ahmetbeyler
Yeni Üye
Türkiye’de toplumsal medya platformlarında karşılaştığımız şiddet haberleri; işsizlik ve trafik üzere sosyal bir problem haline dönüşüyor. Twitter üzere platformlara girdiğinizde, ömrünüz boyunca unutamayacağınız şiddet imgelerine maruz kalma ihtimaliniz çok yüksek.
Amerikan Pediatri Akademisi’nin bilgilerine göre, 18 yaşına kadar her bir birey yalnızca televizyonda, yaklaşık olarak 200 bin şiddet eylemine şahit oluyor. Bunlara toplumsal medya platformlarını da eklersek bu sayı tahminen de iki katına çıkacaktır. Bu şiddet haberleriyle karşılaştığımızda onların ruh sıhhatimiz üstündeki tesirlerini azaltmak için ne yapmamız gerektiğine gelin bir arada bakalım.
Yazılı ve toplumsal medyada şiddet olayları, transfer yoluyla yeniden yine üretiliyor.
Haber yapmak, yaşanılan bir olayın fotoğrafını çizmek değil de onu resmen bir daha kurgulamak olunca onu paylaşan her bir birey kendinden bir şeyler katarak bir daha paylaşıyor. Pekala biz şiddeti izlemeye niçin bu kadar hayli ilgi gösterip paylaşmaktan çekinmiyoruz?
Bir kısmımız şiddetle ilgili farkındalığı artırmak istediği için ve gündemden uzak kalmamak için takip ettiğini lisana getirebilir ancak uzmanlar bunun bir de bağımlılık boyutu olduğunu söylüyor. Yani aslında şiddet görüntüleri izlemek üzere bir bağımlılığınız da olabilir.
Şiddeti tüketen bir kitle her dönemde var oldu.
MÖ 2000 yılında Mısırlıların, ilahları Osiris’in cinayetini bir tiyatro oyunu olarak temsil etmesi, o senelerda da şiddete ilgi duyan ve bunu izlemekten zevk alan insanların olduğunu gösteriyor.
Benzer bir durum da MS 400 senelerında meşhur arenalarda yaşandı. İnsanlar aslanlara parçalatılırken o sırada tribünlerde, bilhassa onur tribününde içkiler içiliyordu.
Orta Çağ’da ise insanlar cadı yakma törenleri yaptılar. Bu merasimlere de o yerde yaşayan birçok kişi tanık olup izlerdi. Bunun, insanları kelam konusu eylemlerden korku kültürü yaratarak vazgeçirilmek için yapıldığını düşünseniz de o beşerler işlerini güçlerini bırakıp orada bulunmayı kendileri tercih ediyorlardı.
19. yy’da Paris morgunun standa açılması da bir öbür örnek. Kaynaklar insanların sabahın köründe morgdaki meyyit bir vücudu görmek için sıraya girdiklerini gösteriyor. Bununla ilgili kayıtlar olduğu için bunu bilsek de duymadığımız, bilmediğimiz farklı morg sergilenmeleri de yapılmış olabilir.
İdam haberlerinin sunuluş haline baktığımız vakit ise hücresinden suçlunun nasıl alındığı, o gün neler yaptığı, darağacının nasıl ve nereye kurulduğu, infazın nasıl gerçekleştiğini görmek için halkın kaç saat evvelde o alana geldiği anlatılırdı. Hatta asılarak ölen bir insanın nasıl can çekiştiği, olayı seyreden insanların nelerden bahsetmiş olduğu, hatta insanların bu durumunu anlatmak için “beleş bir cümbüş olduğu” üzere sözler yaygın olarak haberlerin bilgilerinda bulunurdu.
Günümüzde de değişen pek bir şeyin olmadığını söyleyebiliriz aslında. En hayli izlenen görüntüler, sinemalar, diziler şiddet ögesini barındıranlar oluyor.
Şiddete ilgi göstermenin, göçebe kültürün bir getirisi olabileceğini düşünenler de var.
Ural Altay lisan ailesinde olan Rus, Kore, Çin, Japon ve Türk kültürleri göçebe ömrün epey fazla tesirli olduğu yerlerdi. Göçebe hayat için en temel davranışlardan biri de silah edinmek. Bu teoriye bakılırsa yerleşik yaşama geçmiş olabiliriz ama göçebe hayat külçeşidini kuşaklar uzunluğu aktarıyoruz. Bu yüzden şiddete ilgi duyup onu paylaşmaktan çekinmiyoruz.
Ece Ayhan’ın dediği üzere “kötülük toplumunda yaşayan her insan, biraz berbat olur”.
