ahmetbeyler
Yeni Üye
Su ayak izi, mal ve hizmetlerin üretimi için kullanılan tatlı su ölçüsünü söz ediyor. Daha doğrusu bu, insanların tükettikleri yahut kirlettikleri tatlı su ölçüsünün ölçümüdür diyebiliriz. Örneğin pirinç yetiştirmek yahut otomobillere yakıt tahsis etmek üzere durumlarda kullanılan su ölçüsünün ölçümü bize bu müsaade ne boyutlarda olduğunu gösteriyor.
Ülkelerin tek tek ve hatta global çapta bile ne kadar su tükettikleri litre yahut metreküp cinsinden ölçülebiliyor. Kısacası üretimden tüketime kadar tüm tedarik zincirlerinin, ne kadar su kullandıklarını ve kirlettiklerini bu sayede öğrenebiliyorsunuz. Pekala bu durumun yaşamımıza etkisi nedir?
Aslında bu biraz da ”su israfının ve suyun bilinçsiz kullanmasının” boyutlarını anlatan bir sorun.
Örneğin tüm dünyadaki şirketlerin faaliyetleri açısından su ayak izine baktığınızda bunun, üretimdeki ton başına, hektar başına, para ünitesi başına ölçümünü yapabiliyorsunuz. Bilhassa şirket bazlı su ayak izi ölçümü yapmak epey önemli çünkü suyun nereden ve ne vakit alındığı bu sayede tespit edilebiliyor. bu biçimdece su kaynaklarının kıt olduğu bölgelerden su alınmışsa bunun için çabucak harekete geçmek gerekiyor. Yani çabucak o kaynaklardan su alımının kesilmesi için bilinçlendirme çalışmaları başlatmak lazım desek daha hakikat.
Bu noktada su ayak izi konusunda yapılan bilinçlendirme faaliyetlerinden ve bu kavramın ortaya çıkışından biraz bahsetmek gerekiyor. Su ayak izi, 2002 yılında Sıhhat Girişimcileri Birliği’nin Unesco kolunda çalışan akademisyen Arjen Hoekstra tarafınca ortaya atılan bir kavram. Akabinde 2008 yılında birfazlaca daldan iş insanları bu soruna ilgi gösterdiği için Hoekstra, ”Su Ayak İzi Ağı’ isimli bir topluluk kuruyor.
bu biçimdece bu ağ, su israfının ve suyun bilinçsiz kullanmasının ne sonuçlara yol açacağı konusunda bilgiler vermeye başlıyor. Hatta suyu sürdürülebilir biçimde nasıl kullanabileceğimiz konusunda da farkındalık yaratmak istiyorlar. En sıradaninden bu, birey olarak bizlerin günlük ömürde ne kadar suya muhtaçlık duyduğumuz ve birebir biçimde şirketlerin üretim faaliyetlerinde ne kadar suya gereksinim duyduğu konusunda bilgilendirme yapan bir oluşum. Bu sayede ederinden çok kullanmayarak su kaynaklarımızı koruyabileceğimize inanıyorlar.
Çünkü artık beşerler bilinçlenmezse, karbon ayak izinin iklim değişikliğini meydana getirdiği üzere, nüfus artış sorunu yaşayan günümüz toplumları da su tedarik etmede sorun yaşayabilir.
Hatta Arjen Hoekstra ve akademisyen Mesfin Mekonnen tarafınca gerçekleştirilen çalışmaya nazaran her insan, yılda ortalama 1.385 metreküp su tüketiyor. Bir diğer örnek olarak Dünya Sıhhat Örgütü’nün (WHO), 10 dakikalık bir duş aldığımızda yaklaşık 200 litre su tükettiğimizi tabir ettiğini verebiliriz.
örneğin Birleşmiş Milletler’e göre, 2050 yılına kadar insan nüfusu 10 milyar şahsa yaklaşacağı için su kaynaklarını gerçek kullanmamak, dünyada yaşayan tüm canlıların hayatını tehlikeye atıyor. Yani gördüğünüz üzere kullanım oranı bu türlü artmaya devam ederse hakikaten de tüketecek su bulmakta zorlanabiliriz.
