ahmetbeyler
Yeni Üye
‘Yahu şu insanları sevin, biraz hümanist olun.’ üzere cümlelerle bilhassa günümüz tanınan kültüründe sıkça duyduğumuz bir kavram olan hümanizm, felsefi bir görüştür. Farklı olan özünde insanı barındırsa bile aslında hümanizm ile herkese bakılırsa değişen bir kavram olan insan sevgisinin pek de alakası yoktur. Sekülerizm ile yakın olarak kabul edilen bu felsefi kavram aslında merkeze tanrıyı alan kanılara karşı geliştirilmiştir.
bir fazlaca farklı felsefi fikir, toplumsal kurallar düzenlenirken bir fazlaca farklı noktanın temel alınması gerektiğini savunur. Hümanizme bakılırsa ise bu nokta beşerden oburu değildir. İnsanlığın ortak bir şuur etrafında toplanması ve buna dogmatik fikirlerin asla katılmamasını savunan hümanizm nedir gelin yakından bakalım, tarihini nazaranlim ve hümanist insan kime denir sorusunun karşılığını arayalım.
Temelden başlayalım, hümanizm nedir?
Fransızca humanisme olarak anılan, lisanımızda insan odaklılık ve insanmerkezcilik üzere isimlere sahip olan hümanizm; kanun ve gibisi toplumsal kuralların belirlenmesinde ilah buyruklarının değil, insan aklının ön planda tutulması gerektiğini savunan felsefi bir fikirdir.
Hümanizm ile birlikte bedellendirilen rasyonalizm yani akılcılık ve empirizm yani deneycilik, aslında bu niyetin neleri savunduğunu net bir biçimde ortaya koyuyor. Tanrı kavramını değil de tanrımerkezciliği reddederek yerine insanmerkezciliği koyduğu için dini pahaların toplumu yönetmemesi gerektiğini söyleyen sekülerizm ile birlikte kıymetlendirilebilir.
Felsefede hümanizm tarifi:
En temel tarifine baktığımızda bile anlıyoruz ki aslında hümanizm insan sevgisi demek değildir. Empirizmi de içine kattığı için pek bilimsel temelli bir fikirdir. Tanrıyı merkeze alan kanıları geri plana atarak reddeder ve toplumsal kuralların oluşumunda asıl hoşnut edilmesi gerekenin insan olduğunu savunur.
Bir aksiyonu değerlendirirken ilahların değil, insanın hoşnutluğunu ve yararını ön planda tuttuğu için birtakım filozoflar tarafınca deizm, ateizm ve agnostisizm üzere niyetlerle bütünleştirilmiştir. Fakat bu niyetler de tam olarak hümanizmi karşılaşamaz. Zira hümanizm temel olarak ilah ve gibisi doğaüstü güçlerin varlığıyla ilgilenmemektedir. Etik tabanlıdır, seküler bir duruşu vardır ve her türlü otoriteye karşı insanı savunarak onun özgürleştirilmesini gayeler.
Gerçeği bulma sürecinde hümanizm ne demektir?
Tüm felsefi kanılar üzere hümanizm de doğruyu, gerçeği bulmaya odaklıdır. Rasyonalist kanıya emsal olarak hümanizm de doğruyu bulmayı insanın bir hüneri olarak kabul eder. Ancak mistisizm, gizemcilik, gelenek üzere yollarda sunulan ve mantık ile ilgisi olmayan biçimleri reddeder.
Hümanizme nazaran insan, gerçeği bulmaya karşı bir dilek duyar. İnsan bu arzuyu dogmatik doğruları direkt olarak kabul ederek değil, bilimsel bir şüphecilikle tatmin etmelidir. Fakat hümanizm çok şüpheciliği, otoriteyi ve kaderciliği reddeder. Yanlışın ve doğrunun ne olduğuna, insanların şahsi ve ortak şuurunun gerçek algılamasıyla ulaşılır.
Hümanizm, insanın üstün olduğu tipçilik kanısına karşı çıkar:
Çoğu dogmatik temellere dayalı niyet sistemlerine bakılırsa insan, yaratılmışların en üstünüdür. Yani sıradançe insan tabiattan üstündür. Fakat hümanizm insan temelli bulunmasına karşın dogmaları kabul etmediği için bunu reddeder. Hümanizmin en kıymetli temsilcilerinden Peter Singer, veganların da temel aldığı bu görüşü şu cümlelerle söz eder;
“Biroldukça istisna bulunmasına karşın hümanistlerin birden fazla, kendilerini en büyük dogmadan özgürleştiremiyor: ön yargılı tipçilik. Hümanistler başka canlı cinslerine karşı fikirsizce istismarlara karşı durmalıdır.”
