ahmetbeyler
Yeni Üye
Mısır maalesef son senelerda siyasi çalkantılar ve yaşanan tatsız olaylar niçiniyle ismini duyduğumuz ülkelerden bir tanesi. Fakat Mısır denilince aklımıza gelmesi gereken aslında kadim ilahlar, ilah kabul edilen firavunlar ve mitolojik öykülerdir. Çoğunluğu Müslüman bir ülke bulunmasına karşın bugün Mısır idaresi ve halkı da bu kadim geleneklerini biliyor ve kimilerini elinden geldiğince yaşatmaya çalışıyor.
Mısır, dünyada medeniyetin birinci işaretleriyle karşılaştığımız bölgelerden bir tanesi. Antik Mısır devrinin bilime yaptığı katkılar sayısızdır. Misal bir katkıyı kültürel manada da görüyoruz zira burada yaşayan eski beşerler, günümüze kadar uzanan sayısız öyküyü dünya kültür mirasına katmışlardır. Eşsiz coğrafyası ise uğraşı. Gelin Mısır ve bilhassa Antik Mısır hakkında kimilerini birinci defa duyacağınız ilginç bilgilere yakından bakalım.
Gizemli diyar Mısır hakkında değişik bilgiler:
Mısır denilince elbet aklımıza gelen birinci figürlerden bir tanesi efsane kraliçe VII. Kleopatra’dır fakat mukadderatın bir cilvesi olsa gerek kendisi İskenderiye’de doğmuş bulunmasına karşın bir Mısırlı değildir. Kleopatra, Büyük İskender Mısır’ı fethettiği devirde orada bulunmuş büyük kumandan I. Ptolemy’nin Yunan – Makedon soyundan gelmektedir. Ptolemaios Hanedanı milattan evvel 323 – 30 yılları içinde Mısır’ı yönetmiş ve Yunan köklerine sadık kalmıştır. Hatta bu hanedana mensup olup da Mısır lisanını konuşan birinci şahıslardan bir tanesi Kleopatra’dır.
Tarihin bilinen birinci barış mutabakatı burada imzalanmıştır:
Milattan evvel 11. yüzyıldan beri Mısır ve Hitit İmparatorluğu içinde günümüz Suriye topraklarını ele geçirmek için süren 200 yıllık bir gayret vardır. Milattan evvel 1274 yılında yaşanan Kadeş Savaşı bu gayretin en kanlı muharebelerinden biridir. Ne yaparsa yapsın bir tarafın galip gelemediği bu uğraştan en sonunda bıkan II. Ramses ile III. Hattuşi, milattan evvel 1259 yılında Kadeş Mutabakatını yani dünyanın birinci barış muahedesini imzaladılar. Bugün kanın gövdeyi götürdüğü toprakların aslında barışla binlerce yıl evvel tanışmış olması ne kadar da ironik.
Tarihin birinci masa oyunlarını Mısırlılar oynuyordu:
Tavla ve satranç üzere oyunların bile evvelden bahsediyoruz. Mısırlıların bugünün Monopoly üzere oyunlarına benzeyen masa oyunlarını milattan evvel 3500’li senelerda oynuyorlardı. Mehen, Köpekler ve Çakallar üzere oyunların yanında Kraliçe Nefertiti’nin de oynadığı Senet isimli bir oyun en tanınan olanıydı. Günümüze kadar gelen kalıntılardan anladığımız kadarıyla boyanmış 30 kareli bir tahta üzerinde zarlarla ve çubuklarla oynanan bu oyunda bir dizi taş hareket ettiriliyordu. Gereçlerin hususu haricinde bu oyun baya baya bugünün masa oyunlarının aynısıdır.
Antik Mısır devrinde bayan hakları düşündüğümüzden epeyce daha gelişmiş durumdaydı:
Bu hakları ufak bir karşılaştırma yaparak görmek mümkün. Örneğin Antik Yunan dünyasında bayanlar adamlarınin malı olarak kabul edilirlerdi ve rastgele bir hakları yoktu. Antik Mısır’da ise evlilik mukavelesi vardı ve bayan boşanma hakkına sahipti. O devirde bayanlar genelde meskenden çalışırdı ancak erkeklerle tıpkı işi yapanlara birebir fiyat verilirdi. Dahası bayanlar mülk alım satımı yapabilir, vasiyet bırakabilir, heyet olabilir ve yasal mukavelelere imza atabilirlerdi. Bu hakları Avrupalı bayanlar bile birkaç yüzyıl evvel güç elde edebilmişlerdir.
