ahmetbeyler
Yeni Üye
İki kümesi birbirine büsbütün düşman etmek için ne gerekir? Ya da daha da değerlisi, birbirine çok esaslı biçimde düşman edilen iki küme içindeki buzlar çabucak sonrasında yenidendan eriyebilir mi? 1950’lerde Türk kökenli bir araştırmacı tarafınca merak edilen ve gerisinde epey daha derin hususlar barındıran bu sorular, hem toplum tıpkı vakitte bilim insanları tarafınca sorgulanan bir deneyin ortaya çıkmasını sağladı.
Muzaffer Şerif (Muzafer Sherif) tarafınca gerçekleştirilen ve 12 yaşındaki çocukların denek olarak kullanıldığı kelam konusu deneyin ismi Robbers Cave. Bu isim de deneyin gerçekleştirildiği alandan geliyor. Şerif’in sert tenkitlere maruz kalmasına sebep olan deneyler, ortasında 3 adedin bulunduğu bir seri hâlinde geldi. Hazırsanız en baştaki deneyden ünlü Robbers Cave denebir daha yanlışsız gidelim.
İlk deney 1949’da 12 yaştaki 24 çocukla Middle Grove kampında yapıldı.
The University of Akron
Çocukların geldiği yerler, ırkları ve yaşları, farklılıktan kaynaklı bir değişiklik olmaması için birebirdi.
İlk basamakta kamp aktiviteleriyle ortadaki bağlar oluşturuldu ve arkadaşlıkların başlayıp güçlenmesi sağlandı. sonrasındasında 24 çocuk iki kümeye ayrıldı. ötürüsıyla arkadaşlar da başka kaldı.
İkinci evrede kümeler yalnızca kendi aralarında etkileşime girebildi. Arkadaşlıklar ve hiyerarşi oluştu. Bunun akabinde çocuklar sıklıkla öteki küme yerine kendilerininkiyle olmayı tercih etti.
Üçüncü etapta kümeler içinde müsabakalar düzenlendi. Burada kümelerin birbirlerini düşmanmış üzere gördüğü gözlemlendi.
Deneyin sonunda iki kümesi birleştirebilmek ismine ortak bir maksat sunuldu.
Cummings Center for the History of Psychology
Bunun için de ortalarında sürtüşmeler devam ederken kamp haricinden bir grubu bir spor karşılaşmasında yendiler ve deney bu biçimdece kaldı.
sonrasındasında 1953’te daha ayrıntılı müşahedelerle deney yenidenlandı ama daha ikinci evrede deney yarıda kesildi. Bunun niçini, çocukların deneyi fark etmesi ve araştırmacıların üzerine yürümesiydi. Kampın her yerine basitçe görünen mikrofonlar asmanın ve müşahedelerin yazıldığı defteri ortada bırakmanın getirisi bu olsa gerek.
1954 yazında ise Robbers Cave deneyi ortaya çıktı.
Şerif, Robbers Cave kampında / Yapay Zekâ ile çözünürlüğü artırıldı
bir daha birebir olan, farklı okullardan birbirini tanımayan 22 çocuk seçildi. Bu çocuklar evvel okullarda izlendi. çabucak sonrasında her okuldan 5 ile 6 çocuk seçilerek kampa alındı.
Kampta veliler için çocuk ziyareti yasaklandı.
Diğer deneylerdeki formülün kopyalandığı deneyin birinci basamağında farklı aktivitelerle küme içi bağların oluşturulması ve güçlenmesi sağlandı. Bu sırada kümelerin birbirinden haberi yoktu. Çocuklar kendilerine küme isimleri ve bayraklar oluşturdular. Bu bağlamda bir kümenin ismi Kartallar (The Eagles) ötekinin ismi ise Çıngıraklar (The Rattlers) oldu.
İlk müsabakalar başladı.
İlk haftanın sonlarına yanlışsız keşifler yapan çocuklar, birbirlerine rastlamaya başladı ve bir noktada o alanda başka bir kümenin da olduğu, kamp nazaranvlileri tarafınca doğrulandı. Birbirini süratlice ötekileştiren kümeler içinde, birinde kimi imkânlar varken başkasında olmaması üzere sebeplerden kaynaklanan alevli bir rekabet ortamı oluşmaya başladı. Bu da işlerin kızışacağı ikinci basamağa yer hazırladı.
