Meteoroloji Bilimi Nedir, Ne İş Yapar? İşte Tarihi

ahmetbeyler

Yeni Üye
Hava açık üzere görünüyor lakin bir daha de konuttan çıkmadan evvel son bir sefer hava durumunu denetim ediyor ve o gün yağış olacağını öğrendiğimiz için ne olur ne olmaz diye yanımıza bir şemsiye alıyoruz. Artık hava durumunu iddiaları günlük hayat rutinimizin ayrılmaz bir kesimi haline geldi. Uzun yıllardır yapılan hava durumu iddialarının meteoroloji ismi verilen bir bilim haline gelmesi ise pek yakın bir vakitte gerçekleşti.

Dünya çapında bir epeyce bilim insanı, bir epey farklı araç ve prosedür ile hava durumu kestirimi yapıyor. Binlerce yıldır yapılan bu kestirimlerin meteoroloji bilimi ile makul kurallar çerçevesine alınması ise lakin süratle gelişen teknolojinin gereğince gelişmesi ile mümkün oldu. Pekala ne oldu da hava durumu iddiaları bizim için bu kadar değerli hale geldi? Gelin meteoroloji nedir, ne işe yapar sorusu üzerinden hava durumu varsayımlarının tarihi seyahatine yakından bakalım.


Meteoroloji nedir, ne iş yapar? Tarihi ve ehemmiyeti:

Meteoroloji nedir?
Meteoroloji bilimi ne iş yapar?
Meteoroloji tarihi ne vakit başladı?
Meteoroloji hayatımız için niye bu kadar kıymetli?
Meteoroloji, hava durumu kestirimlerini nasıl yapıyor?


Temelden başlayalım; meteoroloji nedir?

Türkçeye hava bilgisi ya da hava bilimi olarak çevirebileceğimiz meteoroloji, lisanımıza Fransızca météorologie sözünden geçmiştir. Meteoroloji; hava modelleri oluşturarak hava durumunu ve iklim değişikliklerini tespit etmek gayesiyle Dünya atmosferinin alt ve üst katmanlarının bir hayli farklı sistem kullanılarak incelendiği bir bilimdir.

Günlük hayatta hava durumu kestirimi olarak bahsediyor olsak bile dikkat ederseniz tarifte varsayım değil, tespit sözü geçiyor. Zira meteoroloji, bir epey farklı değişken olsa bile yapılan ayrıntılı incelemeler kararı hava durumunu birden fazla vakit nokta atışı biçimde tespit edebilmektedir. Mahallî değişiklikler olsa bile bilhassa askeri gereksinimler için tespit edilen hava durumu, dakika bazında bile doğruluk göstermektedir.

Meteoroloji bilimi ne iş yapar?


Hava durumu dediğimiz tabiat olayları, Dünya atmosferinin en alt katmanında yaşanır. Yeryüzünün 10 kilometre üstünde olan bu katmanda rüzgar, bulut ve su buharı üzere bir epeyce farklı etmene göre değişen olaylar kararında yağmur yağar, kar yağar, dolu yağar, güneş açar, rüzgar çıkar; yani hava durumu olarak isimlendirdiğimiz olaylar yaşanır.

Meteoroloji biliminin işi ise tam olarak bu etmenleri takip etmektir. Şöyle bir gökyüzüne baktığımız vakit bile ileride bir bulut olduğunu, rüzgarın onu bize hakikat yönlendirdiğini ve birkaç dakika ortasında yağmur yağacağını anlıyoruz. Meteorolog olarak isimlendirilen bilim insanları da tam olarak buna misal fakat fazlaca daha gelişmiş tekniklerle müşahedeler yapıyorlar.

Dünya atmosferinin en alt katmanında bulunan katmanda günlük hava durumu olayları yaşanıyor. Daha üst katmanlarda yaşanan olaylar ise bugün iklim değişikliği ismini verdiğimiz ve muhtemelen insanlığın sonunu getirecek değişikliklere niye oluyor. Meteoroloji bilimi hem bu günlük hava durumu olaylarını tıpkı vakitte geniş çapta ve uzun vadede tesirli olacak iklim değişikliklerini takip eder.

Meteoroloji tarihi ne vakit başladı?


Hiç de şaşırtan olmayan bir biçimde, meteoroloji biliminin de temelleri Antik Yunan’da atılmıştır. tıpkı vakitte pek tanıdık biri tarafınca; Aristoteles. Tarihin en değerli filozoflarından biri olarak kabul edilen Antik Yunan’da hayatış Aristoteles’in, milattan evvel 430 yılında kalem aldığı düşünülen Meteorologica isimli bir yapıtı bulunuyor.