Hümanistlere nazaran daha düzgün bir hayat için deva hümanizm:
Konunun biraz karmaşık geldiğinin farkındayız lakin ayrıntılar kıymetli. Hümanizm, insanın aklını kullanarak doğruya ulaşabileceğini söyler fakat insanın kapasitesinin de şuurundadır. İnsan tek başına oturup düşüne düşüne iyiyi, doğruyu ya da insanlık tarihinde hakikat ya da yanlış kabul edilen manevi kıymetleri keşfedemez.
Hümanizme göre insan azimli olmalı ve öteki insanların sayesinde bir amaca yönelmelidir. Bu maksat insanların gelişmesini sağlamak ve yaşamı, yaşayan tüm beşerler için en yeterli hale getirmektir. Hümanizme göre insanın maksadı hoş şeyler yapmak, yaşadığımız anı en düzgün hale getirmek ve gelecek için fazlaca daha güzel bir dünya bırakmaktır.
özetlemek gerekirse hümanizmin tarihi ve Antik Yunan’da hümanizm niyeti:
Hümanizm fikrinin temellerini atan filozoflar milattan evvel 6. yüzyılda hayatış oldukları düşünülen Miletuslu Thales ve Colophon’lu Xenophanes’dir. Thales merkeze kendini bilmeyi koymuş, Xenophanes ise ilah kanısını reddederek kutsal olanın cihanın ta kendisi olduğunu savunmuştur. Anaksagoras, Perikles, Protagoras ve Demokritos üzere isimler de kutsal pahalar haricinde insanı merkeze koyarak bilimsel sistemlerden bahsetmişlerdir.
İslamiyet’in Altın Çağı’nda da hümanizmden bahseden bir epeyce kıymetli isim karşımıza çıkıyor. elbet hümanizmin asıl tepeyi gördüğü devir Avrupa Rönesansıdır. 15. yüzyılda klasik edebiyat ile ilgilenen bireyleri söz eden umanista sözü, hümanizmin bu vakitteki kanılarla yoğrulması niçiniyle 19. yüzyılda evrilmiş ve bu felsefi fikrin ismi haline gelmiştir.
Dünya ve Türk edebiyatında hümanizm temsilcileri ve özellikleri:
Hümanizm felsefi bir niyet bulunmasına karşın ideoloji ve sanat içindeki kuvvetli ilgi niçiniyle sanatı, özellikle de edebiyatı direkt olarak etkilemiştir. Türk edebiyatında Sabahattin Eyüboğlu, Nurullah Ataç ve Vedat Günyol üzere isimlerin yapıtlarında hümanizmin tesirlerini açık bir biçimde görmek mümkün.
Dünya edebiyatına baktığımızda ise Dante Alighieri, Michel de Montaigne, Giovanni Boccaccio, François Rabelais, Petrarca, Miguel de Cervantes ve William Shakespeare üzere önemli isimlerin yapıtlarında direkt ya da dolaylı olarak hümanizmden bahsettikleri görülmektedir.
Edebiyattaki hümanizm akımının muhakkak başlı özellikler vardır. Buna göre; sanatın temeli insandır, sanat tabiatın bir yansımasıdır, edebiyatın asıl maksadı insanı yüceltmektir, yazgının olaylar üzerinde rolü yoktur, akıl ile din içinde bir ilgi yoktur, anlatı toplumdan uzak ancak üniversal olmalıdır.
Hümanist insan kime denir?
bir fazlaca farklı kaynakta insanları epey seven kişinin hümanist insan olduğunu bakılırsabilirsiniz. Bu tarif bir noktaya kadar yanlışsız olsa bile hümanizm niyetini tam olarak karşılamaz. Çünkü tarifinde açık bir biçimde anlattığımız üzere yaratılanı yaratandan ötürü sevmek, insanı üstün bir noktaya koymak üzere fikirlerin hümanizde yeri yoktur.
Bir kişi toplumsal kuralları oluşturulurken insanı merkeze alıyorsa, yaşadığımız dünyanın beşerler için daha âlâ bir hale gelmesini istiyorsa, insan aklının tüm dogmatik kanıların ötesinde olduğunu fakat bir hududu olduğunu da kabul ediyorsa, daha da değerlisi bu niyetleri için azimli bir biçimde çalışıyorsa o insan için hümanist demek mümkün. Yani sevgi her şey demek değildir.
