ahmetbeyler
Yeni Üye
Günümüz ticaretinin bel kemikleri olan devasa gemiler, uçakların saatler ortasında aşabildiği araları bir haftayı aşkın müddette aşabiliyor. Hatta bu araçlar, bisikletle ulaşabildiğimiz ortalama hızdan bile daha yavaş süratte ilerliyor.
Üstelik günümüz çağdaş yük gemileri, yüz bini aşkın beygir gücü üretebiliyor. Bu sayı, en kuvvetli otomobillerden bile onlarca kat daha fazla. Pekala, gemiler nasıl oluyor da hala bu kadar yavaş hareket ediyor?
Gemilerdeki motorlar yüz binlerce beygir güç üretebiliyor ancak nasıl oluyor da bu kadar yavaş ilerliyorlar?
Bu sorunun yanıtı, aslında “ton başına beygir gücü” kıymetine baktığımızda ortaya çıkıyor. Gemilerdeki devasa motorlar her ne kadar yüz binlere ulaşan beygir gücü üretiyor olsa da, gemilerin yükü da bir o kadar yüksek; hatta daha da üzerinde.
aynı vakitte bu devasa araçlar, denizde müthiş bir sürtünme kuvvetiyle karşılanıyor. Bilhassa yüklü gemilerin alt kısmı, denize metrelerce giriyor. Geminin deniz altında kalan alanı, sürtünme kuvvetinin büyüklüğünü de belirliyor.
Tabii bu sürtünme kuvvetinin gemiyi ne kadar yavaşlattığı da motor gücüne bağlı oluyor. Motorun ürettiği güç ne kadar fazla olursa, o kadar yüksek sürtünme kuvvetine karşı gelebiliyor; hızlanmaya devam edebiliyor.
Fakat her şeyin bir limiti vardır: İşte bu noktada ‘uç hız’ denen kavram devreye giriyor:
Bir objeyi ne kadar yüksekten bırakırsanız bırakın, düşme suratı sonsuza dek artmayacaktır. Ama bu yalnızca bir obje düşerken tesirli olan bir durum değil. Bir objenin ulaşabileceği azamî hız, kütlesiyle birlikte kendisine uygulanan sürtünme kuvveti ve kendisinin uyguladığı itme/çekme kuvvetine bağlı oluyor.
İşte gemilere de buradan bağlanıyoruz. Motorun ürettiği güç sürtünme kuvvetinden daha yüksek pek gemi, hızlanmaya devam edecektir. Ancak bir süre daha sonra ulaşabileceği en yüksek sürate ulaşacaktır ve artık daha fazla hızlanamayacaktır.
İşte bu paha, bir epeyce büyük gemi için yüklü durumlarda (gemi altındaki kırmızı alan büsbütün su altında olduğunda) çoklukla ’25 knot’ oluyor.
Tabii birebir motora sahip bir gemi daha küçük gövdeye sahip olsaydı, daha süratli gidebilirdi. Sonuçta kütlesi ve suya temas eden alan daha düşük olacak. Tıpkı biçimde geminin ne kadar yüklü olduğu ve ötürüsıyla suya ‘ne kadar battığı’ da sürtünme kuvvetinin uygulandığı alanı değiştiriyor.
Peki, süratli botlar nasıl yüksek suratlara ulaşabiliyor?
Yüksek süratli botlar, yalnızca yüksek beygir gücü üreten motorlarla süratli hareket etmiyor. Bu botların tasarımı da büyük rol oynuyor. Süratli botlar, araç hızlandıkça aracın suyun üstüne gerçek yükselmesini sağlayan tasarım taşıyor.
Bu sayede aracın suya temas eden bölgesi ve ötürüsıyla araca uygulanan kümülatif sürtünme gücü azalıyor.
Gemilerin daha süratli gitmesi için neler gerekiyor?