Sürtüşme isimli ikinci basamakta ise kamp önderi kılığına girmiş olan araştırmacılar, farklı başka kümelerle konuştu. Bunun kararında da kimin daha düzgün olduğunu kanıtlayacak müsabakalar oluşturuldu. İkinci etapta bayraklarıyla birlikte karşı karşıya gelen kümeler birbirlerine karşı çok agresif biçimde sesleniyor ve birbirlerine isimler takıyordu.
Halat çekme üzere yarışları ortasında barındıran bu basamakta, kazanan kümeye kupa ve bıçak üzere mükafatlar vadedildiğinde kümeler daha da hırslı hâle geldi. Rekabetin daima devam ettiği ve agresifliğin de arttığı yarışın birinci etaplarında Çıngıraklar galip çıktı.
Fakat yarış ilerledikçe durum da kötüleşiyordu.
The University of Akron
bir evvel de aslına bakarsan kümeler birbirleriyle düzgün geçinemiyor, birbirlerini düşman olarak görüyor ve buna yönelik aksiyonlarda bulunuyordu. Yarışın her kademesinde kazananın kaybedeni daima rahatsız ettiği, arbedelerin arttığı bir ortam oluştu.
Hatta Kartallar, bir noktada Çıngıraklar’ın diktiği bayrağı yaktı. daha sonrasında ortalarında bir hengame çıktı ve karşılık olarak Çıngıraklar da Kartallar’ın bayrağını yaktı.
Bir yatakhane baskını
sonrasındasında bir oyunu kaybeden Çıngıraklar, gidip Kartallar’ın kampını gece vakti bastı. Yatakları devirip eşyalarını çaldılar. ondan sonrasında Kartallar da tıpkı karşılığı verdi. Bunun akabinde kimin üstün çıkacağını belirlemek, yarışın son basamağına kaldı. Buradan da Kartallar galip çıkınca mükafatları elde ettiler. Lakin onlar kamplarında değilken Çıngıraklar gelip ödüllerini çaldı.
Peki sizce buradan daha sonra bu iki küme el ele verir mi?
Çocuklar birlikte masayı hazırlıyor
Son etapta iki kümenin çok çatışmanın akabinde güzele dönüp dönemeyeceğini görmek hedeflendi. Bunun için iki kümesi bir ortaya getirecek etkinlikler düzenlendi. bir arada sinema izlemek ve yemek yemek üzere aktivitelerle başlayan bu kademenin başlarında çocuklar bir daha birbirlerine laf attı ve aşağıladı.
Peki birbirinden nefret eden iki kümesi lakin ne bir ortaya getirebilir?
Çocuklar, su problemini çözmek için birlikte çalışıyor
Evet, ortak gayeler. Bunu kullanmak için de Şerif, su kaynağını keserek sorunu çözmek için iki kümeye da muhtaçlık duyulduğunu belirtti. Sorunu ortadan kaldırdıktan daha sonra çocuklar, enteresan biçimde öteki kümeden bir üyeyle yalnız kaldıklarında, küme ortasında yaptıkları kadar agresiflik göstermedi. Ama kümeler içindeki sürtüşme bir süre daha olduğu üzere devam etti.
Bunun akabinde ortak etkinlikler için bütçeye katkı ve seyahat aracını sıkıştığı yerden kurtarma üzere iş birliği gerektiren aktivitelerde kendilerini buldular. Son seyahatin duyurulduğu vakit ise evvelki agresiflik ortada yoktu. Bu da onca karmaşa ve kaosun akabinde ortadaki duvarın yıkıldığı manasına geliyordu.
Deney kararında rekabet ortamında kümeler ortası sürtüşmenin, bilhassa de kıymetli kaynaklar kelam konusu olduğunda ön yargıyla birlikte arttığı, lakin bunun geri dönülemez yahut değiştirilemez bir durum olmadığı görüldü. Bu durum, psikoloji dünyasında “gerçekçi çatışma kuramı” (RCT) olarak biliniyor. Yapılan deney de teorinin bir örneği oldu.
Deney, etik tartışmaları niçiniyle epeyce ağır tenkitler aldı
Muzafer Sherif ve eşi Carolyn Sherif
Sonuçta çocukların, ebeveynlerin ve öğretmenlerin olacaklardan tam olarak haberleri yoktu. En azından bilim dünyası, gözü kapalı kabul etti demek isterdik ancak olması gerektiği üzere bir deney ortamının olmaması, onlar için de kuşkular oluşturdu.
1953’teki imtihanda bahsetmiş olduğumiz, çocukların olayı fark etmesi durumu ve son deneyde kamp bakılırsavlisi olma noktasında gerçekçiliğin olmaması, bu kuşkuların sebeplerinden kimileri.
