ahmetbeyler
Yeni Üye
Bugün artık dijital müzik platformları yardımıyla tek dokunuşla milyonlarca müziğe ulaşabiliyoruz lakin öncesinde MP3, CD, kaset, plak üzere aygıtlar haricinde müzik dinleme talihimiz neredeyse yoktu. Bunlar içinde en dikkat çeken plak oluyor zira uzun yıllar boyunca dinleme alışkanlıklarımızı belirleyen plak, bir süre ortadan kaybolduktan daha sonra yakın vakitte bir daha ortaya çıktı ve inanılmaz bir süratle tanınan oldu.
elbet bugün bildiğimiz manadaki plak bir günde gelişmedi. yıllar ortasında farklı kayıtlar alan plaklar çıktı ve plak çeşitleri de tam olarak bu niçinle var. Her biri devrin müzik dinleme alışkanlıklarını değiştirmeyi başarmış olan plak çeşitleri birbirine misal aygıtlar olsalar bile ortalarında bir fazlaca temel fark var. Plak çeşitleri nelerdir, ortalarındaki fark nedir gelin yakından bakalım ve plak dünyası hakkında birtakım farklı ayrıntıları nazaranlim
bilgilerina geçmedilk evvel plak nedir biraz tanıyalım:
İlk sefer 1870’li senelerda Thomas Edison’un fonograf isimli bir aygıt icat etmesi ile bir arada hayatımıza giren plak, bir cins ses depolama aygıtıdır. Dijital sistemden farklı olarak plak üzerine ses analog bir biçimde kaydedilir. 1970’li senelera kadar müzik alışkanlıklarımızın tam merkezi olan plak hakkında epeyce daha ayrıntılı bilgi sahibi olmak için buradaki yazımızı inceleyebilirsiniz.
Kaç çeşit plak var, plaklar kaça ayrılır?
Peki en bilinen plak çeşitleri nelerdir, farkları neler? Aslında isimleri ‘devir hızlarından’ geliyor.
78’lik plak, dünyada ve ülkemizde seri üretimi yapılan birinci plak çeşididir. daha sonraki senelerda çıkacak plak tiplerine göre oldukça daha kırılgan ve ağır bir yapısı vardı. Bu yapısı niçiniyle ülkemizde taş plak olarak da anılan 78’lik plak, dakikada 78 rpm evre suratında çalıştığı için bu isimle anılmıştır. Kendindilk evvelkilere nazaran daha kaliteli olduğu için önü ve gerisi beşer dakika kayıt alabiliyordu. Tıpkı periyot yani 19. yüzyılın son günlerinde 16 dönemlik plaklar da çıkmış ancak hiç kimse tarafınca sevilmemiştir.
Ülkemizde uzunçalar olarak bilinen 33’lük plak:
78’lik plaklar hoştu ancak hem ağır tıpkı vakitte son derece kırılgandı. Amerikan Columbia firması plakları güzelleştirmek için yaptığı çalışmalar kararı 1930 yılında üzeri bir çeşit reçine örtülü plaklar çıkardı. Üzerindeki kaplama yardımıyla bu plaklar epeyce daha sağlamdı. Dakikada 33 1/3 rpm bölüm suratında çalıştığı için 33’lük plak olarak isimlendirilen bu plaklara longplay, ülkemizde ise uzunçalar denmektedir. Uzunçalar zira geniştir ve bu niçinle de fazlaca daha uzun kayıt alabilmektedir.
Çok daha küçük ve kullanışlı olan 45’lik plak:
33’lük plaklar da hoştu fakat bir problemleri vardı, hayli büyüktüler. Plakların bu meselesine odaklanan RCA Victor isimli bir şirket, 1949 yılında 7 inç yani yaklaşık 17 santimlik plaklar çıkardı. Bu plaklar dakikada 45 rpm bölüm suratında çalıştıkları için özetlemek gerekirse 45’lik olarak isimlendirilirler. Küçük olmalarına karşın kayıt uzunluğu konusunda sorun yaratmadıkları için en tanınan plak çeşitlerinden oldular.
Biraz da plakların değişik dünyasına dalalım:
normal olarak bu rekorun sahibi pop müziğin hükümdarı Michael Jackson olmasa olmazdı. Michael Jackson’ın 1982 yılında çıkardığı Thriller isimli albümünün plakları 27 milyondan fazla kopya satarak tüm vakit içinderın en epeyce satılan plak rekorunun sahibi olmuştur. CD satışları da hesaplandığı vakit albümün 70 milyondan fazla sattığı varsayım ediliyor.
Uzayda dolaşan iki plak var:
NASA’nın 1977 yılında uzayın bilinmez noktalarını keşfetmek emeliyle gönderdiği Voyager 1 ve Voyager 2 araçlarına birer tane altın plak yerleştirildi. Bu plaklarda Türkçe dahil 55 lisanda selam, farklı müzikler ve dünya sesleri bulunuyor. Yani plaklar aracılığıyla uzaylılara dost olduğumuz bildirisi iletilmek istenmiştir.
