Kaan
Yeni Üye
Kimler Özürlü Sayılır?
Özürlü veya engelli olmak, toplumsal hayatta sıkça karşılaşılan ve insanların günlük yaşamlarını zorlaştıran bir durumdur. Ancak, "özürlü" terimi, birçok farklı bağlamda kullanılır ve her birey için anlamı farklı olabilir. Özürlülük, genetik, kazalar, hastalıklar veya yaşla ilişkili fiziksel ve zihinsel engellerin sonucunda ortaya çıkabilir. Bu makalede, kimlerin özürlü sayıldığına dair çeşitli sorulara yanıt arayacak ve özürlülük kavramını çeşitli boyutlarıyla ele alacağız.
Özürlü Sayılmak İçin Hangi Kriterler Geçerlidir?
Bir bireyin özürlü sayılabilmesi için, yalnızca fiziksel veya zihinsel engel taşıyor olması yeterli değildir. Özürlülük, daha geniş bir kavram olarak, bireyin toplumsal yaşamda, günlük faaliyetlerde ve çevresindeki insanlar ile iletişimde yaşadığı zorluklarla ilişkilidir. Türkiye’de "özürlü" tanımı, engelli bireyleri ifade etmek için sıklıkla kullanılmaktadır ve engelli olmak, bir bireyin fizyolojik, psikolojik veya duyusal işlevsellikteki kayıplarını ifade eder.
**Fiziksel Engeller:** Görme, işitme, hareket veya bedenin diğer işlevlerinde kayıplar yaşayan kişiler fiziksel engelliler olarak kabul edilir. Örneğin, doğuştan gelen körlük, işitme kaybı, felçli olma durumu gibi.
**Zihinsel Engeller:** Zihinsel gelişim geriliği, öğrenme güçlüğü veya otizm gibi nörolojik engelleri kapsar. Bu kişiler genellikle öğrenme, hafıza, dil ve iletişim gibi alanlarda zorluklar yaşarlar.
**Duyusal Engeller:** Görme ve işitme gibi duyusal kayıplar da engellilik durumu olarak kabul edilir. Bu tür engeller, kişinin çevresiyle etkileşimde bulunma becerisini sınırlayabilir.
**Psikolojik Engeller:** Psikolojik engeller, depresyon, anksiyete, şizofreni gibi durumları içerir ve bu durumlar, kişilerin günlük yaşamlarını etkileyebilir.
**Yaşla İlgili Engeller:** Yaş ilerledikçe, vücutta bazı fonksiyonel kayıplar meydana gelir. Bu da kişiyi özürlü veya engelli duruma getirebilir. Yaşlılık, bazen engellilikle ilişkilendirilebilir çünkü yaşlılık, çoğu zaman sağlık sorunlarıyla birlikte gelir ve kişiyi kısıtlar.
Özürlü Bireylerin Hakları Nelerdir?
Özürlü bireylerin hakları, birçok ülkede anayasal güvence altına alınmıştır. Türkiye’de engelli bireylerin hakları, 2005 yılında kabul edilen 5378 sayılı Engelliler Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu kanuna göre, özürlü bireylerin eşit haklara sahip olması sağlanmaya çalışılmaktadır. Özürlü bireylerin en temel hakları şunlardır:
1. **Eğitim Hakkı:** Özürlü bireylerin eğitim alması, topluma kazandırılmaları için büyük önem taşır. Engelli bireylerin eğitimi, onların kişisel gelişimlerini sağlayacak, potansiyellerini en iyi şekilde kullanmalarına olanak tanıyacaktır.
2. **İstihdam Hakkı:** Engelli bireylerin istihdamı, çalışma hayatında eşit fırsatlara sahip olmaları önemlidir. Bunun için, engellilerin çalışabilecekleri ortamlar sağlanmalı, iş yerlerinde erişilebilirlik artırılmalıdır.
