan ve tesirlerini bugün bile gördüğümüz Tetis Denizi nedir, ne vakit oluştu, nasıl oluştu ve nerede gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bahis hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Dünya’nın oluşum süreci ve daha sonrasında yaşananlar hakkında hala çalışmaların sürdüğünü ve tahminen de tüm bu bildiklerimizin yesyeni bilgilerle tazelenebileceğini unutmayalım. Bahis hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.