Arjen Y. Hoekstra’ya bakılırsa su konusunda yaşanan bu problemlerin temel kaynağı, genelde global iktisadın işleyişidir. Çünkü biroldukca ülke, üretiminde suyun ağır oranda kullanıldığı malları ithal olarak alıyor. Bu durum, suyun akılcı kullanması ve korunması için gereken yaptırımların eksik olduğu ihracat bölgelerinde, su kaynaklarının tükenme tehlikesi altına girmelerine yol açıyor. Zira daima arz talep sisteminin işlediği kapitalist bir piyasa ve ihracat bölgelerinde harcaması gereken bir kaynak sirkülasyonu söz konusu.
Şimdi bir de bu su ayak izinin çeşitlerine bakalım.
Yeşil, mavi ve gri olmak üzere üç çeşidi vardır. Bunlar, suyun nereden geldiğini bizlere gösterir. örneğin yeşil su ayak izi; toprağın köklerinde depolanan, buharlaşan yahut yağmur ve kar üzere sebeplerle orada biriken sudur. Bu bilhassa tarımda, bahçecilikte ve orman mamüllerinde kullanılır. Mavi; yüzey yahut yer altı su kaynaklarından elde edilen, buharlaştırılan ve bir esere yahut denize dökülen sudur. Sulu tarım, sanayi ve evsel su kullanmasında bu ayak izine rastlanabilir.
Gri ayak izi; kirliliği azaltmak ve suyun kalitesini artırmak hedefli kullanılan su ölçüsünü söz eder. Aslında bu kirliliği azaltma odaklı olsa da kirletilen su ölçüsünü bize gösterir. örneğin yer altındaki boru sınırlarıyla bir tatlı su kaynağına, yağış daha sonrası biriken suların boşaltılmasını buna örnek verebiliriz.
Şimdi farklı örneklerle mevzuyu ele almaya devam edelim. örneğin BM Besin ve Tarım Örgütü’nün datalarına nazaran besinlerin su ayak izi, global çaptaki su kullanmasının %70’ini oluşturuyor. Misal bir kilogram sığır eti üretimi için yaklaşık 15 bin litre su gerekiyor. Bu suyun, %93’ü yeşil, %4’ü mavi, %3’ü gri su ayak izi kapsamına giriyor. Zira etin üretimi konusuna baktığımızda nasıl üretildiği, büyükbaş hayvanın beslenme üslubunun nasıl olduğu ve tüm bunların nerede faaliyete girdiği (menşei) üzere faktörler değer kazanıyor. Bu da su ayak izinin oranı konusunda belirleyici diyebiliriz.
bir daha BM Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre, bir litre süt üretmek için 1.000 litre su gerekiyor. Düşünün yalnızca bir litre sütten bahsediyoruz. Keza Hollanda’da üretilen 150 gramlık bir soya burgerinin su ayak izi de yaklaşık 160 litre falan oluyor. Birebir ülkede kırmızı etten burger yapmak istendi diyelim, bu biçimde da bu ortalama 1.000 litre suya mal oluyor. Örneğin pirinçte 1.700 litre, peynirde 2.500 litre, bir fincan kahvede de 840 litre su ayak izi bulunuyor. Siz bu bahsettiklerimiz dışında farklı besinlerin su ayak izine bakmak isterseniz, buradan bilgileri inceleyebilirsiniz.
Su ayak izinin dünyadaki ve Türkiye’deki durumu:
Su Ayak İzi Ağı’nın yaptığı araştırmanın datalarına nazaran, kişi başına günde 10.000 litre ile Moğolistan, 9.600 ile Nijerya, 9.500 ile Bolivya; 8.600 ile Birleşik Arap Emirlikleri ve 7.800 ile Amerika Birleşik Devletleri en çok su ayak izine sahip olan ülkelerdir. Çin’in yıl bazındaki su ayak izi, kişi başına yaklaşık 1.070 metreküptür. Keza Japonya’da yıllık, 1.380 metreküp su ayak izi görüldüğünü söyleyebiliriz.
1996-2005 devrinde insanlığın global su ayak izi yılda, 9.087 milyar metreküp olarak kayda geçti. Bunların %74’ü yeşil, %11’ü mavi, %15’i gri su ayak iziydi. Ziraî üretim ise %92 oranında su ayak izine sahip olması bakımından, bu mevzuda pek büyük bir yer kaplıyor. Ayrıyeten su kıtlığı her yıl, en az bir ay boyunca 2.7 milyardan fazla insanı da etkiliyor.