Piramitleri yapanların köleler olduğunu düşünüyorsanız fazlaca yanılıyorsunuz:
Hayır uzaylılar da yapmadı. Bugün bile hayranlıkla izlediğimiz Mısır piramitlerini yapan, işinin ustası olan inşaat emekçileriydi. Bu emekçiler işinin ehli beşerler oldukları ve başarılı zanaatçılar olarak kabul edildikleri için bugün bizim minimum fiyatlardan bile daha yeterli fiyatlar alıyorlardı. Hatta bu takımların Menkaure Sarhoşları, Khufu’nun Dostları üzere kendi ortalarında kullandıkları isimleri vardı. Piramitleri kölelerin yaptığı öyküsünü milattan evvel 5. yüzyılda Yunan tarihçi Heredot yaratmıştır.
Evet, Antik Mısır’da köleler vardı lakin sayıları düşündüğümüz kadar epeyce değildi. Personeller ve hizmetçiler fiyatlı çalışanlardı. Hatta bu hususta enteresan bir ayrıntı var. Milattan evvel 12. yüzyılda Firavun III. Ramses için çalışan işçiler kelam verilen tahıl ödemelerini alamayınca grev yapmışlardır. Hayır hiç biri işinden atılmadı, öldürülmedi ya da kırbaçlanmadı. Grev işe yaradı ve kelam verilen ödemeleri aldılar.
Firavunlar heykellerdeki üzere sıska değillerdi:
Bugün Antik Mısır periyodunu anlatan, daha sonradan ya da o devir yapılmış yapıtlara baktığımızda firavunların ve kraliçelerin ya hayli sıska ya da pek atletik olduklarını görürüz. Fakat bir düşünün, koca Mısır’a hükmeden bu beşerler yiyip içip keyiflerine bakmış olamazlar mı? elbette öyleydi. Bira, şarap, ekmek ve bal ile beslenen bu yöneticiler bırakın zayıf olmayı neredeyse obezlik derecesinde şişmandı ve birden fazla şeker hastasıydı. Milattan evvel 15. yüzyılda hayatış Kraliçe Hatşepsut’un mumyası incelendiği vakit hayli şişman olduğu, şeker hastalığına sahip olduğu ve bozuk sıhhati yüzünden neredeyse tamam saçsız olduğu görülmüştür.
Tutankamon’un mevt sebebi pek değişik olabilir:
Antik Mısır tarihine çocuk firavun olarak geçen Tutankamon’un hayatı hakkında birtakım ayrıntılar biliyoruz fakat mevti biraz kuşkulu. Mumyasına bakıldığı vakit göğüs kafesi olmadığı görülüyor. Kimi periyot tasvirlerinde Tutankamon, bir su aygırı avlamaya çalışırken görülüyor. Bu iki bulguyu bir ortada kıymetlendiren uzmanlar çocuk firavunun av sırasında yırtıcı hayvanın saldırısına uğrayarak bir su aygırı ısırığı niçiniyle ölmüş olabileceğini düşünüyorlar.
Tutankamon’un bir su aygırı ısırığı niçiniyle ölmüş olması mümkün zira Mısırlıların hayvanlarla iç içe yaşadıkları biliniyor ve hatta birinci evcil hayvan sahibi olan medeniyetin onlar olduğu düşünülüyor. Kedilerin Antik Mısır’da kutsal kabul edildikleri esasen bilinen bir gerçek. Bunun yanı sıra Mısırlılar şahin, köpek, aslan ve babun üzere kimi yırtıcı canlıları da evcil hayvan olarak besliyorlardı. Dahası kimi maymunların eğitilerek farklı maksatlarla kullanıldığına dair bulgular var.
Mısır’a niye Mısır diyoruz hiç düşündünüz mü?
Mısır’ın resmi Arapça ismi Cumhûriyyetü Mısr el-Arabiyye’dir. Yani Mısırlılar kendi ülkelerine Mısr diyor ve bu da bizim lisanımıza biraz değişerek bu türlü geçiyor. İngilizce Egypt ismi ise Mısır’ın Müslüman olmadan evvelki periyoduna dayanıyor. bu vakitte Yunanlılar bu bölgeye Aigyptos diyorlardı. Bu isim vakit içinde Egypt’a dönüşmüştür. Bitki olan mısıra mısır dememizin sebebi ise 17. yüzyılda mısırın İstanbul’a Mısır üzerinden gelmesi ve Mısır buğdayı, Mısır darısı üzere isimlerle anılmasıdır. Vakit içerisinde kısaltılmış ve mısır diye anılır olmuştur.