Dünyanın en büyük plak koleksiyonu Brezilyalı bir iş insanına ilişkin:
Eğer yeni yeni plak koleksiyonu yapmaya başladıysanız bu bilgi biraz moralinizi bozabilir. 2016 yılında Brezilyalı iş insanı José Roberto Alves Freitas, dünyanın en büyük plak koleksiyonuna sahip kişi olarak kayıtlara geçti. Freitas’ın 6 milyondan fazla plağı var. Vardı demek daha hakikat olacak zira kendisi devamlı yeni plak almaya devam ediyor. Üstelik full time olarak bu plakların paklığı ile ilgilenen özel bir takımı bile var.
Küçük bir sır, 45’lik plakların sesi daha uygun:
Plak kaydı mı dijital kayıt mı daha güzel sorusuna yanıtınız plak ise soralım, hangi plak kaydı daha yeterli? İşin teknik ayrıntısına bakacak olursak 45’lik plak sesinin fazlaca daha yeterli olduğunu açık bir biçimde söyleyebiliriz. Çünkü 45’lik plak 45 rpm periyotta yani 33’lük plağa göre daha süratli biçimde hareket ettiği için hayli daha fazla formda dalga biçimine sahiptir. Tümsek ve olukların fazla olması demek, ses kalitesinin fazlaca daha yüksek olduğu manasına gelir.
Dünyada plak satışları hiç durmadan artıyor:
Plaktan bahsederken ister istemez di’li geçmiş vakit kullanıyoruz lakin aslında plak giderek tanınan hale geliyor. 2021 yılının birinci altı ayında sadece ABD’de 20 milyondan fazla plak satıldı ve 10 milyar dolara yakın gelir elde edildi. 2022 yılının birinci altı ayında da bu sayı yaklaşık 20 milyon adet plak. Bir de bütün dünyayı düşünün!
Uzun yıllar müzik dinleme alışkanlıklarımızı belirleyen ve son senelerda bir daha tanınan hale gelen plak çeşitleri nelerdir sorusunu yanıtlayarak plak dünyası hakkında bilmeniz gereken değişik ayrıntılardan bahsettik. Plaklar hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
elbet bugün bildiğimiz manadaki plak bir günde gelişmedi. yıllar ortasında farklı kayıtlar alan plaklar çıktı ve plak çeşitleri de tam olarak bu niçinle var. Her biri devrin müzik dinleme alışkanlıklarını değiştirmeyi başarmış olan plak çeşitleri birbirine misal aygıtlar olsalar bile ortalarında bir fazlaca temel fark var. Plak çeşitleri nelerdir, ortalarındaki fark nedir gelin yakından bakalım ve plak dünyası hakkında birtakım farklı ayrıntıları nazaranlim
bilgilerina geçmedilk evvel plak nedir biraz tanıyalım:
İlk sefer 1870’li senelerda Thomas Edison’un fonograf isimli bir aygıt icat etmesi ile bir arada hayatımıza giren plak, bir cins ses depolama aygıtıdır. Dijital sistemden farklı olarak plak üzerine ses analog bir biçimde kaydedilir. 1970’li senelera kadar müzik alışkanlıklarımızın tam merkezi olan plak hakkında epeyce daha ayrıntılı bilgi sahibi olmak için buradaki yazımızı inceleyebilirsiniz.
Kaç çeşit plak var, plaklar kaça ayrılır?
- Yapım gerecine nazaran plaklar;
- Ebonit, şellak plak
- Plastik, vinyl plak
- Selülozlu laxuer kaplama alüminyum plak
- Ses kanal cinsine göre plaklar;
- Mono, tek kanalı plak
- Stereo, çift kanallı plak
- Matris, quadrophonic plak
- Devir sayısına göre plaklar;
- Dakikada 33 ⅓ zaman yapan 33 evreli plak
- Dakikada 45 bölüm yapan 45 bölümlü plak
- Dakikada 78 periyot yapan 78 evreli plak
- Dakikada 16 ⅔ bölüm yapan 16 zamanlı plak
- Çaplarına bakılırsa plaklar;
- 17 santimlik 7 inç plaklar
- 25 santimlik 10 inç plaklar
- 30 santimlik 12 inç plaklar
- Sınıflarına göre plaklar;
- 25 – 30 cm çapında ebonitten 78 bölümlü standart plak
- 25 cm çapında vinylden 45 bölümlü 45’lik plak
- 17 – 25 – 30 cm çapında vinylden 33 zamanlı longplay, uzunçalar plak
Peki en bilinen plak çeşitleri nelerdir, farkları neler? Aslında isimleri ‘devir hızlarından’ geliyor.
- 78’lik plak
- 33’lük plak
- 45’lik plak
78’lik plak, dünyada ve ülkemizde seri üretimi yapılan birinci plak çeşididir. daha sonraki senelerda çıkacak plak tiplerine göre oldukça daha kırılgan ve ağır bir yapısı vardı. Bu yapısı niçiniyle ülkemizde taş plak olarak da anılan 78’lik plak, dakikada 78 rpm evre suratında çalıştığı için bu isimle anılmıştır. Kendindilk evvelkilere nazaran daha kaliteli olduğu için önü ve gerisi beşer dakika kayıt alabiliyordu. Tıpkı periyot yani 19. yüzyılın son günlerinde 16 dönemlik plaklar da çıkmış ancak hiç kimse tarafınca sevilmemiştir.