Doğal hayatı Müdafaa Vafkı’nın 2014 tarihindeki raporuna nazaran, Türkiye’nin coğrafik açıdan %36”lık bir kısmında tarım faaliyeti yapılıyor. Bu açıdan su ayak izi oranlarına baktığımızda; %89’luk dilimde tarım, %7’lik oranda evsel su kullanması, %4’lük kapsamda da endüstriyel üretim karşımıza çıkıyor. Türkiye’de tüketim kaynaklı meydana gelen su ayak izi ise yaklaşık olarak 140.2 milyar metreküp bölü yıl olarak hesaplanıyor. bu biçimdece bunun %66’sının yeşil, %17’sinin mavi ve %17’sinin de gri ayak müsaadeden oluştuğu görülüyor.
her insanın aklında tek bir soru: Pekala daha şuurlu olmak için su ayak izini nasıl hesaplayabiliriz?
Diyelim bir ülkenin su ayak izini ölçmek istiyorsunuz. bu biçimde karşınıza toplam tüketim hacmi, tüketim alışkanlıkları, iklim ve ziraî faaliyetler üzere dört faktör çıkar. örneğin toplam tüketim hacmine baktığınızda bir ülkenin, gayri safi yurtiçi hasılası ne kadar büyükse su ayak izinin de o kadar büyüdüğünü görürsünüz. Keza tüketim alışkanlıklarını ele aldığınızda su ile üretilen eserler, ne kadar fazla tüketilirlerse üretimleri de o kadar artacağı için su ayak izi oranı yükselir.
Sıcaklık düzeyi yüksek ülkelerden örnek vermek gerekirse, o ülkelerin başka ülkelere bakılırsa daha fazla suya ihtiyaçları olduğunu söyleyebiliriz. bu biçimdece bir daha bu ayak izi oranı yükselir. Coğrafi verimsizlikleri niçiniyle tarımda performansı düşük olan ülkeler (Tayland, Mali üzere ülkeler) de daha yüksek su ayak izine sahiptir. Ferdi olarak su ayak izinizi hesaplamak isterseniz, buradan hesaplayabilirsiniz. Peki aranızda bu hususla ilgili daha öncesinden bilgi sahibi olan var mıydı? Fikirlerinizi yorumlarda bizimle paylaşabilirsiniz.
Ülkelerin tek tek ve hatta global çapta bile ne kadar su tükettikleri litre yahut metreküp cinsinden ölçülebiliyor. Kısacası üretimden tüketime kadar tüm tedarik zincirlerinin, ne kadar su kullandıklarını ve kirlettiklerini bu sayede öğrenebiliyorsunuz. Pekala bu durumun yaşamımıza etkisi nedir?
Aslında bu biraz da ”su israfının ve suyun bilinçsiz kullanmasının” boyutlarını anlatan bir sorun.
Örneğin tüm dünyadaki şirketlerin faaliyetleri açısından su ayak izine baktığınızda bunun, üretimdeki ton başına, hektar başına, para ünitesi başına ölçümünü yapabiliyorsunuz. Bilhassa şirket bazlı su ayak izi ölçümü yapmak epey önemli çünkü suyun nereden ve ne vakit alındığı bu sayede tespit edilebiliyor. bu biçimdece su kaynaklarının kıt olduğu bölgelerden su alınmışsa bunun için çabucak harekete geçmek gerekiyor. Yani çabucak o kaynaklardan su alımının kesilmesi için bilinçlendirme çalışmaları başlatmak lazım desek daha hakikat.
Bu noktada su ayak izi konusunda yapılan bilinçlendirme faaliyetlerinden ve bu kavramın ortaya çıkışından biraz bahsetmek gerekiyor. Su ayak izi, 2002 yılında Sıhhat Girişimcileri Birliği’nin Unesco kolunda çalışan akademisyen Arjen Hoekstra tarafınca ortaya atılan bir kavram. Akabinde 2008 yılında birfazlaca daldan iş insanları bu soruna ilgi gösterdiği için Hoekstra, ”Su Ayak İzi Ağı’ isimli bir topluluk kuruyor.
bu biçimdece bu ağ, su israfının ve suyun bilinçsiz kullanmasının ne sonuçlara yol açacağı konusunda bilgiler vermeye başlıyor. Hatta suyu sürdürülebilir biçimde nasıl kullanabileceğimiz konusunda da farkındalık yaratmak istiyorlar. En sıradaninden bu, birey olarak bizlerin günlük ömürde ne kadar suya muhtaçlık duyduğumuz ve birebir biçimde şirketlerin üretim faaliyetlerinde ne kadar suya gereksinim duyduğu konusunda bilgilendirme yapan bir oluşum. Bu sayede ederinden çok kullanmayarak su kaynaklarımızı koruyabileceğimize inanıyorlar.