Tanrıları, firavunları ve piramitleriyle ünlü gizemli diyar Mısır hakkında kimilerini birinci sefer duyduğunuz bilgilerden bahsederek bu sıradışı kültürü daha yakından tanımaya çalıştık. Mısır ve Antik Mısır hakkında bildiğiniz öbür farklı bilgiler var ise yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Mısır, dünyada medeniyetin birinci işaretleriyle karşılaştığımız bölgelerden bir tanesi. Antik Mısır devrinin bilime yaptığı katkılar sayısızdır. Misal bir katkıyı kültürel manada da görüyoruz zira burada yaşayan eski beşerler, günümüze kadar uzanan sayısız öyküyü dünya kültür mirasına katmışlardır. Eşsiz coğrafyası ise uğraşı. Gelin Mısır ve bilhassa Antik Mısır hakkında kimilerini birinci defa duyacağınız ilginç bilgilere yakından bakalım.
Gizemli diyar Mısır hakkında değişik bilgiler:
- Efsane kraliçe Kleopatra aslında Mısırlı değildir.
- Tarihin bilinen birinci barış muahedesi burada imzalanmıştır.
- Tarihin birinci masa oyunlarını Mısırlılar oynuyordu.
- Antik Mısır devrinde bayan hakları düşündüğümüzden epey daha gelişmiş durumdaydı.
- Piramitleri yapanların köleler olduğunu düşünüyorsanız epeyce yanılıyorsunuz.
- Firavunlar heykellerdeki üzere sıska değillerdi.
- Tutankamon’un vefat sebebi çok farklı olabilir.
- Mısır’a niye Mısır diyoruz hiç düşündünüz mü?
Mısır denilince elbet aklımıza gelen birinci figürlerden bir tanesi efsane kraliçe VII. Kleopatra’dır fakat mukadderatın bir cilvesi olsa gerek kendisi İskenderiye’de doğmuş bulunmasına karşın bir Mısırlı değildir. Kleopatra, Büyük İskender Mısır’ı fethettiği devirde orada bulunmuş büyük kumandan I. Ptolemy’nin Yunan – Makedon soyundan gelmektedir. Ptolemaios Hanedanı milattan evvel 323 – 30 yılları içinde Mısır’ı yönetmiş ve Yunan köklerine sadık kalmıştır. Hatta bu hanedana mensup olup da Mısır lisanını konuşan birinci şahıslardan bir tanesi Kleopatra’dır.
Tarihin bilinen birinci barış mutabakatı burada imzalanmıştır:
Milattan evvel 11. yüzyıldan beri Mısır ve Hitit İmparatorluğu içinde günümüz Suriye topraklarını ele geçirmek için süren 200 yıllık bir gayret vardır. Milattan evvel 1274 yılında yaşanan Kadeş Savaşı bu gayretin en kanlı muharebelerinden biridir. Ne yaparsa yapsın bir tarafın galip gelemediği bu uğraştan en sonunda bıkan II. Ramses ile III. Hattuşi, milattan evvel 1259 yılında Kadeş Mutabakatını yani dünyanın birinci barış muahedesini imzaladılar. Bugün kanın gövdeyi götürdüğü toprakların aslında barışla binlerce yıl evvel tanışmış olması ne kadar da ironik.
Tarihin birinci masa oyunlarını Mısırlılar oynuyordu:
Tavla ve satranç üzere oyunların bile evvelden bahsediyoruz. Mısırlıların bugünün Monopoly üzere oyunlarına benzeyen masa oyunlarını milattan evvel 3500’li senelerda oynuyorlardı. Mehen, Köpekler ve Çakallar üzere oyunların yanında Kraliçe Nefertiti’nin de oynadığı Senet isimli bir oyun en tanınan olanıydı. Günümüze kadar gelen kalıntılardan anladığımız kadarıyla boyanmış 30 kareli bir tahta üzerinde zarlarla ve çubuklarla oynanan bu oyunda bir dizi taş hareket ettiriliyordu. Gereçlerin hususu haricinde bu oyun baya baya bugünün masa oyunlarının aynısıdır.
Antik Mısır devrinde bayan hakları düşündüğümüzden epeyce daha gelişmiş durumdaydı:
Bu hakları ufak bir karşılaştırma yaparak görmek mümkün. Örneğin Antik Yunan dünyasında bayanlar adamlarınin malı olarak kabul edilirlerdi ve rastgele bir hakları yoktu. Antik Mısır’da ise evlilik mukavelesi vardı ve bayan boşanma hakkına sahipti. O devirde bayanlar genelde meskenden çalışırdı ancak erkeklerle tıpkı işi yapanlara birebir fiyat verilirdi. Dahası bayanlar mülk alım satımı yapabilir, vasiyet bırakabilir, heyet olabilir ve yasal mukavelelere imza atabilirlerdi. Bu hakları Avrupalı bayanlar bile birkaç yüzyıl evvel güç elde edebilmişlerdir.
