ahmetbeyler
Yeni Üye
Arkeoloji deyince “kazı” sözcüğü daima onunla bir arada anılır. Tarihi yapıların ve kültür miraslarının birçoğu, ihtimamla yapılan arkeolojik hafriyatlar yardımıyla gün ışığına çıkarılıyor. Ortalarında devasa olanların da bulunduğu bu kalıntılar nasıl oluyor da yerin metrelerce altında kalabiliyor?
Gezdiğimiz antik kentlerin, çağdaş kentlerin göbeğinde bulunan kocaman mimari yapıların arkeolojik kazılarla toprağın metrelerce altından nasıl çıkarıldığı sorusu; çocukken ören yerlerine yapılan okul seyahatlerinde hepimizin merak ettiği bir soruydu. Ya da ziyaret ettiğimiz bir müzede gördüğümüz, bir vakit içinder sahibi için epey bedelli bir vazoyu kimin nasıl ve niye gömdüğü…
Aslında birden fazla tarihi eser bilhassa toprağa gömülmedi.
Bu kısmı bir örnekle açıklayalım: Yakın periyotta büyük yankı uyandıran “Hipodrom Projesi”ni duymuş olabilirsiniz. Bölgede yer alan ve günümüze kadar ulaşan birtakım tarihi kalıntılar bulunuyor. Bunlardan biri, meşhur Dikili Taş. Dikili Taş’ın tabanı ve bizim ayak bastığımız taban içinde birkaç metre var. Açık alanda bulunan bir kalıntı olduğu için, güvenlik hedefiyle etrafı denetim altına alınmış durumda.
Ama kimse onun zeminini orada şuurlu olarak bırakmadı. Tarihin kendisi de tarihi yapılar da katmanlar halinde bulunuyor çünkü her devirde yaşayan farklı insan toplulukları, eski kültürden kalanların üzerine bir yenisini ekledi.
Güç savaşları, toprak hengameleri ve üst üste yapılaşmalar bunların esas sebeplerinden.
İnsanlar, savaşlarla denetimini ele geçirdiği bölgeleri kimi zaman yakıp yıkarak, yağmalayarak hoyratça kullanıyorlardı. Tarih boyunca bir epey kültür, aynı lokasyonlarda farklı yeni medeniyetler kurdu. Kimisi kendindilk evvelkini büsbütün yok etme kaygısındaydı, kimisi de ellerinde var olanı değiştirip yenileyerek bunu denetimli bir biçimde yapmayı tercih etti.
Örnek verelim; tahrip olan ya da yıkılan bir yapının kalıntılarını taşımak o periyodun kurallarında sıkıntı olacağı ve vakit alacağı için yeni yapılar birbirinin üzerine inşa ediliyordu.
Zaman ortasında, terk edilen kentleri tabiat ele geçirdi.
İnsanların bir sebepten terk ettikleri hayat alanlarında, bitkiler epey kolay ve süratli yetişti ve bulundukları bölgede sayıları çoğaldı. Ağaçlardan ya da bitkilerden kopup çürüyen yapraklar yığınlar halinde toprağın üzerinde yeni bir katman daha oluşturdu.
Yeni bitkilerin kökleri de bulunduğu bölgedeki her şeyi sarıp sarmaladı. olağan olarak bu durum oldukça uzun vakit ortasında gerçekleşti. bu biçimdece birçok tarihi yer, yapı ve eşyalar da yeni oluşan yer katmanının ortasında kaldı.
Rüzgar bir fazlaca maddeyi oradan oraya taşıyıp yığınlar oluşturdu.
Rüzgar aslında gözle görülemeyecek hususları bile bulunduğu coğrafyadan epeyce uzaklara taşıyor. Bilhassa yüzeyde bulunan ve sağlam yapı gereçlerinin çabucak hemen keşfedilmediği devirlere ilişkin mimari yapıların bir kısmının, rüzgarın aşındırmasıyla tahrip olduğunu biliyoruz.
Bunun kararında, insan ömrü için çok uzun müddetler daha sonra; bir bölgeden gelen tozun, toprağın, yaprakların, insanlara ilişkin çöplerin diğer bir coğrafyada birikmesi kararında öteki kentlerin üzerinde yığınlar oluşuyor.
Doğal afetler kararında bir epey antik yapı ve yerleşim yeri tarihin derinliklerine gömüldü.
Yanardağ patlamaları, büyük sarsıntılar ve yangınlar, nehirlerin aşikâr vakit içinderda taşması, şiddetli yağışlar ve kum fırtınaları üzere bir oldukça doğa vakasının gerçekleşmesi kararında kimi kültürler yok oldu. Bu biçim olayların en büyük örneği, Pompei’deki yanardağ patlaması. Buna ek olarak dayanıksız materyallerden oluşan yerleşim yerlerinin yıkılması ve çeşitli tabiat olaylarının kararında bölgede yeni katmanlar oluşuyordu.
Bazıları hayatta kaldı ve yeni yerler keşfetti. Kimileri da bulundukları yerlerde yıkılan ve tahrip olan yapıların üzerine yenilerini inşa etti. bu biçimdece öbür sebeplerle birleşip vakit ortasında üst üste yapılaşmalar arttı. Sadece; tabiattan, doğal afetlerden ve insanlardan en az biçimde ziyan görmüş tarihi eserler günümüze ulaşıyor. En az ziyan görmüş olanları da çoklukla toprağın altında gömülü olanlar ya da sağlam bir materyalden yapılmış tarihi kalıntılar.
