Satın Alım Gücünün Düşmesi Enflasyon Nedir, Neden Yükselir?

ahmetbeyler

Yeni Üye
Ekonomi son derece hassas istikrarlara sahip bir alandır. Her şey yolunda görünürken bile bir anda tepetaklak olabilir. Örneğin tüm dünyada pandeminin olumsuz tesirleri neredeyse bitme noktasına gelmişken garip bir biçimde ülkemiz başta olmak üzere tüm dünyada enflasyonun farklı oranlarda arttığını görüyoruz. Enflasyon en temel manasıyla paranın bedelinin ve halkın alım gücünün düşmesi demektir.

Ülkeleri yöneten siyasi iktidarın yaptıkları elbette ekonomiyi ve enflasyonu tesirler fakat tüm dünyada bu durumu denetim etmesi gereken kurumlar merkez bankalarıdır. Vatandaş elinden geleni yapsa bile epey daha büyük bir ekonomik yapıdan bahsedildiği için enflasyon istikrarına devlet kurumları müdahale etmelidir. Gelin enflasyon nedir, niye yükselir gibi merak edilen sorulara yakından bakalım.


Enflasyon nedir, niye yükselir, cinsleri nelerdir?

Enflasyon nedir?
Enflasyon tipleri nelerdir?
Talep çekme enflasyonu
Maliyet itme enflasyonu
Dahili enflasyon
Enflasyon niye yükselir? Sebepler
Enflasyon nasıl hesaplanır?
Enflasyonun avantajları ve dezavantajları


Temelden başlayalım, enflasyon nedir?

En temel tarifiyle enflasyon, o ülkede kullanımda olan para ünitesinin satın alım gücünün düşmesidir. Zaman ortasında gerçekleşen bu düşüş, muhakkak mal ve hizmetlerden oluşan bir sepetin meblağlarının incelenmesi ile ortaya çıkar. Yüzde olarak tabir edilir. Enflasyon yüzdesinin artması demek, para ünitesinin evvelki periyoda nazaran hayli daha düşük bir satın alma gücüne sahip olması demektir.

Enflasyon, sadece birkaç eserde yaşanan fiyat artışından fazlaca daha fazlasıdır. İnsanların günlük ömrüne devam etmesi için gıda, yakıt ve gibisi birtakım temel gereksinimleri vardır. Bu temel gereksinimlerle birlikte hizmet bölümünü etkileyen farklı eserler de vardır. Tüm bunların meblağları üzerinden yapılan bir kıymetlendirme kararına nazaran şayet fiyatlar bundan evvelki periyoda bakılırsa fazlaca daha yüksekse ve halkın bunları alım gücü düşmüşse buyrun size enflasyon.

Enflasyon sepetine eklenerek meblağları incelenen eser ve hizmetler içinde tahıl, metal, yakıt, elektrik, ulaşım, sıhhat, cümbüş üzere bir epey farklı insan gereksinimi var. Kelam konusu para ünitesi paha kaybettikçe halkın bu eser ve hizmetlere ulaşması azalır. Sonuç olarak o ülkenin ve hatta ekonomik münasebetleri olan öteki ülkelerin ekonomik büyümesi olumsuz etkilenir. Yani enflasyon sadece halkın alım gücünün düşmesi değil, o ülkenin ekonomik büyümesinin yavaşlaması ve hatta durmasıdır.

Enflasyon çeşitleri nelerdir?

  • Talep çekme enflasyonu
  • Maliyet itme enflasyonu
  • Dahili enflasyon
Talep çekme enflasyonu:

Talep çekme tesiri olarak da bilinen talep çekme enflasyonu, piyasadaki para ve kredi arzındaki artışın ekonomiyi gereğinden hayli büyütmesi kararı ortaya çıkar. Her üreticinin makul bir üretim kapasitesi ve halkın muhakkak bir talebi vardır. Ortada para bolluğu olup da üretim ekonomik kapasitesinden daha süratli büyürse fiyat artışları yaşanır.

Yani piyasada az para olması üzere fazlaca para olması da enflasyona yol açar. Çok parası olan kişi olumlu tüketici hassaslığı ile daha yüksek harcamalar yapar. Talep artınca fiyatlar da artar. Arz – talep istikrarı oluşmadığı için ortada bir boşluk meydana gelir. İktisat bu cins boşlukları kabul etmediği için de fiyat yükselmeleri yaşanır.

Maliyet itme enflasyonu:

özetlemek gerekirse maliyet enflasyonu olarak da bilinen maliyet itme enflasyonu, üretim sürecinin temel hususları ile üretim sonundaki yarar içindeki dengesizlik. Para ve kredi arzındaki artış ile bir arada tüm bunlar tek bir emtiaya yani bir mala kanalize edildiğinde iktisat etkilenir. Kelam konusu emtia üstündeki arz – talep dengesizliği niçiniyle ekonomik boşluklar oluşur.

