ahmetbeyler
Yeni Üye
Örnek vermek gerekirse, aşk tanrıçasını neredeyse her mitolojide görmeniz mümkün. Lakin bu benzerliklere karşın tüm mitolojilerin kendine has isimleri ve efsaneleri de bulunuyor. Her ne kadar simgeledikleri şey birebir olsa bile, geçmişten günümüze onlar hakkında anlatılanlar farklılık yaratıyor.
Biz de bu yazımızda Sümer mitolojisinin aşk tanrıçası olarak bilinen İnanna’yı araştırıp kim olduğunu öğrendik ve efsanelerine değindik. Gelin artık İnanna kimdir, ne tanrıçasıdır, efsaneleri nelerdir yakından bakalım.
İnanna kimdir?
Inanna sümer halkının en kutsal tanrıçalarından bir adedidir. ay yaradanı Nanna (veya gök ilah An) ile sazlıkların tanrıçası Ningal’in kızı , güneş rabbi Utu ile yer altı rabbi Ereşkigal kız kardeşidir. Varlığında uzun bir süre boynca Sümer’in en bilinen ve kudretli tanrıçalarından biri olmuştur. Sümerce’de bununla birlikte Nin-ana yani ‘Gökyüzünün kadını’ olarak da geçer. Uzun bir süre kendisine ‘Inanna’ ismi ile ibadet edilmiştir. daha sonraki periyotlarda Akad, Babil, ve Asurlular tarafınca ‘İştar’ olarak nitelendirilmiştir. Yapılan bu değişikliğin niçini pek bilinmese de geçen periyotların üstüne yeni gelen insanların inanışları sebebiyle olduğu kestirim ediliyor. Inanna bununla birlikte ‘Cennetin Kraliçesi’ olarak da isimlendirilir. Ana tapınma merkezi Uruk’taki Eanna Tapınağı’dır ve buranın gözetici tanrıçası olarak kabul edilmiştir.
Inanna’nın Venüs gezegeni ile benzetildiği de bilinen gerçeklerden bir tanesi. Aslan ve sekiz köşeli yıldız en besbelli sembolleri olmuştur. O denli ki bu sembolleri nazarann herkes bulunduğu yerin kutsal varlığının Inanna olduğunu anlardı. Inanna/İştar’ın kocası, çabucak sonrasındaki devirlerde Tammuz olarak anılacak ilah Dumuzi iken İnanna’nın veziri/yardımcısı Sukkal ise daha sonraki periyotlarda Ninşubur olarak bilinmektedir.
İnanna Sümer mitolojisine göre ne tanrıçasıdır?
Inanna Sümer halkının inanışına nazaran aşk, hoşluk, savaş, adalet ve siyasi güçle ilişkilendirilen antik mezopotamya tanrıçasıdır. Tanrıça olmanın yanında getirdiği kimi hoş özelliklerden biri de Inanna’nın hiç bir kusuru olmayan kusursuz bir bayan bedenine sahip olmasıdır. Bu yüzden her vakit hoşluğun ve şehvetin sembolize tanrıçası olarak kabul edilmiştir. İnanna hem yere hemde göğe hâkim bir tanrıçadır ve Sümer mitolojisindeki en üstün rablerden biri olan Enlil’e istediğini yaptırabilmiştir. Bunların yanı sıra Inanna çok da açgözlü bir tanrıçadır. Bu açgözlülüğü aşikâr vakit içinderda kendisinin ve halkının başına büyük sıkıntılar açmıştır. Uruk devrinin başı yani MÖ. 4000-3100 yılları Inanna’ya en erken tapınma periyodunun başlangıcıdır. Bu başlangıç ise Akad Hükümdarı Sargon’un bölgeyi ele geçirmesinden daha sonra başlamıştır. Hristiyanlığın doğuşu ile M.S 1 ila 6. yüzseneler içinde Inanna’ya tapınma yavaş yavaş ortadan kalkmıştır.