Çünkü artık beşerler bilinçlenmezse, karbon ayak izinin iklim değişikliğini meydana getirdiği üzere, nüfus artış sorunu yaşayan günümüz toplumları da su tedarik etmede sorun yaşayabilir.
Hatta Arjen Hoekstra ve akademisyen Mesfin Mekonnen tarafınca gerçekleştirilen çalışmaya nazaran her insan, yılda ortalama 1.385 metreküp su tüketiyor. Bir diğer örnek olarak Dünya Sıhhat Örgütü’nün (WHO), 10 dakikalık bir duş aldığımızda yaklaşık 200 litre su tükettiğimizi tabir ettiğini verebiliriz.
örneğin Birleşmiş Milletler’e göre, 2050 yılına kadar insan nüfusu 10 milyar şahsa yaklaşacağı için su kaynaklarını gerçek kullanmamak, dünyada yaşayan tüm canlıların hayatını tehlikeye atıyor. Yani gördüğünüz üzere kullanım oranı bu türlü artmaya devam ederse hakikaten de tüketecek su bulmakta zorlanabiliriz.
Arjen Y. Hoekstra’ya bakılırsa su konusunda yaşanan bu problemlerin temel kaynağı, genelde global iktisadın işleyişidir. Çünkü biroldukca ülke, üretiminde suyun ağır oranda kullanıldığı malları ithal olarak alıyor. Bu durum, suyun akılcı kullanması ve korunması için gereken yaptırımların eksik olduğu ihracat bölgelerinde, su kaynaklarının tükenme tehlikesi altına girmelerine yol açıyor. Zira daima arz talep sisteminin işlediği kapitalist bir piyasa ve ihracat bölgelerinde harcaması gereken bir kaynak sirkülasyonu söz konusu.
Şimdi bir de bu su ayak izinin çeşitlerine bakalım.
Yeşil, mavi ve gri olmak üzere üç çeşidi vardır. Bunlar, suyun nereden geldiğini bizlere gösterir. örneğin yeşil su ayak izi; toprağın köklerinde depolanan, buharlaşan yahut yağmur ve kar üzere sebeplerle orada biriken sudur. Bu bilhassa tarımda, bahçecilikte ve orman mamüllerinde kullanılır. Mavi; yüzey yahut yer altı su kaynaklarından elde edilen, buharlaştırılan ve bir esere yahut denize dökülen sudur. Sulu tarım, sanayi ve evsel su kullanmasında bu ayak izine rastlanabilir.
Gri ayak izi; kirliliği azaltmak ve suyun kalitesini artırmak hedefli kullanılan su ölçüsünü söz eder. Aslında bu kirliliği azaltma odaklı olsa da kirletilen su ölçüsünü bize gösterir. örneğin yer altındaki boru sınırlarıyla bir tatlı su kaynağına, yağış daha sonrası biriken suların boşaltılmasını buna örnek verebiliriz.
Şimdi farklı örneklerle mevzuyu ele almaya devam edelim. örneğin BM Besin ve Tarım Örgütü’nün datalarına nazaran besinlerin su ayak izi, global çaptaki su kullanmasının %70’ini oluşturuyor. Misal bir kilogram sığır eti üretimi için yaklaşık 15 bin litre su gerekiyor. Bu suyun, %93’ü yeşil, %4’ü mavi, %3’ü gri su ayak izi kapsamına giriyor. Zira etin üretimi konusuna baktığımızda nasıl üretildiği, büyükbaş hayvanın beslenme üslubunun nasıl olduğu ve tüm bunların nerede faaliyete girdiği (menşei) üzere faktörler değer kazanıyor. Bu da su ayak izinin oranı konusunda belirleyici diyebiliriz.