İnsan sevgisinden çoksını, insanın merkeze konulması gerektiğini savunan felsefi fikir hümanizm nedir sorusunu yanıtlayarak hümanist insan kime denir sorusunun da cevaplarını aramaya çalıştık. Hümanizm hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
bir fazlaca farklı felsefi fikir, toplumsal kurallar düzenlenirken bir fazlaca farklı noktanın temel alınması gerektiğini savunur. Hümanizme bakılırsa ise bu nokta beşerden oburu değildir. İnsanlığın ortak bir şuur etrafında toplanması ve buna dogmatik fikirlerin asla katılmamasını savunan hümanizm nedir gelin yakından bakalım, tarihini nazaranlim ve hümanist insan kime denir sorusunun karşılığını arayalım.
Temelden başlayalım, hümanizm nedir?
Fransızca humanisme olarak anılan, lisanımızda insan odaklılık ve insanmerkezcilik üzere isimlere sahip olan hümanizm; kanun ve gibisi toplumsal kuralların belirlenmesinde ilah buyruklarının değil, insan aklının ön planda tutulması gerektiğini savunan felsefi bir fikirdir.
Hümanizm ile birlikte bedellendirilen rasyonalizm yani akılcılık ve empirizm yani deneycilik, aslında bu niyetin neleri savunduğunu net bir biçimde ortaya koyuyor. Tanrı kavramını değil de tanrımerkezciliği reddederek yerine insanmerkezciliği koyduğu için dini pahaların toplumu yönetmemesi gerektiğini söyleyen sekülerizm ile birlikte kıymetlendirilebilir.
Felsefede hümanizm tarifi:
En temel tarifine baktığımızda bile anlıyoruz ki aslında hümanizm insan sevgisi demek değildir. Empirizmi de içine kattığı için pek bilimsel temelli bir fikirdir. Tanrıyı merkeze alan kanıları geri plana atarak reddeder ve toplumsal kuralların oluşumunda asıl hoşnut edilmesi gerekenin insan olduğunu savunur.
Bir aksiyonu değerlendirirken ilahların değil, insanın hoşnutluğunu ve yararını ön planda tuttuğu için birtakım filozoflar tarafınca deizm, ateizm ve agnostisizm üzere niyetlerle bütünleştirilmiştir. Fakat bu niyetler de tam olarak hümanizmi karşılaşamaz. Zira hümanizm temel olarak ilah ve gibisi doğaüstü güçlerin varlığıyla ilgilenmemektedir. Etik tabanlıdır, seküler bir duruşu vardır ve her türlü otoriteye karşı insanı savunarak onun özgürleştirilmesini gayeler.
Gerçeği bulma sürecinde hümanizm ne demektir?
Tüm felsefi kanılar üzere hümanizm de doğruyu, gerçeği bulmaya odaklıdır. Rasyonalist kanıya emsal olarak hümanizm de doğruyu bulmayı insanın bir hüneri olarak kabul eder. Ancak mistisizm, gizemcilik, gelenek üzere yollarda sunulan ve mantık ile ilgisi olmayan biçimleri reddeder.
Hümanizme nazaran insan, gerçeği bulmaya karşı bir dilek duyar. İnsan bu arzuyu dogmatik doğruları direkt olarak kabul ederek değil, bilimsel bir şüphecilikle tatmin etmelidir. Fakat hümanizm çok şüpheciliği, otoriteyi ve kaderciliği reddeder. Yanlışın ve doğrunun ne olduğuna, insanların şahsi ve ortak şuurunun gerçek algılamasıyla ulaşılır.
Hümanizm, insanın üstün olduğu tipçilik kanısına karşı çıkar:
Çoğu dogmatik temellere dayalı niyet sistemlerine bakılırsa insan, yaratılmışların en üstünüdür. Yani sıradançe insan tabiattan üstündür. Fakat hümanizm insan temelli bulunmasına karşın dogmaları kabul etmediği için bunu reddeder. Hümanizmin en kıymetli temsilcilerinden Peter Singer, veganların da temel aldığı bu görüşü şu cümlelerle söz eder;
“Biroldukça istisna bulunmasına karşın hümanistlerin birden fazla, kendilerini en büyük dogmadan özgürleştiremiyor: ön yargılı tipçilik. Hümanistler başka canlı cinslerine karşı fikirsizce istismarlara karşı durmalıdır.”