Birfazlaca Sümer ilah ve tanrıçasına nazaran İnanna epeyce daha fazla mitte yer almaktadır. Ayrıyeten Sümer panteonunun en kudretli ilahlarından biri olan yer altı yaradanı Legalmeslam olarak anılan Nergal ile karşılaştırılabilecek kadar fazla sayıda sıfata ve alternatif isme sahip olmuştur. Bu da Inanna’nın büyüklüğünü ve kudretini aşikâr eder. Ne kadar büyük bir tanrıça olsa da Inanna beraberinde aç gözlü olduğu için sahip olduğu mitlerin birçok öteki ilah ve tanrıçaların alanlarını ele geçirmesi üzerine şurası. Sümerlerde ilahların kanunlarını temsil eden “Me’leri” Bilgelik Yaradanı Enki’den çaldığına: Eanna tapınağını ise Gökyüzü İlahı An’dan aldığına inanılmıştır. çabucak sonrasında Şamaş olarak anılacak olan ikiz kardeşi Utu ile İnanna ilahi kararın uygulayıcısı olmuştur.
İnanna ve Dumuzi’nin efsanelere mevzu olan aşk öyküsü:
Sümer her vakit bereketli bir toprak değildi. O denli ki bir vakit içinder kıtlık uzunluk göstermeye başlamıştı ve ne yaparlarsa yapsınlar bu sorunu çözemiyorlardı. Bunun üstüne Sümer düşünür ve bilimcileri, Sümer’in önde gelen kentlerinden biri olan Uruk’un hoşluğu ve şehveti ile ünlü olan baş tanrıçası Inanna’yı hükümdarları ile evlendirebilirlerse, bu evliliğin bolluk ve rahmet getireceğine inandılar.
bu biçimdeın hükümdarı olan Dumuzi bir biçimde Inanna ile evlenmeyi başarır ve kendisi olağan bir kral olmaktan çıkıp beraberinde Çoban İlahı da olmuştur. Bu evlilik kutsal olarak görülmüş ve beklenildiği üzere bolluk ve rahmeti yanında getirmiştir. Bu olayların üstüne Sümer’in şair ve ozanları bu mevzuyu, kimileri açık saçık olan yüzlerce satırlık şiirlerle anlatarak, çalgılar eşliğinde söyleterek dinlerinin kıymetli bir töresi haline getirmişlerdir.
İnanna’nın yer altı dünyasına iniş efsanesi:
Inanna aşkın, şehvetin ve bunun üzere birfazlaca hissin tanrıçası olmasının yanı sıra kendisi bir o kadar da aç gözlü bir tanrıçaydı. O denli ki yerin ve göğün tanrıçası olmak bir süre daha sonra kendisine yetmemeye başladı ve gözünü kız kardeşinin hakimiyetini sürdürdüğü yer altına dikti. Kendisi yer altına da hakim olmak istiyordu. Ama bu durumun kazasız belasız bir biçimde gerçekleşmeyeceğinin de farkındadır. Bu yüzden yardımcısı Ninşubur’a şu buyruğu verir:
”Eğer 3 gün içerisinde geri dönmezsem evvel Ulu ilah Enlil’e gidip saygını sunduktan daha sonra yardımını iste. sonrasındasında Enlil yardım etmezse Babam Nanna’ya gidip benim için ona yalvar. Şayet babam da yardım etmeyi reddederse bu biçimde son deva bilgelik yaradanı Enki’ye gidip ondan yardımını iste.”
Efsaneye bakılırsa, yer altı dünyasının tanrıçası Ereşkigal, Inanna’nın niyetini gelmesinden epeyce daha öncesinden fark edip kendisi için bir tuzak hazırlamıştır. Ereşkigal, Inanna’yı yerlatı dünyasında 7 farklı kapıdan geçirir ve geçtiği her kapıda kendi kutsal eşyalarından ve kıyafetlerinden bir adedini bırakmasını ister. 7. kapıdan itibaren Inanna, Ereşkigal’in karşısında çıplak ve aciz bir biçimde kalır. Bu olayların üstüne Ereşkigal kız kardeşi Inanna’yı öldürür. İntikamının devamı için ise kocası Dumuzi için Ereşkigal kadar hoş bir bayan yaratıp dünyaya yollar.