Aristoteles’in Meteorologica isimli yapıtında o periyodun hava olaylarından ve iklim durumundan ayrıntılı olarak bahsediliyor. Yapıtın ismi, Yunanca üstteki bir şey manasına gelen meteoron sözünden türetilmiştir. Günümüz meteoroloji biliminin çok temel bir anlatısına sahip olsa da meteoroloji tarihinin Aristoteles’in Meteorologica isimli yapıtıyla başladığını söylemek mümkün.

Yüzlerce yıl boyunca insanlık pek gelişmedi ve hava durumu kestirimlerini Meteorologica’da anlatıldığı üzere yapmaya devam etti. Ta ki 17. yüzyılda barometre ve termometre icat edilene kadar. Bu iki icat ile birlikte artık bilim insanları, fazlaca daha ayrıntılı incelemeler ve müşahedeler yapar hale geldiler. Çağdaş süratle gelişen teknolojinin gelişmesi ile bir arada, yapılan çalışmalar epey daha ayrıntılı ve nokta atışı hale geldi.

Meteoroloji ömrümüz için niye bu kadar değerli?


olağan olarak devletler ve özel şirketler, trilyonlarca dolarlık meteoroloji yatırımlarını sadece biz işe giderken ıslanmayalım ya da içlik giymeyi unutmayalım diye yapmıyorlar. sıradan müşahedeler ile meteoroloji iddialarının yapıldığı devirde hava durumu, tarım için son derece değerliydi. Lakin meteorolojinin bir bilim haline gelmesinin ve çalışmalar için yatırım yapılmasının sebebi, hiç de şaşırtan olmayan bir biçimde, savaşlardır.

kuvvetli savaş uçaklarının ve okyanusları aşacak güçte gemilerin üretilmesi ile birlikte bu araçların seyir rotalarının gözlemlenme gereksinimi ortaya çıktı. Büyük yatırımlar kararı üretilen bu araçların beklenmedik bir fırtınanın ortasında kalmasını ya da sisli bir havaya denk gelerek gereğince insan öldürememesini kimse istemediği için hava durumu hakkında yapılan çalışmalar arttırıldı.

Meteorolojinin çağdaşlaşması ise 1950’li senelerda bilgisayarların kullanılması ile başladı. 1990’lı senelerda atmosfere gönderilen uydular yardımıyla de hava durumu kestirimleri iddia olmaktan çıktı ve tespit haline geldi. Bugün hava durumunun bu kadar kıymetli olmasının sebebi ise ticari uçuşlar, deniz seyahatleri ve uzay çalışmalarıdır.

Her vakit olduğu üzere günümüzde de hava durumu kestirimleri şüphesiz beşerler ve tarım odaklı bir çalışma izliyor. Lakin bundan epeyce daha kıymetlisi dakika başı vızır vızır kalkan uçakların rotalarıdır. Misal bir durum ticari ya da başka gemi seyahatleri ve elbette uzay çalışmaları için de geçerlidir. Meteorolojinin askeri operasyonlar için ehemmiyeti de hala birebirdir.

Meteoroloji, hava durumu kestirimlerini nasıl yapıyor?


Daha evvel buradaki yazımızda tüm bilgileriyla anlattığımız üzere hava durumu iddiaları; sıcaklık, basınç, nem ve rüzgar suratı üzere atmosfer hareketlerinin ve iklim tesirlerinin anlık olarak takip edilmesi ile yapılıyor. Bu hareketleri tespit eden sayısız yer radarı, hava balonu, uydu ve okyanus şamandırası var.

Tüm bu atmosfer hareketlerini ve iklim tesirlerini takip eden aygıtlar, anlık olarak sayısız bilgi gönderiyorlar. Alınan bu bilgiler ulusal ve milletlerarası meteoroloji istasyonlarında toplanıyor. Üniversitelerde, özel şirketlerde ve devlet kuruluşlarında bulunan bilgisayarların özel yazılımları tüm bilgileri tahlil ederek ortaya bir sonuç çıkarıyor.

Bu noktada bir parantez açarak meteorologların hakkını teslim etmek gerekiyor. Zira her ne kadar ayrıntılı tahliller ve bilgi işlemeleri bilgisayarlar tarafınca yapılıyor olsa da tüm bu sistemi bir meteorolog hazırlar ve bir daha son sonucu uzman bir meteorolog verir. bir epeyce farklı aygıttan elde edilen sayısız bilginin işlenmesi için gerekli modeller de bir daha bu uzmanlar tarafınca hazırlanır.

Günlük hayat rutinimizin ayrılmaz bir modülü olan hava durumu varsayımlarını aldığımız meteoroloji nedir, ne iş yapar soruları üzerinden meteorolojinin tarihi seyahatinden bahsettik. Tabiat ve teknoloji ilgisi hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.