Para bol, herkes birebir üretim malını almak istiyor lakin gereğince mal yok. bu biçimdece fiyat yani maliyet artıyor. Malı değerli alan üretici, eserini de kıymetli satmak zorunda kalıyor ama tüketici bunu alamıyor. Maliyet enflasyonuna en temel örnek petrol fiyatlarıdır. Direkt petrol almasanız bile petrol meblağları arttığı için petrol ile uzaktan yakından bağlı alacağınız tüm mamüllerin fiyatı artar.

Dahili enflasyon:

Yerleşik enflasyon olarak da anılan dahili enflasyon için bir çeşit kısır döngü demek mümkün. Yüksek enflasyonun devam ettiği süreçte beşerler, bu ekonomik durumun her vakit bu türlü devam edeceğini düşünürler ve bu niçinle üretici mamüllerine artırım yapar, çalışanlar ise daha yüksek fiyat isterler.

O an için enflasyona karşı bir tedbir, hayat standardını devam ettirmek için gerekli bir artış üzere görünse de bu durum enflasyonun sürmesine ve hatta artmasına yol açar. her insanın fazla parası olursa eser ve hizmetlerin de fiyatı artar. Fiyat – fiyat sarmalı olarak bilinen bu durum devamlı birbirini tetikler. Karşıtının de geçerli olduğu bu durum, tam manasıyla bir kısır döngü oluşturur.

Enflasyon niye yükselir? Sebepler:


  • Devletin fazla para basması ve dağıtması
  • İhale para ünitesinin yasal olarak pahasının düşürülmesi
  • Devlet tahvilleri satın alarak bankaların rezervinden ödünç para verilmesi
Enflasyonun en yaygın olarak görülen üç temel sebebi bunlardır. Biraz karmaşık olduğu için özetleyelim, enflasyonun temel sebebi, para arzındaki artıştır. Yani piyasada ne kadar epey tıpkı para ünitesinden olursa o paranın satın alma gücü düşer ve bu da enflasyona yol açar. Para arzını arttıran, o devletin para otoriteleridir.

Enflasyon nasıl hesaplanır?


Enflasyon, o periyot seçilmiş mal ve hizmetlerin bir sepete toplanarak fiyat endeks değişkenlerinin hesaplanması kararı yüzde olarak bulunur. İki aylık, yıllık ya da farklı dönemlerde enflasyon hesaplaması yapılabilir. Enflasyon hesaplanırken tüketici fiyat endeksi, toptan eşya fiyatları endeksi, üretici fiyat endeksi üzere endeks cinsleri de temel alınabilir. Enflasyon hesaplamak için genel bir formül vermek gerekirse;

  • Yüzdelik Enflasyon Oranı = ( Kesin Tüketici Fiyat Endeks Pahası / Başlangıç Tüketici Fiyat Endeks Kıymeti ) x 100
Enflasyon hesaplamak için uygulanan temel metodolojik formül böyledir. İnternette bir epey enflasyon hesaplama aracı da bulabilirsiniz. olağan olarak yapılan bu süreç, o an için gerçek kabul edilen kıymetler üzerinden yapılır. Tüketici fiyat endeks kıymetinin belirtildiğı üzere çıkması durumunda bu formül hakikat sonuç verecektir.

Enflasyonun avantajları ve dezavantajları:


Enflasyon genel olarak makus bir ekonomik durum olarak kabul edilir fakat birtakım istisnaları vardır. Örneğin kendi para ünitesinde fiyatlandırılan bir mülkünüz ya da stok malınız var ise enflasyon yardımıyla oldukca daha yüksek kar oranı ile satış yapabilirsiniz. Şirket payları üzerinden yüksek kar sağlamak emeliyle spekülasyon yapan şahıslar için de enflasyon avantajlıdır.

elbet elimizi vicdanımıza koyduğumuz vakit enflasyonun sırf dezavantajdan ibaret olduğunu söylemeliyiz. Paranın alım gücünün düşmesini kim ister? Bir ay evvel 10 üniteye alınan X eserinin, bu ay 50 ünite olması ne tüketiciyi ne de üreticiyi mutlu eder. Zira tüketicinin maaşı, üreticinin geliri artıyor üzere görünse bile harcamalar da tıpkı hatta daha yüksek oranda arttığı için her vakit bir kayıp durumu yaşanmaktadır.

Ülkemizi ve dünyayı derinden etkileyen ekonomik bir durum olan enflasyon nedir, niye yükselir, cinsleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bahis hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Son bir cümle daha; umutsuz olmayın, biz neler atlattık.