Sosyal öğrenme, ömrün her alanında. Küçük kalkar, büyüğe bakar. Erkek çocuklarına en çok alınan ikramlardan biri de silah ve onunla ilgili oyuncaklar. Bu teoriye nazaran anne-babanızdan gördüğünüz şey şiddetin övülmesiyse, sinemalarda izlediğiniz şey şiddet ise sevdiğiniz ve hürmet duyduğunuz beşerler şiddeti paylaşıyorlarsa siz de şiddeti önemser ve paylaşırsınız. Yani burada hem bir öğrenme kelam konusu birebir vakitte şiddeti paylaşmanın moda haline gelmesi kelam konusu olabilir.
Rutini bozan şeyler ilgi çeker, şiddet de rutini bozan olaylardan olduğu için ilgi çekiyor olabilir.
Bu teoriye nazaran birbirine benzeyen hayatlar yaşarken ve bir rutinimiz varken toplumsal medyada şahit olduğumuz şeyler bizi bu rutin ömrün dışına çıkarır, farklı şeyleri deneyimlememize müsaade verir. Bize farklı manzaralar gösterir, farklı hayatlar okutturur. Bu farklı şeyler de birçok vakit şiddet oluyor.
Güvenli bir biçimde şiddeti deneyimleyebildiğimiz için toplumsal medyada şiddeti paylaşmayı seviyor olabiliriz.
Şiddet içeren yineı olmayan olaylara şahit olmak istemesek de ilgimizi çeker. Sanki nasıl olmuş sorusu aklımızdan geçer. O şiddetten uzakta, bir ekranın başında olayı izlemekten kendimizi alamıyor oluşumuzun sebebi bu olabilir.
Ne hayatlar varmış be diyebildiğimiz için de olabilir!
İnsanlık var olduğu günden beri öyküler, destanlar yazıldı ve bunlar lisandan lisana aktarıldı. Bu kıssalarda savaşlar, kahramanlar ve maceralar anlatıldı. Bunun günümüzdeki versiyonu da üçüncü sayfa cinayet haberleri. Yani uzmanlar bunları toplumsal medyada paylaşmamızın niçinlerinden birini de ‘ne hayatlar varmış be, halimize şükredelim’ diyebilmek olarak gösteriyor.
Belki de yalnızca şiddete karşı duyarsızlaştık!
Var olan bir öbür teoride de şiddete karşı yapılan içeriklerde dahi şiddetin olmasının şiddete karşı bir duyarsızlaştırma ve kanıksama getirdiği var. Bilhassa ağır şiddet içeriğinin izleyicilerde/okurlarda şiddeti olağanlaştırdığı düşünülüyor. Bu yüzden de şiddet paylaşılırken herhangi bir çekince hissedilmiyor.
Şiddetle karşılaştığımızda bu şiddet içeriğinin bizi etkilemek için bu hale getirildiğinin farkında olalım.
Yazının buraya kadar olan kısmında şiddeti niye seviyor olduğumuzu ve niye toplumsal medyada paylaşmaktan çekinmediğimizi anlattık, bundan daha sonrasında ise şiddeti izlemenin bizde travma yaratma ihtimalini ve bu yaşanırsa ne yapılması gerektiğini anlatacağız.
Yapılan araştırmalarda hakikaten de şiddeti tekrar yeniden izleyenlerin haberden dolayı travma yaşama ihtimallerinin 9 kat arttığı bulunmuş. Haberi izledikten daha sonra sizde travma daha sonrası gerilim bozukluğu belirtilerinin geliştiğini düşünüyorsanız aşağıdaki adımları takip edin. Bu belirtiler manzaraların tekrar yine aklınıza gelmesi, tıpkı şeyleri yaşamaktan telaş duymanız, istemediğiniz biçimde kendinizi onları düşünürken bulmanız olabilir.
Yapmamız gereken birinci şey, haber ile ilgili farkındalığımızı artırmak. Yani o haberin bizi etkilemek için bir daha kurgulandığının, allanıp pullandığının farkında olmak. Yaşananlar gerçek olmayabilir. Gerçek olsa da o biçimde yaşanmayabilir; bunların şuurunda olmak. Yani özetlemek gerekirsesı medya okuryazarlığı hakkında bilgi sahibi olmak.
İkinci olarak düşünmemiz gereken şey ise bu mevzu ile ilgili bir şey yapıp yapamayacağımız. Yani var olan bu şiddet durumunu düzeltmek için ne yapabileceğimize bakmak. tekrar o haberi gördüğümüz kanaldaki/hesaptaki rastgele bir haberi izlemedilk evvel daha dikkatli olmak. Ağır şiddet haberlerini kaldıramıyorsak izlememek, gördüğümüz vakit okumamak. Zira hiç bir şey psikolojimizden daha değerli olamaz.