Ortadan geçen 3. günden itibaren Inanna geri dönmeyince, Sümer halkı derin bir yasa boğulur. Ninşubur ise tanrıçasının verdiği buyrukları uygulamaya başlar. Evvel Ulu İlah Enlil’e gidip hürmetlerini sunar ve yardım ister. Ancak Enlil yardım etmeyi reddeder. Bunun üstüne Inanna’nın babası Nanna’ya gidip yardım için yalvarır ancak babası da yardım etmeye istekli olmaz. En son deva olarak Ninşubur Enki’ye sarfiyat. Enki yardım etmeyi kabul eder ve çamurdan 2 tane yaratık yaratır. Bu 2 yaratığa hayat bitkisini ve hayat suyunu verip yer altına indiklerinde kraliçeye ikram olarak sunmalarını emreder. İkramları kabul eden Ereşkigal bunların karşılığında kardeşi Inanna’yı bırakmayı kabul eder ama bir kural koşar. Kendisi yerine öteki biri yer altına inecektir.
Uzun mühletler boyunca kimi seçeceğine bir türlü karar veremeyen Inanna, yaptığı gezintiler kararında kocasının yokluğunu oldukcatan unuttuğunu fark eder. Hatta bu da yetmezmiş üzere Ereşkigal’in yolladığı bayan ile gününü gün etmektedir. Bütün halkı yasa boğulmuşken kocasının bu halleri Inanna’yı epeyce kızdırır ve kendisi yerine Dumuzi’yi seçer ve hanımı da öldürür. Dumuzi’nin yer altına inmesi ile birlikte Inanna özgür kalır.
Kutsal evliliğin ihtiyacında iki çiftin birlikte olması gerekli olduğu için, evlilikleri sarsılmış durumdadır. Bu yüzden ülkede kıtlık başlar. hiç bir ekin tahıl vermez ve ülke tek bir yağmur bile görmez. hadiselerden haberdar Dumuzi’nin kardeşi düş tabiri ilahı Geştinanna bir teklifte bulunur. Yılın yarısında kardeşi Dumuzi yerine yer altına inecektir. bu biçimdelikle yılın yarısı boyunca da olsa Dumuzi yer yüzünde olabilecektir. Teklifin kabul edilmesi üzerine Geştinanna, yer altına iner ve Dumuzi bir daha yeryüzüne çıkar. İkisi de yaptıklarından dolayı pişman olmuştur ve evlilikleri bir daha tazelenmiştir. Bu olayların üstüne ülkede bir daha çiçekler açmaya, hayvanlar yavrulamaya başlamış, ekinler bir daha uzunluk göstermiştir. özetlemek gerekirsesı her tarafa bir daha rahmet gelmiştir.
Biz de bu yazımızda Sümer mitolojisinin aşk tanrıçası olarak bilinen İnanna’yı araştırıp kim olduğunu öğrendik ve efsanelerine değindik. Gelin artık İnanna kimdir, ne tanrıçasıdır, efsaneleri nelerdir yakından bakalım.
İnanna kimdir?
Inanna sümer halkının en kutsal tanrıçalarından bir adedidir. ay yaradanı Nanna (veya gök ilah An) ile sazlıkların tanrıçası Ningal’in kızı , güneş rabbi Utu ile yer altı rabbi Ereşkigal kız kardeşidir. Varlığında uzun bir süre boynca Sümer’in en bilinen ve kudretli tanrıçalarından biri olmuştur. Sümerce’de bununla birlikte Nin-ana yani ‘Gökyüzünün kadını’ olarak da geçer. Uzun bir süre kendisine ‘Inanna’ ismi ile ibadet edilmiştir. daha sonraki periyotlarda Akad, Babil, ve Asurlular tarafınca ‘İştar’ olarak nitelendirilmiştir. Yapılan bu değişikliğin niçini pek bilinmese de geçen periyotların üstüne yeni gelen insanların inanışları sebebiyle olduğu kestirim ediliyor. Inanna bununla birlikte ‘Cennetin Kraliçesi’ olarak da isimlendirilir. Ana tapınma merkezi Uruk’taki Eanna Tapınağı’dır ve buranın gözetici tanrıçası olarak kabul edilmiştir.
Inanna’nın Venüs gezegeni ile benzetildiği de bilinen gerçeklerden bir tanesi. Aslan ve sekiz köşeli yıldız en besbelli sembolleri olmuştur. O denli ki bu sembolleri nazarann herkes bulunduğu yerin kutsal varlığının Inanna olduğunu anlardı. Inanna/İştar’ın kocası, çabucak sonrasındaki devirlerde Tammuz olarak anılacak ilah Dumuzi iken İnanna’nın veziri/yardımcısı Sukkal ise daha sonraki periyotlarda Ninşubur olarak bilinmektedir.
