ahmetbeyler
Yeni Üye
Kuşlar bir de sürü halindeyse uçuş güvenliği daha da tehlike altına girebiliyor. Kuşlar çarpma öncesinde çoklukla son anda taraf değiştirmeyi başarsalar da kimi bazı buna vakitleri kalmayabiliyor.
İşte hem beşerler tıpkı vakitte kuşlar üzere özel canlılar için kararı ağır olan bu durum hakkında bilgi almak için Yüksek Uçak Mühendisi Meriç Kahvecioğlu’na danıştık ve gökyüzünün gerçek sahibi olan kuşların, devasa metal kuşlar için niye tehlike oluşturduğunun karşılığını öğrendik.
Çarpmaların %90’ı uçaklar kalkarken ya da inerken gerçekleşiyor.
Yani uçağın ve kuşların ortak alanı olan yere yakın bölgelerde. bir daha de 7.000-10.000 metre üzere yüksek irtifalarda da gerçekleşen olaylar bulunuyor.
Uçakta önemli hasarlara sebep olabilen kuş çarpması olayları; motora, kokpit camına ve radome’a(uçağın burun kısmı) kuş çarpması olaylarıdır.
Bir JT8D jet motorunun kuş çarpması sonucunda hasara uğramış fan pallerinin görünümü
Kuş, motora girdiğinde hayli gözlenmese de en derinlerine kadar ilerleyebilir; bu da motorun durmasına ve inişten daha sonra motor komponentlerinin kıymetli kısımlarının büsbütün değiştirilmesine sebep olabilir. Bakımda çok yüksek maliyetler ortaya çıkarabilmektedir.
Uçağın burun kısmındaki radome’a kuş çarpması olayları sıklıkla tamiri mümkün olmayan ve değişimine sebep olan olaylardır.
Radome 300 bin dolarlara kadar çıkabilen bir komponenttir. Öbür yapısal bölgelere kuş çarpması durumlarında tamir sıklıkla mümkün olup buralardaki çarpmalarda havada güvenlik sarsıcı durumlar pek yaşanmamaktadır.
Kokpit camına kuş çarpması durumlarında genelde uçak gayeden sapmaz ve acil iniş yapmaz.
Ancak camı delecek veya pilot görüşünü etkileyecek durumlarda safety(emniyet) durumu kelam konusu olur ve uçak en yakın meydana inmek zorunda kalır.
Saatte 800 km süratle ilerleyen bir uçakla 350 km süratle hareket eden bir kuşun çarpışması, uçakta tonlarca yükteki bir çarpışma kuvvetinin oluşmasına niye olur.
Darbenin kuvvetini; kuşun yükü, darbe esnasındaki sürat farkı ve istikameti tesirler. Çarpışma kuvvetinin büyüklüğü, hız farkının karesi ile orantılı olarak artar.
İşin farklı yanıysa 2 kilogramlık kuşların yanı sıra bir bozuk para ya da bir vida bile birebir tehlikeye niye olabilir.
Peki bu çarpışma kararında motorun bozulmasından ötürü uçağın düşmesi ihtimali var mı?
Motorun büsbütün bozulması mümkündür lakin bir yolcu uçağı, tek motorla da uçup iniş yapabilir. Şayet iki motoru birden iptal olursa uçağın düşmesi de mümkündür. Bu niçinle bu tehlikeyi azaltmak için 3000 metre altı uçuşlarda saate 450 km sürat sınırlaması getrilmiştir.
Örneğin 4 Ekim 1960’ta Boston’dan havalanan bir yolcu uçağı, kalkıştan sırf 10 saniye daha sonra bir kuş sürüsüne çarpmasından dolayı düştü.
Dört motorundan üçüne kuş sürüsü girdi; motorlardan biri büsbütün bozuldu, öteki iki motordan ise en az güç alınabiliyordu. Uçağın hayati kesimlerinden pilot tüpü de hasar görmüştü.
Kokpit ekranındaki sürat göstergeleri bu yüzden kusurlu bilgi gösterdiği için pilotların yanılmasına niye oldu.Bunun kararında da uçak stall’a girerek yan yattı ve ortasındaki 72 şahısla bir arada denize düştü. Yalnızca 10 kişi kurtulabildi.
Kuş çarpmaları niçiniyle bir hayli ölümlü kaza yaşandı fakat felaketin ucundan dönüldüğü bir örnek de bulunuyor.
2009 yılında New York’tan kalkış yapan bir yolcu uçağı, kalkıştan daha sonrasında kaz sürüsüyle çarpıştı ve iki motorunu da kaybetti. Kaptan Pilot Sully, bunun üzerine uçağı ırmağa indirdi ve uçaktakilerin hayatını kurtarmayı başardı.
Kuş çarpması olayları ekseriyetle kuşların göç ettiği devirlerde yaşanıyor.
Kazlar, martılar, ördekler ve avcı kuşlar kazalara en hayli karışan kuş çeşitleri olarak biliniyor. Bilhassa bu devirlerde Hava Trafik Denetim kuleleri, pilotları sürülere karşı uyarmaktadırlar.
Bu metal kuşlar her ne kadar mühendislik mükemmelleri olsalar da gökyüzünün gerçek sahibi olan kuşlar karşısında çabucak hemen yüzde yüzlük bir güvenliğe sahip değiller. Bu durum niçiniyle yüzlerce insan ömrünü kaybetmiş olsa da, bir daha de can kaybı yaşanma oranının fazlaca düşük olduğunu hatırlatmakta yarar var.