3. **Erişilebilirlik Hakkı:** Engelli bireylerin günlük yaşamda karşılaştıkları en büyük zorluklardan biri de ulaşılabilirliktir. Toplu taşıma, kamu binaları ve sokaklar, engelli bireyler için erişilebilir hale getirilmelidir.
4. **Sağlık Hakkı:** Özürlü bireylerin sağlık hizmetlerine erişimi, engelliliği nedeniyle sağlık ihtiyaçları artan bireyler için büyük önem taşır. Engelli bireyler, devlet hastanelerinden ve özel sağlık kurumlarından eşit şekilde faydalanabilmelidir.
5. **Sosyal Güvenlik Hakları:** Engelli bireyler, çalışamayacak durumda olduklarında ya da yeterli gelire sahip olamayacak durumda olduklarında devletin sunduğu sosyal güvenlik imkanlarından yararlanabilmelidirler.
Özürlü Bireylerin Toplumdaki Yeri ve Sorumluluklar
Toplumda özürlü bireylere bakış açısı, her geçen gün değişmekte ve gelişmektedir. Geçmişte, engellilik, toplumsal dışlanma, ayrımcılık ve yardıma muhtaçlık gibi olgularla ilişkilendirilirken, günümüzde engelli bireylerin bağımsız yaşama hakkı ve eşit fırsatlar elde etme mücadelesi daha fazla önem kazanmıştır. Toplumda özürlü bireylerin yerinin sağlanabilmesi için, özellikle farkındalık yaratma ve toplumsal bilinci artırma çabaları gereklidir.
Toplumun engelli bireyleri kabul etmesi, empati duygusunu geliştirmesi, fiziksel ve duygusal engelleri ortadan kaldırması, onların topluma entegrasyonunu kolaylaştıracaktır. Ayrıca, engelli bireylerin daha fazla fırsata sahip olabilmesi için devlet, sivil toplum kuruluşları ve bireyler arasında işbirliği büyük önem taşır.
Kimler Özürlü Sayılır? En Sık Sorulan Sorular
**1. Kimler engelli sayılır?**
Engelli sayılan kişiler, fiziksel, zihinsel veya duygusal engellilik yaşayan ve günlük yaşamlarını bağımsız olarak sürdürmekte zorlanan bireylerdir. Engellilik, bir bireyin toplum içinde belirli bir görev ya da rol üstlenme yeteneğini sınırlayan durumlar olarak tanımlanabilir.
**2. Engellilik, yalnızca doğuştan mı gelir?**
Hayır, engellilik yalnızca doğuştan gelmez. Bir birey, kaza, hastalık veya yaşlanma gibi faktörler sonucu da engelli olabilir. Örneğin, bir trafik kazası sonrası felç kalan bir kişi, engelli sayılabilir.
**3. Engelli olmak, yalnızca fiziksel bir engel midir?**
Hayır, engellilik yalnızca fiziksel engellerle sınırlı değildir. Zihinsel, psikolojik veya duyusal engeller de engellilik kapsamında değerlendirilir. Zihinsel engellilik, öğrenme güçlüğü veya gelişimsel bozukluklarla da ilişkilidir.
**4. Kimler engelli raporu alabilir?**
Engelli raporu almak için, bir kişinin engel durumu, uzman hekimler tarafından yapılan tetkikler ve değerlendirmeler sonucu belirlenir. Rapor, kişinin engel durumunu belirlemek ve yasal haklardan faydalanabilmesi için gereklidir.
Sonuç
Özürlülük, yalnızca bir kişinin fiziksel durumuyla değil, aynı zamanda onun toplum içindeki fonksiyonel durumuyla ilgilidir. Engelli bireylerin haklarının korunması, eşit fırsatlara sahip olmaları ve toplumsal yaşama katılımlarının sağlanması için toplumsal duyarlılığın artması gereklidir. Özürlü bireylerin hayatlarını daha kolay hale getirecek adımlar atmak, sadece onların yaşam kalitesini artırmakla kalmaz, aynı zamanda toplumsal bir sorumluluk olarak herkesin üzerine düşen bir görevdir.