İnanna Sümer mitolojisine göre ne tanrıçasıdır?
Inanna Sümer halkının inanışına nazaran aşk, hoşluk, savaş, adalet ve siyasi güçle ilişkilendirilen antik mezopotamya tanrıçasıdır. Tanrıça olmanın yanında getirdiği kimi hoş özelliklerden biri de Inanna’nın hiç bir kusuru olmayan kusursuz bir bayan bedenine sahip olmasıdır. Bu yüzden her vakit hoşluğun ve şehvetin sembolize tanrıçası olarak kabul edilmiştir. İnanna hem yere hemde göğe hâkim bir tanrıçadır ve Sümer mitolojisindeki en üstün rablerden biri olan Enlil’e istediğini yaptırabilmiştir. Bunların yanı sıra Inanna çok da açgözlü bir tanrıçadır. Bu açgözlülüğü aşikâr vakit içinderda kendisinin ve halkının başına büyük sıkıntılar açmıştır. Uruk devrinin başı yani MÖ. 4000-3100 yılları Inanna’ya en erken tapınma periyodunun başlangıcıdır. Bu başlangıç ise Akad Hükümdarı Sargon’un bölgeyi ele geçirmesinden daha sonra başlamıştır. Hristiyanlığın doğuşu ile M.S 1 ila 6. yüzseneler içinde Inanna’ya tapınma yavaş yavaş ortadan kalkmıştır.
Birfazlaca Sümer ilah ve tanrıçasına nazaran İnanna epeyce daha fazla mitte yer almaktadır. Ayrıyeten Sümer panteonunun en kudretli ilahlarından biri olan yer altı yaradanı Legalmeslam olarak anılan Nergal ile karşılaştırılabilecek kadar fazla sayıda sıfata ve alternatif isme sahip olmuştur. Bu da Inanna’nın büyüklüğünü ve kudretini aşikâr eder. Ne kadar büyük bir tanrıça olsa da Inanna beraberinde aç gözlü olduğu için sahip olduğu mitlerin birçok öteki ilah ve tanrıçaların alanlarını ele geçirmesi üzerine şurası. Sümerlerde ilahların kanunlarını temsil eden “Me’leri” Bilgelik Yaradanı Enki’den çaldığına: Eanna tapınağını ise Gökyüzü İlahı An’dan aldığına inanılmıştır. çabucak sonrasında Şamaş olarak anılacak olan ikiz kardeşi Utu ile İnanna ilahi kararın uygulayıcısı olmuştur.
İnanna ve Dumuzi’nin efsanelere mevzu olan aşk öyküsü:
Sümer her vakit bereketli bir toprak değildi. O denli ki bir vakit içinder kıtlık uzunluk göstermeye başlamıştı ve ne yaparlarsa yapsınlar bu sorunu çözemiyorlardı. Bunun üstüne Sümer düşünür ve bilimcileri, Sümer’in önde gelen kentlerinden biri olan Uruk’un hoşluğu ve şehveti ile ünlü olan baş tanrıçası Inanna’yı hükümdarları ile evlendirebilirlerse, bu evliliğin bolluk ve rahmet getireceğine inandılar.
bu biçimdeın hükümdarı olan Dumuzi bir biçimde Inanna ile evlenmeyi başarır ve kendisi olağan bir kral olmaktan çıkıp beraberinde Çoban İlahı da olmuştur. Bu evlilik kutsal olarak görülmüş ve beklenildiği üzere bolluk ve rahmeti yanında getirmiştir. Bu olayların üstüne Sümer’in şair ve ozanları bu mevzuyu, kimileri açık saçık olan yüzlerce satırlık şiirlerle anlatarak, çalgılar eşliğinde söyleterek dinlerinin kıymetli bir töresi haline getirmişlerdir.