Ülkemizde uzunçalar olarak bilinen 33’lük plak:
78’lik plaklar hoştu ancak hem ağır tıpkı vakitte son derece kırılgandı. Amerikan Columbia firması plakları güzelleştirmek için yaptığı çalışmalar kararı 1930 yılında üzeri bir çeşit reçine örtülü plaklar çıkardı. Üzerindeki kaplama yardımıyla bu plaklar epeyce daha sağlamdı. Dakikada 33 1/3 rpm bölüm suratında çalıştığı için 33’lük plak olarak isimlendirilen bu plaklara longplay, ülkemizde ise uzunçalar denmektedir. Uzunçalar zira geniştir ve bu niçinle de fazlaca daha uzun kayıt alabilmektedir.
Çok daha küçük ve kullanışlı olan 45’lik plak:
33’lük plaklar da hoştu fakat bir problemleri vardı, hayli büyüktüler. Plakların bu meselesine odaklanan RCA Victor isimli bir şirket, 1949 yılında 7 inç yani yaklaşık 17 santimlik plaklar çıkardı. Bu plaklar dakikada 45 rpm bölüm suratında çalıştıkları için özetlemek gerekirse 45’lik olarak isimlendirilirler. Küçük olmalarına karşın kayıt uzunluğu konusunda sorun yaratmadıkları için en tanınan plak çeşitlerinden oldular.
Biraz da plakların değişik dünyasına dalalım:
- Tüm vakit içinderın en hayli satan plak rekoru Michael Jackson’a ilişkin.
- Uzayda dolaşan iki plak var.
- Dünyanın en büyük plak koleksiyonu Brezilyalı bir iş insanına ilişkin.
- Küçük bir sır, 45’lik plakların sesi daha uygun.
- Dünyada plak satışları hiç durmadan artıyor.
normal olarak bu rekorun sahibi pop müziğin hükümdarı Michael Jackson olmasa olmazdı. Michael Jackson’ın 1982 yılında çıkardığı Thriller isimli albümünün plakları 27 milyondan fazla kopya satarak tüm vakit içinderın en epeyce satılan plak rekorunun sahibi olmuştur. CD satışları da hesaplandığı vakit albümün 70 milyondan fazla sattığı varsayım ediliyor.
Uzayda dolaşan iki plak var:
NASA’nın 1977 yılında uzayın bilinmez noktalarını keşfetmek emeliyle gönderdiği Voyager 1 ve Voyager 2 araçlarına birer tane altın plak yerleştirildi. Bu plaklarda Türkçe dahil 55 lisanda selam, farklı müzikler ve dünya sesleri bulunuyor. Yani plaklar aracılığıyla uzaylılara dost olduğumuz bildirisi iletilmek istenmiştir.
Dünyanın en büyük plak koleksiyonu Brezilyalı bir iş insanına ilişkin:
Eğer yeni yeni plak koleksiyonu yapmaya başladıysanız bu bilgi biraz moralinizi bozabilir. 2016 yılında Brezilyalı iş insanı José Roberto Alves Freitas, dünyanın en büyük plak koleksiyonuna sahip kişi olarak kayıtlara geçti. Freitas’ın 6 milyondan fazla plağı var. Vardı demek daha hakikat olacak zira kendisi devamlı yeni plak almaya devam ediyor. Üstelik full time olarak bu plakların paklığı ile ilgilenen özel bir takımı bile var.
Küçük bir sır, 45’lik plakların sesi daha uygun:
Plak kaydı mı dijital kayıt mı daha güzel sorusuna yanıtınız plak ise soralım, hangi plak kaydı daha yeterli? İşin teknik ayrıntısına bakacak olursak 45’lik plak sesinin fazlaca daha yeterli olduğunu açık bir biçimde söyleyebiliriz. Çünkü 45’lik plak 45 rpm periyotta yani 33’lük plağa göre daha süratli biçimde hareket ettiği için hayli daha fazla formda dalga biçimine sahiptir. Tümsek ve olukların fazla olması demek, ses kalitesinin fazlaca daha yüksek olduğu manasına gelir.
Dünyada plak satışları hiç durmadan artıyor:
Plaktan bahsederken ister istemez di’li geçmiş vakit kullanıyoruz lakin aslında plak giderek tanınan hale geliyor. 2021 yılının birinci altı ayında sadece ABD’de 20 milyondan fazla plak satıldı ve 10 milyar dolara yakın gelir elde edildi. 2022 yılının birinci altı ayında da bu sayı yaklaşık 20 milyon adet plak. Bir de bütün dünyayı düşünün!
Uzun yıllar müzik dinleme alışkanlıklarımızı belirleyen ve son senelerda bir daha tanınan hale gelen plak çeşitleri nelerdir sorusunu yanıtlayarak plak dünyası hakkında bilmeniz gereken değişik ayrıntılardan bahsettik. Plaklar hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.