Tüm bunlara karşın hala haberin etkisindeysek ve kurtulamıyorsak bu biçimde ruh sıhhati uzmanlarından yardım talep etmeliyiz.
Amerikan Pediatri Akademisi’nin bilgilerine göre, 18 yaşına kadar her bir birey yalnızca televizyonda, yaklaşık olarak 200 bin şiddet eylemine şahit oluyor. Bunlara toplumsal medya platformlarını da eklersek bu sayı tahminen de iki katına çıkacaktır. Bu şiddet haberleriyle karşılaştığımızda onların ruh sıhhatimiz üstündeki tesirlerini azaltmak için ne yapmamız gerektiğine gelin bir arada bakalım.
Yazılı ve toplumsal medyada şiddet olayları, transfer yoluyla yeniden yine üretiliyor.
Haber yapmak, yaşanılan bir olayın fotoğrafını çizmek değil de onu resmen bir daha kurgulamak olunca onu paylaşan her bir birey kendinden bir şeyler katarak bir daha paylaşıyor. Pekala biz şiddeti izlemeye niçin bu kadar hayli ilgi gösterip paylaşmaktan çekinmiyoruz?
Bir kısmımız şiddetle ilgili farkındalığı artırmak istediği için ve gündemden uzak kalmamak için takip ettiğini lisana getirebilir ancak uzmanlar bunun bir de bağımlılık boyutu olduğunu söylüyor. Yani aslında şiddet görüntüleri izlemek üzere bir bağımlılığınız da olabilir.
Şiddeti tüketen bir kitle her dönemde var oldu.
MÖ 2000 yılında Mısırlıların, ilahları Osiris’in cinayetini bir tiyatro oyunu olarak temsil etmesi, o senelerda da şiddete ilgi duyan ve bunu izlemekten zevk alan insanların olduğunu gösteriyor.
Benzer bir durum da MS 400 senelerında meşhur arenalarda yaşandı. İnsanlar aslanlara parçalatılırken o sırada tribünlerde, bilhassa onur tribününde içkiler içiliyordu.
Orta Çağ’da ise insanlar cadı yakma törenleri yaptılar. Bu merasimlere de o yerde yaşayan birçok kişi tanık olup izlerdi. Bunun, insanları kelam konusu eylemlerden korku kültürü yaratarak vazgeçirilmek için yapıldığını düşünseniz de o beşerler işlerini güçlerini bırakıp orada bulunmayı kendileri tercih ediyorlardı.
19. yy’da Paris morgunun standa açılması da bir öbür örnek. Kaynaklar insanların sabahın köründe morgdaki meyyit bir vücudu görmek için sıraya girdiklerini gösteriyor. Bununla ilgili kayıtlar olduğu için bunu bilsek de duymadığımız, bilmediğimiz farklı morg sergilenmeleri de yapılmış olabilir.
İdam haberlerinin sunuluş haline baktığımız vakit ise hücresinden suçlunun nasıl alındığı, o gün neler yaptığı, darağacının nasıl ve nereye kurulduğu, infazın nasıl gerçekleştiğini görmek için halkın kaç saat evvelde o alana geldiği anlatılırdı. Hatta asılarak ölen bir insanın nasıl can çekiştiği, olayı seyreden insanların nelerden bahsetmiş olduğu, hatta insanların bu durumunu anlatmak için “beleş bir cümbüş olduğu” üzere sözler yaygın olarak haberlerin bilgilerinda bulunurdu.
Günümüzde de değişen pek bir şeyin olmadığını söyleyebiliriz aslında. En hayli izlenen görüntüler, sinemalar, diziler şiddet ögesini barındıranlar oluyor.
Şiddete ilgi göstermenin, göçebe kültürün bir getirisi olabileceğini düşünenler de var.
Ural Altay lisan ailesinde olan Rus, Kore, Çin, Japon ve Türk kültürleri göçebe ömrün epey fazla tesirli olduğu yerlerdi. Göçebe hayat için en temel davranışlardan biri de silah edinmek. Bu teoriye bakılırsa yerleşik yaşama geçmiş olabiliriz ama göçebe hayat külçeşidini kuşaklar uzunluğu aktarıyoruz. Bu yüzden şiddete ilgi duyup onu paylaşmaktan çekinmiyoruz.
Ece Ayhan’ın dediği üzere “kötülük toplumunda yaşayan her insan, biraz berbat olur”.
Sosyal öğrenme, ömrün her alanında. Küçük kalkar, büyüğe bakar. Erkek çocuklarına en çok alınan ikramlardan biri de silah ve onunla ilgili oyuncaklar. Bu teoriye nazaran anne-babanızdan gördüğünüz şey şiddetin övülmesiyse, sinemalarda izlediğiniz şey şiddet ise sevdiğiniz ve hürmet duyduğunuz beşerler şiddeti paylaşıyorlarsa siz de şiddeti önemser ve paylaşırsınız. Yani burada hem bir öğrenme kelam konusu birebir vakitte şiddeti paylaşmanın moda haline gelmesi kelam konusu olabilir.