bir daha BM Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre, bir litre süt üretmek için 1.000 litre su gerekiyor. Düşünün yalnızca bir litre sütten bahsediyoruz. Keza Hollanda’da üretilen 150 gramlık bir soya burgerinin su ayak izi de yaklaşık 160 litre falan oluyor. Birebir ülkede kırmızı etten burger yapmak istendi diyelim, bu biçimde da bu ortalama 1.000 litre suya mal oluyor. Örneğin pirinçte 1.700 litre, peynirde 2.500 litre, bir fincan kahvede de 840 litre su ayak izi bulunuyor. Siz bu bahsettiklerimiz dışında farklı besinlerin su ayak izine bakmak isterseniz, buradan bilgileri inceleyebilirsiniz.
Su ayak izinin dünyadaki ve Türkiye’deki durumu:
Su Ayak İzi Ağı’nın yaptığı araştırmanın datalarına nazaran, kişi başına günde 10.000 litre ile Moğolistan, 9.600 ile Nijerya, 9.500 ile Bolivya; 8.600 ile Birleşik Arap Emirlikleri ve 7.800 ile Amerika Birleşik Devletleri en çok su ayak izine sahip olan ülkelerdir. Çin’in yıl bazındaki su ayak izi, kişi başına yaklaşık 1.070 metreküptür. Keza Japonya’da yıllık, 1.380 metreküp su ayak izi görüldüğünü söyleyebiliriz.
1996-2005 devrinde insanlığın global su ayak izi yılda, 9.087 milyar metreküp olarak kayda geçti. Bunların %74’ü yeşil, %11’ü mavi, %15’i gri su ayak iziydi. Ziraî üretim ise %92 oranında su ayak izine sahip olması bakımından, bu mevzuda pek büyük bir yer kaplıyor. Ayrıyeten su kıtlığı her yıl, en az bir ay boyunca 2.7 milyardan fazla insanı da etkiliyor.
Doğal hayatı Müdafaa Vafkı’nın 2014 tarihindeki raporuna nazaran, Türkiye’nin coğrafik açıdan %36”lık bir kısmında tarım faaliyeti yapılıyor. Bu açıdan su ayak izi oranlarına baktığımızda; %89’luk dilimde tarım, %7’lik oranda evsel su kullanması, %4’lük kapsamda da endüstriyel üretim karşımıza çıkıyor. Türkiye’de tüketim kaynaklı meydana gelen su ayak izi ise yaklaşık olarak 140.2 milyar metreküp bölü yıl olarak hesaplanıyor. bu biçimdece bunun %66’sının yeşil, %17’sinin mavi ve %17’sinin de gri ayak müsaadeden oluştuğu görülüyor.
her insanın aklında tek bir soru: Pekala daha şuurlu olmak için su ayak izini nasıl hesaplayabiliriz?
Diyelim bir ülkenin su ayak izini ölçmek istiyorsunuz. bu biçimde karşınıza toplam tüketim hacmi, tüketim alışkanlıkları, iklim ve ziraî faaliyetler üzere dört faktör çıkar. örneğin toplam tüketim hacmine baktığınızda bir ülkenin, gayri safi yurtiçi hasılası ne kadar büyükse su ayak izinin de o kadar büyüdüğünü görürsünüz. Keza tüketim alışkanlıklarını ele aldığınızda su ile üretilen eserler, ne kadar fazla tüketilirlerse üretimleri de o kadar artacağı için su ayak izi oranı yükselir.
Sıcaklık düzeyi yüksek ülkelerden örnek vermek gerekirse, o ülkelerin başka ülkelere bakılırsa daha fazla suya ihtiyaçları olduğunu söyleyebiliriz. bu biçimdece bir daha bu ayak izi oranı yükselir. Coğrafi verimsizlikleri niçiniyle tarımda performansı düşük olan ülkeler (Tayland, Mali üzere ülkeler) de daha yüksek su ayak izine sahiptir. Ferdi olarak su ayak izinizi hesaplamak isterseniz, buradan hesaplayabilirsiniz. Peki aranızda bu hususla ilgili daha öncesinden bilgi sahibi olan var mıydı? Fikirlerinizi yorumlarda bizimle paylaşabilirsiniz.
- Kaynaklar: Iber Drola, Water Foot Print, WWF
- Görsel Kaynakları: Spinlife, Centrifuge and Separator Technologies, Eating Well, The Third Pole