Gezdiğimiz antik kentlerin, çağdaş kentlerin göbeğinde bulunan kocaman mimari yapıların arkeolojik kazılarla toprağın metrelerce altından nasıl çıkarıldığı sorusu; çocukken ören yerlerine yapılan okul seyahatlerinde hepimizin merak ettiği bir soruydu. Ya da ziyaret ettiğimiz bir müzede gördüğümüz, bir vakit içinder sahibi için epey bedelli bir vazoyu kimin nasıl ve niye gömdüğü…
Aslında birden fazla tarihi eser bilhassa toprağa gömülmedi.
Bu kısmı bir örnekle açıklayalım: Yakın periyotta büyük yankı uyandıran “Hipodrom Projesi”ni duymuş olabilirsiniz. Bölgede yer alan ve günümüze kadar ulaşan birtakım tarihi kalıntılar bulunuyor. Bunlardan biri, meşhur Dikili Taş. Dikili Taş’ın tabanı ve bizim ayak bastığımız taban içinde birkaç metre var. Açık alanda bulunan bir kalıntı olduğu için, güvenlik hedefiyle etrafı denetim altına alınmış durumda.
Ama kimse onun zeminini orada şuurlu olarak bırakmadı. Tarihin kendisi de tarihi yapılar da katmanlar halinde bulunuyor çünkü her devirde yaşayan farklı insan toplulukları, eski kültürden kalanların üzerine bir yenisini ekledi.
Güç savaşları, toprak hengameleri ve üst üste yapılaşmalar bunların esas sebeplerinden.
İnsanlar, savaşlarla denetimini ele geçirdiği bölgeleri kimi zaman yakıp yıkarak, yağmalayarak hoyratça kullanıyorlardı. Tarih boyunca bir epey kültür, aynı lokasyonlarda farklı yeni medeniyetler kurdu. Kimisi kendindilk evvelkini büsbütün yok etme kaygısındaydı, kimisi de ellerinde var olanı değiştirip yenileyerek bunu denetimli bir biçimde yapmayı tercih etti.
Örnek verelim; tahrip olan ya da yıkılan bir yapının kalıntılarını taşımak o periyodun kurallarında sıkıntı olacağı ve vakit alacağı için yeni yapılar birbirinin üzerine inşa ediliyordu.
Zaman ortasında, terk edilen kentleri tabiat ele geçirdi.
İnsanların bir sebepten terk ettikleri hayat alanlarında, bitkiler epey kolay ve süratli yetişti ve bulundukları bölgede sayıları çoğaldı. Ağaçlardan ya da bitkilerden kopup çürüyen yapraklar yığınlar halinde toprağın üzerinde yeni bir katman daha oluşturdu.
Yeni bitkilerin kökleri de bulunduğu bölgedeki her şeyi sarıp sarmaladı. olağan olarak bu durum oldukça uzun vakit ortasında gerçekleşti. bu biçimdece birçok tarihi yer, yapı ve eşyalar da yeni oluşan yer katmanının ortasında kaldı.
Rüzgar bir fazlaca maddeyi oradan oraya taşıyıp yığınlar oluşturdu.
Rüzgar aslında gözle görülemeyecek hususları bile bulunduğu coğrafyadan epeyce uzaklara taşıyor. Bilhassa yüzeyde bulunan ve sağlam yapı gereçlerinin çabucak hemen keşfedilmediği devirlere ilişkin mimari yapıların bir kısmının, rüzgarın aşındırmasıyla tahrip olduğunu biliyoruz.
Bunun kararında, insan ömrü için çok uzun müddetler daha sonra; bir bölgeden gelen tozun, toprağın, yaprakların, insanlara ilişkin çöplerin diğer bir coğrafyada birikmesi kararında öteki kentlerin üzerinde yığınlar oluşuyor.
Doğal afetler kararında bir epey antik yapı ve yerleşim yeri tarihin derinliklerine gömüldü.
Yanardağ patlamaları, büyük sarsıntılar ve yangınlar, nehirlerin aşikâr vakit içinderda taşması, şiddetli yağışlar ve kum fırtınaları üzere bir oldukça doğa vakasının gerçekleşmesi kararında kimi kültürler yok oldu. Bu biçim olayların en büyük örneği, Pompei’deki yanardağ patlaması. Buna ek olarak dayanıksız materyallerden oluşan yerleşim yerlerinin yıkılması ve çeşitli tabiat olaylarının kararında bölgede yeni katmanlar oluşuyordu.
Bazıları hayatta kaldı ve yeni yerler keşfetti. Kimileri da bulundukları yerlerde yıkılan ve tahrip olan yapıların üzerine yenilerini inşa etti. bu biçimdece öbür sebeplerle birleşip vakit ortasında üst üste yapılaşmalar arttı. Sadece; tabiattan, doğal afetlerden ve insanlardan en az biçimde ziyan görmüş tarihi eserler günümüze ulaşıyor. En az ziyan görmüş olanları da çoklukla toprağın altında gömülü olanlar ya da sağlam bir materyalden yapılmış tarihi kalıntılar.
- Kaynaklar: The Straight Dope, Science Focus