Peki sizin bu bahis hakkındaki kanılarınız neler?
Kaynaklar: Practical Psychology, Psychology Wizard, Muzafer Sherif, Plainly Difficult
Muzaffer Şerif (Muzafer Sherif) tarafınca gerçekleştirilen ve 12 yaşındaki çocukların denek olarak kullanıldığı kelam konusu deneyin ismi Robbers Cave. Bu isim de deneyin gerçekleştirildiği alandan geliyor. Şerif’in sert tenkitlere maruz kalmasına sebep olan deneyler, ortasında 3 adedin bulunduğu bir seri hâlinde geldi. Hazırsanız en baştaki deneyden ünlü Robbers Cave denebir daha yanlışsız gidelim.
İlk deney 1949’da 12 yaştaki 24 çocukla Middle Grove kampında yapıldı.
The University of Akron
Çocukların geldiği yerler, ırkları ve yaşları, farklılıktan kaynaklı bir değişiklik olmaması için birebirdi.
İlk basamakta kamp aktiviteleriyle ortadaki bağlar oluşturuldu ve arkadaşlıkların başlayıp güçlenmesi sağlandı. sonrasındasında 24 çocuk iki kümeye ayrıldı. ötürüsıyla arkadaşlar da başka kaldı.
İkinci evrede kümeler yalnızca kendi aralarında etkileşime girebildi. Arkadaşlıklar ve hiyerarşi oluştu. Bunun akabinde çocuklar sıklıkla öteki küme yerine kendilerininkiyle olmayı tercih etti.
Üçüncü etapta kümeler içinde müsabakalar düzenlendi. Burada kümelerin birbirlerini düşmanmış üzere gördüğü gözlemlendi.
Deneyin sonunda iki kümesi birleştirebilmek ismine ortak bir maksat sunuldu.
Cummings Center for the History of Psychology
Bunun için de ortalarında sürtüşmeler devam ederken kamp haricinden bir grubu bir spor karşılaşmasında yendiler ve deney bu biçimdece kaldı.
sonrasındasında 1953’te daha ayrıntılı müşahedelerle deney yenidenlandı ama daha ikinci evrede deney yarıda kesildi. Bunun niçini, çocukların deneyi fark etmesi ve araştırmacıların üzerine yürümesiydi. Kampın her yerine basitçe görünen mikrofonlar asmanın ve müşahedelerin yazıldığı defteri ortada bırakmanın getirisi bu olsa gerek.
1954 yazında ise Robbers Cave deneyi ortaya çıktı.
Şerif, Robbers Cave kampında / Yapay Zekâ ile çözünürlüğü artırıldı
bir daha birebir olan, farklı okullardan birbirini tanımayan 22 çocuk seçildi. Bu çocuklar evvel okullarda izlendi. çabucak sonrasında her okuldan 5 ile 6 çocuk seçilerek kampa alındı.
Kampta veliler için çocuk ziyareti yasaklandı.
Diğer deneylerdeki formülün kopyalandığı deneyin birinci basamağında farklı aktivitelerle küme içi bağların oluşturulması ve güçlenmesi sağlandı. Bu sırada kümelerin birbirinden haberi yoktu. Çocuklar kendilerine küme isimleri ve bayraklar oluşturdular. Bu bağlamda bir kümenin ismi Kartallar (The Eagles) ötekinin ismi ise Çıngıraklar (The Rattlers) oldu.
İlk müsabakalar başladı.
İlk haftanın sonlarına yanlışsız keşifler yapan çocuklar, birbirlerine rastlamaya başladı ve bir noktada o alanda başka bir kümenin da olduğu, kamp nazaranvlileri tarafınca doğrulandı. Birbirini süratlice ötekileştiren kümeler içinde, birinde kimi imkânlar varken başkasında olmaması üzere sebeplerden kaynaklanan alevli bir rekabet ortamı oluşmaya başladı. Bu da işlerin kızışacağı ikinci basamağa yer hazırladı.
Sürtüşme isimli ikinci basamakta ise kamp önderi kılığına girmiş olan araştırmacılar, farklı başka kümelerle konuştu. Bunun kararında da kimin daha düzgün olduğunu kanıtlayacak müsabakalar oluşturuldu. İkinci etapta bayraklarıyla birlikte karşı karşıya gelen kümeler birbirlerine karşı çok agresif biçimde sesleniyor ve birbirlerine isimler takıyordu.