Özürlü veya engelli olmak, toplumsal hayatta sıkça karşılaşılan ve insanların günlük yaşamlarını zorlaştıran bir durumdur. Ancak, "özürlü" terimi, birçok farklı bağlamda kullanılır ve her birey için anlamı farklı olabilir. Özürlülük, genetik, kazalar, hastalıklar veya yaşla ilişkili fiziksel ve zihinsel engellerin sonucunda ortaya çıkabilir. Bu makalede, kimlerin özürlü sayıldığına dair çeşitli sorulara yanıt arayacak ve özürlülük kavramını çeşitli boyutlarıyla ele alacağız.
Özürlü Sayılmak İçin Hangi Kriterler Geçerlidir?
Bir bireyin özürlü sayılabilmesi için, yalnızca fiziksel veya zihinsel engel taşıyor olması yeterli değildir. Özürlülük, daha geniş bir kavram olarak, bireyin toplumsal yaşamda, günlük faaliyetlerde ve çevresindeki insanlar ile iletişimde yaşadığı zorluklarla ilişkilidir. Türkiye’de "özürlü" tanımı, engelli bireyleri ifade etmek için sıklıkla kullanılmaktadır ve engelli olmak, bir bireyin fizyolojik, psikolojik veya duyusal işlevsellikteki kayıplarını ifade eder.
**Fiziksel Engeller:** Görme, işitme, hareket veya bedenin diğer işlevlerinde kayıplar yaşayan kişiler fiziksel engelliler olarak kabul edilir. Örneğin, doğuştan gelen körlük, işitme kaybı, felçli olma durumu gibi.
**Zihinsel Engeller:** Zihinsel gelişim geriliği, öğrenme güçlüğü veya otizm gibi nörolojik engelleri kapsar. Bu kişiler genellikle öğrenme, hafıza, dil ve iletişim gibi alanlarda zorluklar yaşarlar.
**Duyusal Engeller:** Görme ve işitme gibi duyusal kayıplar da engellilik durumu olarak kabul edilir. Bu tür engeller, kişinin çevresiyle etkileşimde bulunma becerisini sınırlayabilir.
**Psikolojik Engeller:** Psikolojik engeller, depresyon, anksiyete, şizofreni gibi durumları içerir ve bu durumlar, kişilerin günlük yaşamlarını etkileyebilir.
**Yaşla İlgili Engeller:** Yaş ilerledikçe, vücutta bazı fonksiyonel kayıplar meydana gelir. Bu da kişiyi özürlü veya engelli duruma getirebilir. Yaşlılık, bazen engellilikle ilişkilendirilebilir çünkü yaşlılık, çoğu zaman sağlık sorunlarıyla birlikte gelir ve kişiyi kısıtlar.
Özürlü Bireylerin Hakları Nelerdir?
Özürlü bireylerin hakları, birçok ülkede anayasal güvence altına alınmıştır. Türkiye’de engelli bireylerin hakları, 2005 yılında kabul edilen 5378 sayılı Engelliler Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu kanuna göre, özürlü bireylerin eşit haklara sahip olması sağlanmaya çalışılmaktadır. Özürlü bireylerin en temel hakları şunlardır:
1. **Eğitim Hakkı:** Özürlü bireylerin eğitim alması, topluma kazandırılmaları için büyük önem taşır. Engelli bireylerin eğitimi, onların kişisel gelişimlerini sağlayacak, potansiyellerini en iyi şekilde kullanmalarına olanak tanıyacaktır.
2. **İstihdam Hakkı:** Engelli bireylerin istihdamı, çalışma hayatında eşit fırsatlara sahip olmaları önemlidir. Bunun için, engellilerin çalışabilecekleri ortamlar sağlanmalı, iş yerlerinde erişilebilirlik artırılmalıdır.
