ahmetbeyler
Yeni Üye
Dijitalleşme çağında gerçek hayatta başımıza gelen her olay, dijital ortamda da kendisine bir karşılık buluyor. Yani İstanbul’da patlayan bir bomba, doğal olarak Twitter, Instagram üzere dijital platformlarda da büyük tesire niye oluyor.
“Kim, niye, nasıl yaptı?” sorularının cevaplarına dair haberler bazı birtakım gerçeklerden çok farklı oluyor. Üstelik bu sahte haberler bilhassa siyasetle alakalıysa altı kat daha hızlı yayılıyor.
Sahte haberleri üretenler, varsayım edilenin bilakis aslında bayağı beşerler oluyor.
Sahte haberleri üreten bir kesim ve tüketen bir kesim var. Hepimiz kimi tanınan hesapların palavra haber yaptıklarını biliyoruz. Lakin kimi vakit de takipçisi epeyce olan hesapların palavra haberleri daha hayli yaydığını düşünüyoruz. Ancak araştırma sonuçları bunun aksini gösteriyor.
Peki kim bu palavra haberleri yayanlar diye baktığımızda şayet yanıtınız botlar ise bu da yanlış. Aslında sıklıkla az takipçili yeni kurulmuş hesaplar. Bunu niye yaptıklarına gelecek olursak…
“Yeterince büyük bir palavra söyler ve onu tekrar etmeye devam ederseniz, beşerler sonunda ona inanmaya başlayacaklardır.”
Boğaziçi Üniversitesinden Haluk Bingöl, 2014 yılında doğru ve yanlışın rekabeti üzerine bir araştırma yapıyor. Yaptığı bu araştırma Phsical Review E’ de yayımlanıyor. Araştırma neticelerina nazaran insanlara birkaç seçenek sunduğunuzda ve onlardan birinin olma ihtimalinin başkalarına oranla daha yüksek olduğunu dediğinizde o kitlenin size inanma ihtimali artıyor.
Peki bu araştırma kararından ne anlamamız gerekiyor? Haberin kalitesi ve gerçek olup olmadığı önemli değil. Bir insanı manipüle etmek istiyorsanız evvel onu bilgiye boğun. daha sonrasında ise içlerinden birini ön plana çıkarın ve popüler hale getirin. Beşerler oldukça maruz kaldıkları bu bilgiyi kabul etme eğiliminde oluyorlar.
Nature Human Behaviour mecmuasında yayımlanan farklı bir araştırmada da emsal sonuçlar bulunmuş. Bir şeyin epey kişi tarafınca söylenmesi yahut bizim onu epey duymamız, bizi onun hakikat olduğuna ikna etmeye yetiyor.
Farkında olarak ya da olmayarak karşılıksız sorulara verilen yanıtlarla tanınan olmak üzere bir emele hizmet ediyor olabilirsiniz.
Yazının birinci kısmında, geçersiz haberleri üreten ve sirkülasyona sokan bir kitlenin de olduğundan bahsetmiştik. Onların bu haberlerle tanınan hale geldiğini gördükçe siz de bunu yapmanız gerektiğini düşünebilirsiniz. Bundan dolayı siz de o haberleri paylaşabilirsiniz.
Araştırmalarda bir öteki niye de kendi grubunuzda tanınan olmak olarak gösteriliyor. Yani genel olarak sizin takip ettiğiniz bir kitle var, sizi takip eden bir kitle var. Bu kitlede ön plana çıkmak, “ben sizden daha bilgiliyim” imajı vermek, ilgi görmek için de bu haberleri çabucak paylaşıyor olabilirsiniz.
Sahte haberlerin hislerimizi amaç alması, yeni ve şaşırtan olması onları paylaşmamıza niye oluyor olabilir.
Sahte haberlerin birçok vakit duygularımıza hitap ettiğini, birebir biçimde yeni ve şaşırtıcı olduğunu görürsünüz. İstanbul’daki patlama için söylenenler ve yayılan haberler hislerimize hitap etse de epey sayıda kişiyi berbat etkiledi.
Suçlunun bulunması, olayın niçinlerinin öğrenilmesi hepimizin isteği olsa ve hislerimizi tatmin etse de bizim hislerimiz bu geçersiz haberlerle tatmin olurken bir diğerinin ömrünü sıkıntı duruma sokmuş olabiliriz.
Uzmanlar şiddet haberlerinde olaya ve şahıslara ilişkin imgelerin paylaşılmaması gerektiği konusunda uyarıyor.
Birçoğumuz olayla ilgili karşımıza çıkan imgeleri paylaşmak istesek de bu imajların bir diğerine travma geçirtme ihtimalini düşünemeyebiliyoruz ya da anksiyetesi olan bir insanın tasalarını artıracağı ihtimali aklımızdan geçmiyor. O olayın yaşandığı yerden kişi geçmeye korkabilir, oraya her gittiğinde gözünün önüne o manzaralar gelebilir.
Bu yüzden haberleri paylaşırken Türk Psikologlar Derneğinin ihtarlarını dikkate alalım; insanlara ilişkin manzaraları, patlama anını ve olayla ilgili imajları paylaşmamaya dikkat edelim.