İşte hem beşerler tıpkı vakitte kuşlar üzere özel canlılar için kararı ağır olan bu durum hakkında bilgi almak için Yüksek Uçak Mühendisi Meriç Kahvecioğlu’na danıştık ve gökyüzünün gerçek sahibi olan kuşların, devasa metal kuşlar için niye tehlike oluşturduğunun karşılığını öğrendik.
Çarpmaların %90’ı uçaklar kalkarken ya da inerken gerçekleşiyor.
Yani uçağın ve kuşların ortak alanı olan yere yakın bölgelerde. bir daha de 7.000-10.000 metre üzere yüksek irtifalarda da gerçekleşen olaylar bulunuyor.
Uçakta önemli hasarlara sebep olabilen kuş çarpması olayları; motora, kokpit camına ve radome’a(uçağın burun kısmı) kuş çarpması olaylarıdır.
Bir JT8D jet motorunun kuş çarpması sonucunda hasara uğramış fan pallerinin görünümü
Kuş, motora girdiğinde hayli gözlenmese de en derinlerine kadar ilerleyebilir; bu da motorun durmasına ve inişten daha sonra motor komponentlerinin kıymetli kısımlarının büsbütün değiştirilmesine sebep olabilir. Bakımda çok yüksek maliyetler ortaya çıkarabilmektedir.
Uçağın burun kısmındaki radome’a kuş çarpması olayları sıklıkla tamiri mümkün olmayan ve değişimine sebep olan olaylardır.
Radome 300 bin dolarlara kadar çıkabilen bir komponenttir. Öbür yapısal bölgelere kuş çarpması durumlarında tamir sıklıkla mümkün olup buralardaki çarpmalarda havada güvenlik sarsıcı durumlar pek yaşanmamaktadır.
Kokpit camına kuş çarpması durumlarında genelde uçak gayeden sapmaz ve acil iniş yapmaz.
Ancak camı delecek veya pilot görüşünü etkileyecek durumlarda safety(emniyet) durumu kelam konusu olur ve uçak en yakın meydana inmek zorunda kalır.
Saatte 800 km süratle ilerleyen bir uçakla 350 km süratle hareket eden bir kuşun çarpışması, uçakta tonlarca yükteki bir çarpışma kuvvetinin oluşmasına niye olur.
Darbenin kuvvetini; kuşun yükü, darbe esnasındaki sürat farkı ve istikameti tesirler. Çarpışma kuvvetinin büyüklüğü, hız farkının karesi ile orantılı olarak artar.
İşin farklı yanıysa 2 kilogramlık kuşların yanı sıra bir bozuk para ya da bir vida bile birebir tehlikeye niye olabilir.
Peki bu çarpışma kararında motorun bozulmasından ötürü uçağın düşmesi ihtimali var mı?
Motorun büsbütün bozulması mümkündür lakin bir yolcu uçağı, tek motorla da uçup iniş yapabilir. Şayet iki motoru birden iptal olursa uçağın düşmesi de mümkündür. Bu niçinle bu tehlikeyi azaltmak için 3000 metre altı uçuşlarda saate 450 km sürat sınırlaması getrilmiştir.
Örneğin 4 Ekim 1960’ta Boston’dan havalanan bir yolcu uçağı, kalkıştan sırf 10 saniye daha sonra bir kuş sürüsüne çarpmasından dolayı düştü.
Dört motorundan üçüne kuş sürüsü girdi; motorlardan biri büsbütün bozuldu, öteki iki motordan ise en az güç alınabiliyordu. Uçağın hayati kesimlerinden pilot tüpü de hasar görmüştü.
Kokpit ekranındaki sürat göstergeleri bu yüzden kusurlu bilgi gösterdiği için pilotların yanılmasına niye oldu.Bunun kararında da uçak stall’a girerek yan yattı ve ortasındaki 72 şahısla bir arada denize düştü. Yalnızca 10 kişi kurtulabildi.
Kuş çarpmaları niçiniyle bir hayli ölümlü kaza yaşandı fakat felaketin ucundan dönüldüğü bir örnek de bulunuyor.
2009 yılında New York’tan kalkış yapan bir yolcu uçağı, kalkıştan daha sonrasında kaz sürüsüyle çarpıştı ve iki motorunu da kaybetti. Kaptan Pilot Sully, bunun üzerine uçağı ırmağa indirdi ve uçaktakilerin hayatını kurtarmayı başardı.
Kuş çarpması olayları ekseriyetle kuşların göç ettiği devirlerde yaşanıyor.
Kazlar, martılar, ördekler ve avcı kuşlar kazalara en hayli karışan kuş çeşitleri olarak biliniyor. Bilhassa bu devirlerde Hava Trafik Denetim kuleleri, pilotları sürülere karşı uyarmaktadırlar.
Bu metal kuşlar her ne kadar mühendislik mükemmelleri olsalar da gökyüzünün gerçek sahibi olan kuşlar karşısında çabucak hemen yüzde yüzlük bir güvenliğe sahip değiller. Bu durum niçiniyle yüzlerce insan ömrünü kaybetmiş olsa da, bir daha de can kaybı yaşanma oranının fazlaca düşük olduğunu hatırlatmakta yarar var.
- Kaynaklar: Yüksek Uçak Mühendisi Meriç Kahvecioğlu, Boarding Info, Kokpitteyiz, Wikipedia, Abby News