İnanna’nın yer altı dünyasına iniş efsanesi:
Inanna aşkın, şehvetin ve bunun üzere birfazlaca hissin tanrıçası olmasının yanı sıra kendisi bir o kadar da aç gözlü bir tanrıçaydı. O denli ki yerin ve göğün tanrıçası olmak bir süre daha sonra kendisine yetmemeye başladı ve gözünü kız kardeşinin hakimiyetini sürdürdüğü yer altına dikti. Kendisi yer altına da hakim olmak istiyordu. Ama bu durumun kazasız belasız bir biçimde gerçekleşmeyeceğinin de farkındadır. Bu yüzden yardımcısı Ninşubur’a şu buyruğu verir:
”Eğer 3 gün içerisinde geri dönmezsem evvel Ulu ilah Enlil’e gidip saygını sunduktan daha sonra yardımını iste. sonrasındasında Enlil yardım etmezse Babam Nanna’ya gidip benim için ona yalvar. Şayet babam da yardım etmeyi reddederse bu biçimde son deva bilgelik yaradanı Enki’ye gidip ondan yardımını iste.”
Efsaneye bakılırsa, yer altı dünyasının tanrıçası Ereşkigal, Inanna’nın niyetini gelmesinden epeyce daha öncesinden fark edip kendisi için bir tuzak hazırlamıştır. Ereşkigal, Inanna’yı yerlatı dünyasında 7 farklı kapıdan geçirir ve geçtiği her kapıda kendi kutsal eşyalarından ve kıyafetlerinden bir adedini bırakmasını ister. 7. kapıdan itibaren Inanna, Ereşkigal’in karşısında çıplak ve aciz bir biçimde kalır. Bu olayların üstüne Ereşkigal kız kardeşi Inanna’yı öldürür. İntikamının devamı için ise kocası Dumuzi için Ereşkigal kadar hoş bir bayan yaratıp dünyaya yollar.
Ortadan geçen 3. günden itibaren Inanna geri dönmeyince, Sümer halkı derin bir yasa boğulur. Ninşubur ise tanrıçasının verdiği buyrukları uygulamaya başlar. Evvel Ulu İlah Enlil’e gidip hürmetlerini sunar ve yardım ister. Ancak Enlil yardım etmeyi reddeder. Bunun üstüne Inanna’nın babası Nanna’ya gidip yardım için yalvarır ancak babası da yardım etmeye istekli olmaz. En son deva olarak Ninşubur Enki’ye sarfiyat. Enki yardım etmeyi kabul eder ve çamurdan 2 tane yaratık yaratır. Bu 2 yaratığa hayat bitkisini ve hayat suyunu verip yer altına indiklerinde kraliçeye ikram olarak sunmalarını emreder. İkramları kabul eden Ereşkigal bunların karşılığında kardeşi Inanna’yı bırakmayı kabul eder ama bir kural koşar. Kendisi yerine öteki biri yer altına inecektir.
Uzun mühletler boyunca kimi seçeceğine bir türlü karar veremeyen Inanna, yaptığı gezintiler kararında kocasının yokluğunu oldukcatan unuttuğunu fark eder. Hatta bu da yetmezmiş üzere Ereşkigal’in yolladığı bayan ile gününü gün etmektedir. Bütün halkı yasa boğulmuşken kocasının bu halleri Inanna’yı epeyce kızdırır ve kendisi yerine Dumuzi’yi seçer ve hanımı da öldürür. Dumuzi’nin yer altına inmesi ile birlikte Inanna özgür kalır.
Kutsal evliliğin ihtiyacında iki çiftin birlikte olması gerekli olduğu için, evlilikleri sarsılmış durumdadır. Bu yüzden ülkede kıtlık başlar. hiç bir ekin tahıl vermez ve ülke tek bir yağmur bile görmez. hadiselerden haberdar Dumuzi’nin kardeşi düş tabiri ilahı Geştinanna bir teklifte bulunur. Yılın yarısında kardeşi Dumuzi yerine yer altına inecektir. bu biçimdelikle yılın yarısı boyunca da olsa Dumuzi yer yüzünde olabilecektir. Teklifin kabul edilmesi üzerine Geştinanna, yer altına iner ve Dumuzi bir daha yeryüzüne çıkar. İkisi de yaptıklarından dolayı pişman olmuştur ve evlilikleri bir daha tazelenmiştir. Bu olayların üstüne ülkede bir daha çiçekler açmaya, hayvanlar yavrulamaya başlamış, ekinler bir daha uzunluk göstermiştir. özetlemek gerekirsesı her tarafa bir daha rahmet gelmiştir.