Piramitleri yapanların köleler olduğunu düşünüyorsanız fazlaca yanılıyorsunuz:
Hayır uzaylılar da yapmadı. Bugün bile hayranlıkla izlediğimiz Mısır piramitlerini yapan, işinin ustası olan inşaat emekçileriydi. Bu emekçiler işinin ehli beşerler oldukları ve başarılı zanaatçılar olarak kabul edildikleri için bugün bizim minimum fiyatlardan bile daha yeterli fiyatlar alıyorlardı. Hatta bu takımların Menkaure Sarhoşları, Khufu’nun Dostları üzere kendi ortalarında kullandıkları isimleri vardı. Piramitleri kölelerin yaptığı öyküsünü milattan evvel 5. yüzyılda Yunan tarihçi Heredot yaratmıştır.
Evet, Antik Mısır’da köleler vardı lakin sayıları düşündüğümüz kadar epeyce değildi. Personeller ve hizmetçiler fiyatlı çalışanlardı. Hatta bu hususta enteresan bir ayrıntı var. Milattan evvel 12. yüzyılda Firavun III. Ramses için çalışan işçiler kelam verilen tahıl ödemelerini alamayınca grev yapmışlardır. Hayır hiç biri işinden atılmadı, öldürülmedi ya da kırbaçlanmadı. Grev işe yaradı ve kelam verilen ödemeleri aldılar.
Firavunlar heykellerdeki üzere sıska değillerdi:
Bugün Antik Mısır periyodunu anlatan, daha sonradan ya da o devir yapılmış yapıtlara baktığımızda firavunların ve kraliçelerin ya hayli sıska ya da pek atletik olduklarını görürüz. Fakat bir düşünün, koca Mısır’a hükmeden bu beşerler yiyip içip keyiflerine bakmış olamazlar mı? elbette öyleydi. Bira, şarap, ekmek ve bal ile beslenen bu yöneticiler bırakın zayıf olmayı neredeyse obezlik derecesinde şişmandı ve birden fazla şeker hastasıydı. Milattan evvel 15. yüzyılda hayatış Kraliçe Hatşepsut’un mumyası incelendiği vakit hayli şişman olduğu, şeker hastalığına sahip olduğu ve bozuk sıhhati yüzünden neredeyse tamam saçsız olduğu görülmüştür.
Tutankamon’un mevt sebebi pek değişik olabilir:
Antik Mısır tarihine çocuk firavun olarak geçen Tutankamon’un hayatı hakkında birtakım ayrıntılar biliyoruz fakat mevti biraz kuşkulu. Mumyasına bakıldığı vakit göğüs kafesi olmadığı görülüyor. Kimi periyot tasvirlerinde Tutankamon, bir su aygırı avlamaya çalışırken görülüyor. Bu iki bulguyu bir ortada kıymetlendiren uzmanlar çocuk firavunun av sırasında yırtıcı hayvanın saldırısına uğrayarak bir su aygırı ısırığı niçiniyle ölmüş olabileceğini düşünüyorlar.
Tutankamon’un bir su aygırı ısırığı niçiniyle ölmüş olması mümkün zira Mısırlıların hayvanlarla iç içe yaşadıkları biliniyor ve hatta birinci evcil hayvan sahibi olan medeniyetin onlar olduğu düşünülüyor. Kedilerin Antik Mısır’da kutsal kabul edildikleri esasen bilinen bir gerçek. Bunun yanı sıra Mısırlılar şahin, köpek, aslan ve babun üzere kimi yırtıcı canlıları da evcil hayvan olarak besliyorlardı. Dahası kimi maymunların eğitilerek farklı maksatlarla kullanıldığına dair bulgular var.
Mısır’a niye Mısır diyoruz hiç düşündünüz mü?
Mısır’ın resmi Arapça ismi Cumhûriyyetü Mısr el-Arabiyye’dir. Yani Mısırlılar kendi ülkelerine Mısr diyor ve bu da bizim lisanımıza biraz değişerek bu türlü geçiyor. İngilizce Egypt ismi ise Mısır’ın Müslüman olmadan evvelki periyoduna dayanıyor. bu vakitte Yunanlılar bu bölgeye Aigyptos diyorlardı. Bu isim vakit içinde Egypt’a dönüşmüştür. Bitki olan mısıra mısır dememizin sebebi ise 17. yüzyılda mısırın İstanbul’a Mısır üzerinden gelmesi ve Mısır buğdayı, Mısır darısı üzere isimlerle anılmasıdır. Vakit içerisinde kısaltılmış ve mısır diye anılır olmuştur.
Tanrıları, firavunları ve piramitleriyle ünlü gizemli diyar Mısır hakkında kimilerini birinci sefer duyduğunuz bilgilerden bahsederek bu sıradışı kültürü daha yakından tanımaya çalıştık. Mısır ve Antik Mısır hakkında bildiğiniz öbür farklı bilgiler var ise yorumlarda paylaşabilirsiniz.