Halat çekme üzere yarışları ortasında barındıran bu basamakta, kazanan kümeye kupa ve bıçak üzere mükafatlar vadedildiğinde kümeler daha da hırslı hâle geldi. Rekabetin daima devam ettiği ve agresifliğin de arttığı yarışın birinci etaplarında Çıngıraklar galip çıktı.
Fakat yarış ilerledikçe durum da kötüleşiyordu.
The University of Akron
bir evvel de aslına bakarsan kümeler birbirleriyle düzgün geçinemiyor, birbirlerini düşman olarak görüyor ve buna yönelik aksiyonlarda bulunuyordu. Yarışın her kademesinde kazananın kaybedeni daima rahatsız ettiği, arbedelerin arttığı bir ortam oluştu.
Hatta Kartallar, bir noktada Çıngıraklar’ın diktiği bayrağı yaktı. daha sonrasında ortalarında bir hengame çıktı ve karşılık olarak Çıngıraklar da Kartallar’ın bayrağını yaktı.
Bir yatakhane baskını
sonrasındasında bir oyunu kaybeden Çıngıraklar, gidip Kartallar’ın kampını gece vakti bastı. Yatakları devirip eşyalarını çaldılar. ondan sonrasında Kartallar da tıpkı karşılığı verdi. Bunun akabinde kimin üstün çıkacağını belirlemek, yarışın son basamağına kaldı. Buradan da Kartallar galip çıkınca mükafatları elde ettiler. Lakin onlar kamplarında değilken Çıngıraklar gelip ödüllerini çaldı.
Peki sizce buradan daha sonra bu iki küme el ele verir mi?
Çocuklar birlikte masayı hazırlıyor
Son etapta iki kümenin çok çatışmanın akabinde güzele dönüp dönemeyeceğini görmek hedeflendi. Bunun için iki kümesi bir ortaya getirecek etkinlikler düzenlendi. bir arada sinema izlemek ve yemek yemek üzere aktivitelerle başlayan bu kademenin başlarında çocuklar bir daha birbirlerine laf attı ve aşağıladı.
Peki birbirinden nefret eden iki kümesi lakin ne bir ortaya getirebilir?
Çocuklar, su problemini çözmek için birlikte çalışıyor
Evet, ortak gayeler. Bunu kullanmak için de Şerif, su kaynağını keserek sorunu çözmek için iki kümeye da muhtaçlık duyulduğunu belirtti. Sorunu ortadan kaldırdıktan daha sonra çocuklar, enteresan biçimde öteki kümeden bir üyeyle yalnız kaldıklarında, küme ortasında yaptıkları kadar agresiflik göstermedi. Ama kümeler içindeki sürtüşme bir süre daha olduğu üzere devam etti.
Bunun akabinde ortak etkinlikler için bütçeye katkı ve seyahat aracını sıkıştığı yerden kurtarma üzere iş birliği gerektiren aktivitelerde kendilerini buldular. Son seyahatin duyurulduğu vakit ise evvelki agresiflik ortada yoktu. Bu da onca karmaşa ve kaosun akabinde ortadaki duvarın yıkıldığı manasına geliyordu.
Deney kararında rekabet ortamında kümeler ortası sürtüşmenin, bilhassa de kıymetli kaynaklar kelam konusu olduğunda ön yargıyla birlikte arttığı, lakin bunun geri dönülemez yahut değiştirilemez bir durum olmadığı görüldü. Bu durum, psikoloji dünyasında “gerçekçi çatışma kuramı” (RCT) olarak biliniyor. Yapılan deney de teorinin bir örneği oldu.
Deney, etik tartışmaları niçiniyle epeyce ağır tenkitler aldı
Muzafer Sherif ve eşi Carolyn Sherif
Sonuçta çocukların, ebeveynlerin ve öğretmenlerin olacaklardan tam olarak haberleri yoktu. En azından bilim dünyası, gözü kapalı kabul etti demek isterdik ancak olması gerektiği üzere bir deney ortamının olmaması, onlar için de kuşkular oluşturdu.
1953’teki imtihanda bahsetmiş olduğumiz, çocukların olayı fark etmesi durumu ve son deneyde kamp bakılırsavlisi olma noktasında gerçekçiliğin olmaması, bu kuşkuların sebeplerinden kimileri.
Peki sizin bu bahis hakkındaki kanılarınız neler?
Kaynaklar: Practical Psychology, Psychology Wizard, Muzafer Sherif, Plainly Difficult