Hümanistlere nazaran daha düzgün bir hayat için deva hümanizm:
Konunun biraz karmaşık geldiğinin farkındayız lakin ayrıntılar kıymetli. Hümanizm, insanın aklını kullanarak doğruya ulaşabileceğini söyler fakat insanın kapasitesinin de şuurundadır. İnsan tek başına oturup düşüne düşüne iyiyi, doğruyu ya da insanlık tarihinde hakikat ya da yanlış kabul edilen manevi kıymetleri keşfedemez.
Hümanizme göre insan azimli olmalı ve öteki insanların sayesinde bir amaca yönelmelidir. Bu maksat insanların gelişmesini sağlamak ve yaşamı, yaşayan tüm beşerler için en yeterli hale getirmektir. Hümanizme göre insanın maksadı hoş şeyler yapmak, yaşadığımız anı en düzgün hale getirmek ve gelecek için fazlaca daha güzel bir dünya bırakmaktır.
özetlemek gerekirse hümanizmin tarihi ve Antik Yunan’da hümanizm niyeti:
Hümanizm fikrinin temellerini atan filozoflar milattan evvel 6. yüzyılda hayatış oldukları düşünülen Miletuslu Thales ve Colophon’lu Xenophanes’dir. Thales merkeze kendini bilmeyi koymuş, Xenophanes ise ilah kanısını reddederek kutsal olanın cihanın ta kendisi olduğunu savunmuştur. Anaksagoras, Perikles, Protagoras ve Demokritos üzere isimler de kutsal pahalar haricinde insanı merkeze koyarak bilimsel sistemlerden bahsetmişlerdir.
İslamiyet’in Altın Çağı’nda da hümanizmden bahseden bir epeyce kıymetli isim karşımıza çıkıyor. elbet hümanizmin asıl tepeyi gördüğü devir Avrupa Rönesansıdır. 15. yüzyılda klasik edebiyat ile ilgilenen bireyleri söz eden umanista sözü, hümanizmin bu vakitteki kanılarla yoğrulması niçiniyle 19. yüzyılda evrilmiş ve bu felsefi fikrin ismi haline gelmiştir.
Dünya ve Türk edebiyatında hümanizm temsilcileri ve özellikleri:
Hümanizm felsefi bir niyet bulunmasına karşın ideoloji ve sanat içindeki kuvvetli ilgi niçiniyle sanatı, özellikle de edebiyatı direkt olarak etkilemiştir. Türk edebiyatında Sabahattin Eyüboğlu, Nurullah Ataç ve Vedat Günyol üzere isimlerin yapıtlarında hümanizmin tesirlerini açık bir biçimde görmek mümkün.
Dünya edebiyatına baktığımızda ise Dante Alighieri, Michel de Montaigne, Giovanni Boccaccio, François Rabelais, Petrarca, Miguel de Cervantes ve William Shakespeare üzere önemli isimlerin yapıtlarında direkt ya da dolaylı olarak hümanizmden bahsettikleri görülmektedir.
Edebiyattaki hümanizm akımının muhakkak başlı özellikler vardır. Buna göre; sanatın temeli insandır, sanat tabiatın bir yansımasıdır, edebiyatın asıl maksadı insanı yüceltmektir, yazgının olaylar üzerinde rolü yoktur, akıl ile din içinde bir ilgi yoktur, anlatı toplumdan uzak ancak üniversal olmalıdır.
Hümanist insan kime denir?
bir fazlaca farklı kaynakta insanları epey seven kişinin hümanist insan olduğunu bakılırsabilirsiniz. Bu tarif bir noktaya kadar yanlışsız olsa bile hümanizm niyetini tam olarak karşılamaz. Çünkü tarifinde açık bir biçimde anlattığımız üzere yaratılanı yaratandan ötürü sevmek, insanı üstün bir noktaya koymak üzere fikirlerin hümanizde yeri yoktur.
Bir kişi toplumsal kuralları oluşturulurken insanı merkeze alıyorsa, yaşadığımız dünyanın beşerler için daha âlâ bir hale gelmesini istiyorsa, insan aklının tüm dogmatik kanıların ötesinde olduğunu fakat bir hududu olduğunu da kabul ediyorsa, daha da değerlisi bu niyetleri için azimli bir biçimde çalışıyorsa o insan için hümanist demek mümkün. Yani sevgi her şey demek değildir.
İnsan sevgisinden çoksını, insanın merkeze konulması gerektiğini savunan felsefi fikir hümanizm nedir sorusunu yanıtlayarak hümanist insan kime denir sorusunun da cevaplarını aramaya çalıştık. Hümanizm hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.