İkincil olarak, gemilerin fazlaca daha yenilikçi, daha az sürtünmeye maruz kalacak dizaynlara sahip olması gerekiyor. Bu dizaynlar çabucak hemen yük ve dev yolcu gemilerinde uygulanamıyor. Birtakım küçük gemilerde uygulanan dizaynlardan biri ise şöyle:
Üstelik günümüz çağdaş yük gemileri, yüz bini aşkın beygir gücü üretebiliyor. Bu sayı, en kuvvetli otomobillerden bile onlarca kat daha fazla. Pekala, gemiler nasıl oluyor da hala bu kadar yavaş hareket ediyor?
Gemilerdeki motorlar yüz binlerce beygir güç üretebiliyor ancak nasıl oluyor da bu kadar yavaş ilerliyorlar?
Bu sorunun yanıtı, aslında “ton başına beygir gücü” kıymetine baktığımızda ortaya çıkıyor. Gemilerdeki devasa motorlar her ne kadar yüz binlere ulaşan beygir gücü üretiyor olsa da, gemilerin yükü da bir o kadar yüksek; hatta daha da üzerinde.
aynı vakitte bu devasa araçlar, denizde müthiş bir sürtünme kuvvetiyle karşılanıyor. Bilhassa yüklü gemilerin alt kısmı, denize metrelerce giriyor. Geminin deniz altında kalan alanı, sürtünme kuvvetinin büyüklüğünü de belirliyor.
Tabii bu sürtünme kuvvetinin gemiyi ne kadar yavaşlattığı da motor gücüne bağlı oluyor. Motorun ürettiği güç ne kadar fazla olursa, o kadar yüksek sürtünme kuvvetine karşı gelebiliyor; hızlanmaya devam edebiliyor.
Fakat her şeyin bir limiti vardır: İşte bu noktada ‘uç hız’ denen kavram devreye giriyor:
Bir objeyi ne kadar yüksekten bırakırsanız bırakın, düşme suratı sonsuza dek artmayacaktır. Ama bu yalnızca bir obje düşerken tesirli olan bir durum değil. Bir objenin ulaşabileceği azamî hız, kütlesiyle birlikte kendisine uygulanan sürtünme kuvveti ve kendisinin uyguladığı itme/çekme kuvvetine bağlı oluyor.
İşte gemilere de buradan bağlanıyoruz. Motorun ürettiği güç sürtünme kuvvetinden daha yüksek pek gemi, hızlanmaya devam edecektir. Ancak bir süre daha sonra ulaşabileceği en yüksek sürate ulaşacaktır ve artık daha fazla hızlanamayacaktır.
İşte bu paha, bir epeyce büyük gemi için yüklü durumlarda (gemi altındaki kırmızı alan büsbütün su altında olduğunda) çoklukla ’25 knot’ oluyor.
Tabii birebir motora sahip bir gemi daha küçük gövdeye sahip olsaydı, daha süratli gidebilirdi. Sonuçta kütlesi ve suya temas eden alan daha düşük olacak. Tıpkı biçimde geminin ne kadar yüklü olduğu ve ötürüsıyla suya ‘ne kadar battığı’ da sürtünme kuvvetinin uygulandığı alanı değiştiriyor.
Peki, süratli botlar nasıl yüksek suratlara ulaşabiliyor?
Yüksek süratli botlar, yalnızca yüksek beygir gücü üreten motorlarla süratli hareket etmiyor. Bu botların tasarımı da büyük rol oynuyor. Süratli botlar, araç hızlandıkça aracın suyun üstüne gerçek yükselmesini sağlayan tasarım taşıyor.
Bu sayede aracın suya temas eden bölgesi ve ötürüsıyla araca uygulanan kümülatif sürtünme gücü azalıyor.
Gemilerin daha süratli gitmesi için neler gerekiyor?
- Dev yük gemilerini hareket ettiren motorlardan yalnızca biri.
İkincil olarak, gemilerin fazlaca daha yenilikçi, daha az sürtünmeye maruz kalacak dizaynlara sahip olması gerekiyor. Bu dizaynlar çabucak hemen yük ve dev yolcu gemilerinde uygulanamıyor. Birtakım küçük gemilerde uygulanan dizaynlardan biri ise şöyle: