ahmetbeyler
Yeni Üye
Yahudilik inancında Şabat günü adı verilen bir gün bulunur ve o gün, insanların rastgele bir fizikî çalışma yapması yasaktır. Bu inanca nazaran bireyler yalnızca konutlarındaki işleri yapabilirler, mesela yemek koyup yemek yiyebilirler fakat dışarıda çalışmaları yasaktır. Bu inanç, günümüzde Manhattan’ın ve diğer bir fazlaca bölgenin misinalar ile sarılmasına niye olmuştur. Nasıl mı? Anlatalım.
Yahudilik inancına bakılırsa cumartesi günü Şabat günüdür ve o gün çalışılmaz. Bu inancın sebebi ise Dünya’nın 6 günde yaratılmış olmasıdır. Dünya’yı yaratan ilah Yehova (YHVH, Yahveh üzere sistemleri de vardır), 7. gün olan cumartesi günü dinlenmiştir. Bu niçinle de Museviler bu günü kutlarken, Ortodoks Museviler o gün hiç bir iş yapmazlar.
hiç bir iş yapmamanın sonu nedir?
Yahudi inancındaki iş tarifi ile fizikteki iş tarifi burada pek benzeşir, rastgele bir biçimde bir fizikî güç harcanan ve bir şeyin pozisyonunu değiştirmeyi ya da oluş gerçekleştirmeyi (yemek yapmak gibi) yasaklayan bu yaklaşım, haliyle yanında birfazlaca sorun da getirir.
Şabat inancının temeli olan iş yapmama kuralı şöyle yazılmıştır:
“Altı gün iş yapılacak ama yedinci gün, Rab’be kutsal olan kutsal bir dinlenme Şabat’ıdır; Şabat gününde kim bir iş yaparsa kesinlikle vefatla cezalandırılacaktır. Şabat sonsuza dek benim ve İsrailoğulları içinde bir işarettir. Çünkü Rab, göğü ve yeri altı gün ortasında yarattı ve yedinci günde işten ayrıldı ve dinlendi.”- çıkış 31: 12-17
Şabat gününe dair 39 yasak bulunuyor ve bu yasaklar içinde 2 harften çok yazı yazmak, bir eşyayı bir yerden öteki yere taşımak, bebeğinizi kucağınızda taşımak ya da otomobiliyle gezdirmek, evden çıkarken anahtarlarınızı ya da cep telefonunuzu almak da yer alıyor. Hani ekin ekme biçme, örgü örme üzere şeylere daha gelmedik bile. Şabat yemeğinin bile öncesinden hazırlanmış olması gerekiyor, o gün yemek yapamazsınız. aslına bakarsanız ateş yakmanız da yasaktır. O gün sırf ailenizle bir ortaya gelebilir, Sinagog’a gidebilir ve Tevrat okuyup tanrıyı anabilirsiniz.
Peki bu Erüv nedir?
Evlerin avlusu da Şabat gününde meskenlere dahil sayılır. Mesken ortasında Şabat kuralları daha esnektir. Örneğin meskenin ortasında bardak çanak taşıyabilir, çocuğunuzu gezdirebilirsiniz. Ya da yaşlıysanız bastonunuzla gezebilirsiniz. Bunu sokakta da yapabilmeniz için Erüv ismi verilen ortak alanlar oluşturulmuştur.
Teknik olarak Erüv, birleştirilmiş özel olanlardan oluşan bir ortak alandır ve bölgede yaşayan Museviler’in orayı meskeni olarak gördüğünü gösterir. Farklı bölgeleri birleştirme, tek bölge yaratma manasında Eruv Chatzerot kavramının kısaltılmış hali olarak kullanılır. Örneğin Manhattan adası tek bir tel ile çevrilerek dev bir avlu, bir Erüv olmuştur.
Misina teli çekmeye gerek var mı? Sokak seçseler olmaz mıydı?
Erüv için doğal hudutlar kullanılabiliyor. Örneğin bir nehir var ise, o ırmak Erüv’un bir hududu olarak kabul edilebiliyor. Doğal biçimde kapanmayan kısımlar ise sütunlar ve eşiklerle işaretleniyor. Bunun için de kullandıkları prosedür, Erüv bölgesini misinalar ile işaretlemek. Hali hazırda bulunan elektrik tellerini kullanmamalarının sebebi ise “kirişin, sütunların üzerinden geçmesi” kaidesi. Teller direklerin üzerinden geçmese de misinalar geçirilebiliyor.
Aslında yalnızca misina değil, direklerin kendisinin de Erüv için özel olarak dikilmesi gerekiyor. Bunun mümkün olmadığı durumlarda, mesela Manhattan’da, direklerin üzerine kendi küçük Erüv direklerini ekleyerek Museviler bu sorunu çözüyor.
Ya bu sınır bozulursa, bu biçimde ne oluyor?
İşte bu sınır bozulmasın diye her cuma günü ilgili hahamlar ve din bakılırsavlileri, bir inşaat firmasıyla birlikte bütün Erüv çizgisi boyunca gezip çizginin sağlam olduğunu denetim ediyor, 29 kilometrelik çizgi boyunca bir sorun var ise uygun biçimde çizgisi tamir ediyorlar. Bu işin Manhattan Musevileri için yıllık masrafı 150 bin doları buluyor. Bunu da ortalarında topladıkları bağışlar ve sponsor olan şahıslar aracılığıyla karşılıyorlar.
Dünya üstündeki tek Erüv bölgesi de Manhattan değil. ABD ve Avrupa’da bir fazlaca bölge emsal usullerle Erüv bölgesi olarak ayrılıyor. Dünya üstündeki toplam Erüv sayısının ise 200’ün üzerinde olduğu belirtiliyor.
Yahudilik inancına bakılırsa cumartesi günü Şabat günüdür ve o gün çalışılmaz. Bu inancın sebebi ise Dünya’nın 6 günde yaratılmış olmasıdır. Dünya’yı yaratan ilah Yehova (YHVH, Yahveh üzere sistemleri de vardır), 7. gün olan cumartesi günü dinlenmiştir. Bu niçinle de Museviler bu günü kutlarken, Ortodoks Museviler o gün hiç bir iş yapmazlar.
hiç bir iş yapmamanın sonu nedir?
Yahudi inancındaki iş tarifi ile fizikteki iş tarifi burada pek benzeşir, rastgele bir biçimde bir fizikî güç harcanan ve bir şeyin pozisyonunu değiştirmeyi ya da oluş gerçekleştirmeyi (yemek yapmak gibi) yasaklayan bu yaklaşım, haliyle yanında birfazlaca sorun da getirir.
Şabat inancının temeli olan iş yapmama kuralı şöyle yazılmıştır:
“Altı gün iş yapılacak ama yedinci gün, Rab’be kutsal olan kutsal bir dinlenme Şabat’ıdır; Şabat gününde kim bir iş yaparsa kesinlikle vefatla cezalandırılacaktır. Şabat sonsuza dek benim ve İsrailoğulları içinde bir işarettir. Çünkü Rab, göğü ve yeri altı gün ortasında yarattı ve yedinci günde işten ayrıldı ve dinlendi.”- çıkış 31: 12-17
Şabat gününe dair 39 yasak bulunuyor ve bu yasaklar içinde 2 harften çok yazı yazmak, bir eşyayı bir yerden öteki yere taşımak, bebeğinizi kucağınızda taşımak ya da otomobiliyle gezdirmek, evden çıkarken anahtarlarınızı ya da cep telefonunuzu almak da yer alıyor. Hani ekin ekme biçme, örgü örme üzere şeylere daha gelmedik bile. Şabat yemeğinin bile öncesinden hazırlanmış olması gerekiyor, o gün yemek yapamazsınız. aslına bakarsanız ateş yakmanız da yasaktır. O gün sırf ailenizle bir ortaya gelebilir, Sinagog’a gidebilir ve Tevrat okuyup tanrıyı anabilirsiniz.
Peki bu Erüv nedir?
Evlerin avlusu da Şabat gününde meskenlere dahil sayılır. Mesken ortasında Şabat kuralları daha esnektir. Örneğin meskenin ortasında bardak çanak taşıyabilir, çocuğunuzu gezdirebilirsiniz. Ya da yaşlıysanız bastonunuzla gezebilirsiniz. Bunu sokakta da yapabilmeniz için Erüv ismi verilen ortak alanlar oluşturulmuştur.
Teknik olarak Erüv, birleştirilmiş özel olanlardan oluşan bir ortak alandır ve bölgede yaşayan Museviler’in orayı meskeni olarak gördüğünü gösterir. Farklı bölgeleri birleştirme, tek bölge yaratma manasında Eruv Chatzerot kavramının kısaltılmış hali olarak kullanılır. Örneğin Manhattan adası tek bir tel ile çevrilerek dev bir avlu, bir Erüv olmuştur.
Misina teli çekmeye gerek var mı? Sokak seçseler olmaz mıydı?
Erüv için doğal hudutlar kullanılabiliyor. Örneğin bir nehir var ise, o ırmak Erüv’un bir hududu olarak kabul edilebiliyor. Doğal biçimde kapanmayan kısımlar ise sütunlar ve eşiklerle işaretleniyor. Bunun için de kullandıkları prosedür, Erüv bölgesini misinalar ile işaretlemek. Hali hazırda bulunan elektrik tellerini kullanmamalarının sebebi ise “kirişin, sütunların üzerinden geçmesi” kaidesi. Teller direklerin üzerinden geçmese de misinalar geçirilebiliyor.
Aslında yalnızca misina değil, direklerin kendisinin de Erüv için özel olarak dikilmesi gerekiyor. Bunun mümkün olmadığı durumlarda, mesela Manhattan’da, direklerin üzerine kendi küçük Erüv direklerini ekleyerek Museviler bu sorunu çözüyor.
Ya bu sınır bozulursa, bu biçimde ne oluyor?
İşte bu sınır bozulmasın diye her cuma günü ilgili hahamlar ve din bakılırsavlileri, bir inşaat firmasıyla birlikte bütün Erüv çizgisi boyunca gezip çizginin sağlam olduğunu denetim ediyor, 29 kilometrelik çizgi boyunca bir sorun var ise uygun biçimde çizgisi tamir ediyorlar. Bu işin Manhattan Musevileri için yıllık masrafı 150 bin doları buluyor. Bunu da ortalarında topladıkları bağışlar ve sponsor olan şahıslar aracılığıyla karşılıyorlar.
Dünya üstündeki tek Erüv bölgesi de Manhattan değil. ABD ve Avrupa’da bir fazlaca bölge emsal usullerle Erüv bölgesi olarak ayrılıyor. Dünya üstündeki toplam Erüv sayısının ise 200’ün üzerinde olduğu belirtiliyor.