3. **Erişilebilirlik Hakkı:** Engelli bireylerin günlük yaşamda karşılaştıkları en büyük zorluklardan biri de ulaşılabilirliktir. Toplu taşıma, kamu binaları ve sokaklar, engelli bireyler için erişilebilir hale getirilmelidir.
4. **Sağlık Hakkı:** Özürlü bireylerin sağlık hizmetlerine erişimi, engelliliği nedeniyle sağlık ihtiyaçları artan bireyler için büyük önem taşır. Engelli bireyler, devlet hastanelerinden ve özel sağlık kurumlarından eşit şekilde faydalanabilmelidir.
5. **Sosyal Güvenlik Hakları:** Engelli bireyler, çalışamayacak durumda olduklarında ya da yeterli gelire sahip olamayacak durumda olduklarında devletin sunduğu sosyal güvenlik imkanlarından yararlanabilmelidirler.
Özürlü Bireylerin Toplumdaki Yeri ve Sorumluluklar
Toplumda özürlü bireylere bakış açısı, her geçen gün değişmekte ve gelişmektedir. Geçmişte, engellilik, toplumsal dışlanma, ayrımcılık ve yardıma muhtaçlık gibi olgularla ilişkilendirilirken, günümüzde engelli bireylerin bağımsız yaşama hakkı ve eşit fırsatlar elde etme mücadelesi daha fazla önem kazanmıştır. Toplumda özürlü bireylerin yerinin sağlanabilmesi için, özellikle farkındalık yaratma ve toplumsal bilinci artırma çabaları gereklidir.
Toplumun engelli bireyleri kabul etmesi, empati duygusunu geliştirmesi, fiziksel ve duygusal engelleri ortadan kaldırması, onların topluma entegrasyonunu kolaylaştıracaktır. Ayrıca, engelli bireylerin daha fazla fırsata sahip olabilmesi için devlet, sivil toplum kuruluşları ve bireyler arasında işbirliği büyük önem taşır.
Kimler Özürlü Sayılır? En Sık Sorulan Sorular
**1. Kimler engelli sayılır?**
Engelli sayılan kişiler, fiziksel, zihinsel veya duygusal engellilik yaşayan ve günlük yaşamlarını bağımsız olarak sürdürmekte zorlanan bireylerdir. Engellilik, bir bireyin toplum içinde belirli bir görev ya da rol üstlenme yeteneğini sınırlayan durumlar olarak tanımlanabilir.
**2. Engellilik, yalnızca doğuştan mı gelir?**
Hayır, engellilik yalnızca doğuştan gelmez. Bir birey, kaza, hastalık veya yaşlanma gibi faktörler sonucu da engelli olabilir. Örneğin, bir trafik kazası sonrası felç kalan bir kişi, engelli sayılabilir.
**3. Engelli olmak, yalnızca fiziksel bir engel midir?**
Hayır, engellilik yalnızca fiziksel engellerle sınırlı değildir. Zihinsel, psikolojik veya duyusal engeller de engellilik kapsamında değerlendirilir. Zihinsel engellilik, öğrenme güçlüğü veya gelişimsel bozukluklarla da ilişkilidir.
**4. Kimler engelli raporu alabilir?**
Engelli raporu almak için, bir kişinin engel durumu, uzman hekimler tarafından yapılan tetkikler ve değerlendirmeler sonucu belirlenir. Rapor, kişinin engel durumunu belirlemek ve yasal haklardan faydalanabilmesi için gereklidir.
Sonuç
Özürlülük, yalnızca bir kişinin fiziksel durumuyla değil, aynı zamanda onun toplum içindeki fonksiyonel durumuyla ilgilidir. Engelli bireylerin haklarının korunması, eşit fırsatlara sahip olmaları ve toplumsal yaşama katılımlarının sağlanması için toplumsal duyarlılığın artması gereklidir. Özürlü bireylerin hayatlarını daha kolay hale getirecek adımlar atmak, sadece onların yaşam kalitesini artırmakla kalmaz, aynı zamanda toplumsal bir sorumluluk olarak herkesin üzerine düşen bir görevdir.