Rutini bozan şeyler ilgi çeker, şiddet de rutini bozan olaylardan olduğu için ilgi çekiyor olabilir.
Bu teoriye nazaran birbirine benzeyen hayatlar yaşarken ve bir rutinimiz varken toplumsal medyada şahit olduğumuz şeyler bizi bu rutin ömrün dışına çıkarır, farklı şeyleri deneyimlememize müsaade verir. Bize farklı manzaralar gösterir, farklı hayatlar okutturur. Bu farklı şeyler de birçok vakit şiddet oluyor.
Güvenli bir biçimde şiddeti deneyimleyebildiğimiz için toplumsal medyada şiddeti paylaşmayı seviyor olabiliriz.
Şiddet içeren yineı olmayan olaylara şahit olmak istemesek de ilgimizi çeker. Sanki nasıl olmuş sorusu aklımızdan geçer. O şiddetten uzakta, bir ekranın başında olayı izlemekten kendimizi alamıyor oluşumuzun sebebi bu olabilir.
Ne hayatlar varmış be diyebildiğimiz için de olabilir!
İnsanlık var olduğu günden beri öyküler, destanlar yazıldı ve bunlar lisandan lisana aktarıldı. Bu kıssalarda savaşlar, kahramanlar ve maceralar anlatıldı. Bunun günümüzdeki versiyonu da üçüncü sayfa cinayet haberleri. Yani uzmanlar bunları toplumsal medyada paylaşmamızın niçinlerinden birini de ‘ne hayatlar varmış be, halimize şükredelim’ diyebilmek olarak gösteriyor.
Belki de yalnızca şiddete karşı duyarsızlaştık!
Var olan bir öbür teoride de şiddete karşı yapılan içeriklerde dahi şiddetin olmasının şiddete karşı bir duyarsızlaştırma ve kanıksama getirdiği var. Bilhassa ağır şiddet içeriğinin izleyicilerde/okurlarda şiddeti olağanlaştırdığı düşünülüyor. Bu yüzden de şiddet paylaşılırken herhangi bir çekince hissedilmiyor.
Şiddetle karşılaştığımızda bu şiddet içeriğinin bizi etkilemek için bu hale getirildiğinin farkında olalım.
Yazının buraya kadar olan kısmında şiddeti niye seviyor olduğumuzu ve niye toplumsal medyada paylaşmaktan çekinmediğimizi anlattık, bundan daha sonrasında ise şiddeti izlemenin bizde travma yaratma ihtimalini ve bu yaşanırsa ne yapılması gerektiğini anlatacağız.
Yapılan araştırmalarda hakikaten de şiddeti tekrar yeniden izleyenlerin haberden dolayı travma yaşama ihtimallerinin 9 kat arttığı bulunmuş. Haberi izledikten daha sonra sizde travma daha sonrası gerilim bozukluğu belirtilerinin geliştiğini düşünüyorsanız aşağıdaki adımları takip edin. Bu belirtiler manzaraların tekrar yine aklınıza gelmesi, tıpkı şeyleri yaşamaktan telaş duymanız, istemediğiniz biçimde kendinizi onları düşünürken bulmanız olabilir.
Yapmamız gereken birinci şey, haber ile ilgili farkındalığımızı artırmak. Yani o haberin bizi etkilemek için bir daha kurgulandığının, allanıp pullandığının farkında olmak. Yaşananlar gerçek olmayabilir. Gerçek olsa da o biçimde yaşanmayabilir; bunların şuurunda olmak. Yani özetlemek gerekirsesı medya okuryazarlığı hakkında bilgi sahibi olmak.
İkinci olarak düşünmemiz gereken şey ise bu mevzu ile ilgili bir şey yapıp yapamayacağımız. Yani var olan bu şiddet durumunu düzeltmek için ne yapabileceğimize bakmak. tekrar o haberi gördüğümüz kanaldaki/hesaptaki rastgele bir haberi izlemedilk evvel daha dikkatli olmak. Ağır şiddet haberlerini kaldıramıyorsak izlememek, gördüğümüz vakit okumamak. Zira hiç bir şey psikolojimizden daha değerli olamaz.
Tüm bunlara karşın hala haberin etkisindeysek ve kurtulamıyorsak bu biçimde ruh sıhhati uzmanlarından yardım talep etmeliyiz.
- Kaynaklar: Umut Vakfı, VICE, UCI News
- Görsel Kaynakları: Dan Bejar, Brian Britigan