“Kim, niye, nasıl yaptı?” sorularının cevaplarına dair haberler bazı birtakım gerçeklerden çok farklı oluyor. Üstelik bu sahte haberler bilhassa siyasetle alakalıysa altı kat daha hızlı yayılıyor.
Sahte haberleri üretenler, varsayım edilenin bilakis aslında bayağı beşerler oluyor.
Sahte haberleri üreten bir kesim ve tüketen bir kesim var. Hepimiz kimi tanınan hesapların palavra haber yaptıklarını biliyoruz. Lakin kimi vakit de takipçisi epeyce olan hesapların palavra haberleri daha hayli yaydığını düşünüyoruz. Ancak araştırma sonuçları bunun aksini gösteriyor.
Peki kim bu palavra haberleri yayanlar diye baktığımızda şayet yanıtınız botlar ise bu da yanlış. Aslında sıklıkla az takipçili yeni kurulmuş hesaplar. Bunu niye yaptıklarına gelecek olursak…
“Yeterince büyük bir palavra söyler ve onu tekrar etmeye devam ederseniz, beşerler sonunda ona inanmaya başlayacaklardır.”
Boğaziçi Üniversitesinden Haluk Bingöl, 2014 yılında doğru ve yanlışın rekabeti üzerine bir araştırma yapıyor. Yaptığı bu araştırma Phsical Review E’ de yayımlanıyor. Araştırma neticelerina nazaran insanlara birkaç seçenek sunduğunuzda ve onlardan birinin olma ihtimalinin başkalarına oranla daha yüksek olduğunu dediğinizde o kitlenin size inanma ihtimali artıyor.
Peki bu araştırma kararından ne anlamamız gerekiyor? Haberin kalitesi ve gerçek olup olmadığı önemli değil. Bir insanı manipüle etmek istiyorsanız evvel onu bilgiye boğun. daha sonrasında ise içlerinden birini ön plana çıkarın ve popüler hale getirin. Beşerler oldukça maruz kaldıkları bu bilgiyi kabul etme eğiliminde oluyorlar.
Nature Human Behaviour mecmuasında yayımlanan farklı bir araştırmada da emsal sonuçlar bulunmuş. Bir şeyin epey kişi tarafınca söylenmesi yahut bizim onu epey duymamız, bizi onun hakikat olduğuna ikna etmeye yetiyor.
Farkında olarak ya da olmayarak karşılıksız sorulara verilen yanıtlarla tanınan olmak üzere bir emele hizmet ediyor olabilirsiniz.
Yazının birinci kısmında, geçersiz haberleri üreten ve sirkülasyona sokan bir kitlenin de olduğundan bahsetmiştik. Onların bu haberlerle tanınan hale geldiğini gördükçe siz de bunu yapmanız gerektiğini düşünebilirsiniz. Bundan dolayı siz de o haberleri paylaşabilirsiniz.
Araştırmalarda bir öteki niye de kendi grubunuzda tanınan olmak olarak gösteriliyor. Yani genel olarak sizin takip ettiğiniz bir kitle var, sizi takip eden bir kitle var. Bu kitlede ön plana çıkmak, “ben sizden daha bilgiliyim” imajı vermek, ilgi görmek için de bu haberleri çabucak paylaşıyor olabilirsiniz.
Sahte haberlerin hislerimizi amaç alması, yeni ve şaşırtan olması onları paylaşmamıza niye oluyor olabilir.
Sahte haberlerin birçok vakit duygularımıza hitap ettiğini, birebir biçimde yeni ve şaşırtıcı olduğunu görürsünüz. İstanbul’daki patlama için söylenenler ve yayılan haberler hislerimize hitap etse de epey sayıda kişiyi berbat etkiledi.
Suçlunun bulunması, olayın niçinlerinin öğrenilmesi hepimizin isteği olsa ve hislerimizi tatmin etse de bizim hislerimiz bu geçersiz haberlerle tatmin olurken bir diğerinin ömrünü sıkıntı duruma sokmuş olabiliriz.
Uzmanlar şiddet haberlerinde olaya ve şahıslara ilişkin imgelerin paylaşılmaması gerektiği konusunda uyarıyor.
Birçoğumuz olayla ilgili karşımıza çıkan imgeleri paylaşmak istesek de bu imajların bir diğerine travma geçirtme ihtimalini düşünemeyebiliyoruz ya da anksiyetesi olan bir insanın tasalarını artıracağı ihtimali aklımızdan geçmiyor. O olayın yaşandığı yerden kişi geçmeye korkabilir, oraya her gittiğinde gözünün önüne o manzaralar gelebilir.
Bu yüzden haberleri paylaşırken Türk Psikologlar Derneğinin ihtarlarını dikkate alalım; insanlara ilişkin manzaraları, patlama anını ve olayla ilgili imajları paylaşmamaya dikkat edelim.
- Kaynaklar: APS Journals, Bubisanat, Nature Human Behaviour, İndigo Mecmuası, Türk Psikologlar Derneği, Kozmik, VOX