ahmetbeyler
Yeni Üye
Büyük devletler ve büyük imparatorluklar birden fazla vakit kuvvetli bir merkezi sistem üzerine kurulur. Merkezi sistemin kuvvetli olmadığı ya da toprakların epey geniş olduğu durumlarda mahallî güçler oluşur. Osmanlı’daki tımar sistemine benzeyen bir yapı olan derebeylik yani feodalite, topraklarımızdakinden farklı olarak Avrupa’da uzun yıllar muhakkak bir toplumsal yapı formunda uygulanmıştır.
Feodalite sisteminde bir hükümdar vardır. Bu hükümdar soylu ilan ettiği bir bireye muhakkak bir toprak verir. Bu soylu da hem asker yetiştirir birebir vakitte o toprakta çalışan halktan sorumlu olur. Osmanlı tımar sisteminden farklı olarak feodalite sırf ekonomik değil, toplumsal bir yapıdır. Bugün bile bu sistemin izlerini Avrupa’da görmek mümkün. Gelin feodalite nedir, nasıl ortaya çıktı, özellikleri nelerdir tüm bilgileriyla inceleyelim.
Feodalite nedir, nasıl ortaya çıktı, özellikleri ne?
Feodalite nedir?
Feodalite nasıl ortaya çıktı?
Feodalitenin siyasi özellikleri
Feodalitenin ekonomik özellikleri
Feodalitenin yıkılışı
Öncelikle, feodalite nedir?
Feodalizm, derebeylik üzere isimlerle de anılan feodalite; bilhassa 10. ve 13. yıllar içinde yani Orta Çağ periyodunda Avrupa’da yaygın olarak uygulanan ekonomik, siyasi ve toplumsal bir yapıdır. Latince fiyat manasına gelen feudalis ve Latince tımar manasına gelen feodum sözlerinden türemiştir. Orta Çağ Avrupa’sında görülen sistem olarak isimlendirilse bile aslında dünyanın bir fazlaca noktasında örneklerini bakılırsabiliriz.
Örneğin Osmanlı İmparatorluğu’nda uygulanan tımarlı sipahi sistemi feodaliteye ekonomik açıdan benzeri. Lakin Avrupa’da olduğu üzere topraklar sonsuza kadar bir ailede kalmaz ve soylu sınıfı oluşturmaz. Feodalite sistemi Çin’in Zhou periyodunda ve Japonya’nın Edo devrinde de görülmüştür. Ancak o devir yaşayan beşerler, bu sisteme feodalite demiyorlardı.
Feodalite kavramını ortaya çıkaran şahıslar tarihçilerdir. Zira tarih incelemeleri sırasında belli yapıları başkalarından ayrılmak için özel kavramlar kullanılır. Bu niçinle feodalite tarifi da biraz karmaşıktır. İlk Çağ’da başladığı, Orta Çağ’da yaygınlaştığı, yıkılışının ise Sanayi Devrimi’ne kadar uzandığı düşünülüyor. Ekonomik olarak ortadan kalkmış olsa bile bugün Avrupa’da hala soyluluk unvanları olduğunu düşünürsek feodalitenin oluşturduğu toplumsal yapının sürmekte olduğunu söylemek mümkün.
Feodalite nasıl ortaya çıktı?
Avrupa’da hükümran güç olan Batı Roma İmparatorluğu 476 yılında yıkılmıştır lakin güç kaybetmesi hayli daha evvel başlamıştır. Roma üzere merkezi yapı ile yönetilen bir devletin güç kaybetmesi, merkez haricinde kalan bölgelerin açlık ve sefalete mahkum olmaları manasına geliyordu. Zira merkez sırf siyasi gücü değil, ekonomik gücü de elinde bulunduruyordu.
Köle çalıştırma üzerine heyeti bir ekonomik yapı olan Roma’da merkez güç kaybetmeye başlayınca toprak sahipleri köle beslemek yerine bu kölelerden kimilerini kısmi olarak özgür bıraktı ve topraklarında çalışmalarına müsaade verdi. bu biçimdece yarı özgür köleler kendilerini doyurmak için epey daha verimli çalışır hale geldiler. daha sonrasında saban ve üzenginin icadı, en kurak toprakları bile verimli hale getirdi.
aslına bakarsan devamlı istila altında olan bu toprakların verimli hale gelmesi ile bir arada mahallî toprak sahipleri, artık asker yetiştirecek kadar eser elde etmeye başladılar. bu biçimdece toprak sahipleri hem askere tıpkı vakitte çalışana sahip olan küçük güçler haline geldiler. Feodalite sisteminin birinci tohumları bu türlü atıldı.
Kendi kendine oluşan bu güçler, merkezi sistem kuran hükümdarlar tarafınca yıkılmak yerine desteklendi. Tamam, toprağım senin olsun fakat bana asker yetiştir ve savaşlarda bana katıl denildi. Hükümdarlarla yeterli geçinen toprak sahipleri soyluluk unvanları aldılar ve toprakları muhakkak kuralları yerine getirdikleri sürece onların oldu. Tarım toplumunun yıkıldığı Sanayi Devrimi’ne kadar bu sistem gelişerek sürdü.
Feodalitenin siyasi özellikleri:
Feodalite sisteminin özelliklerini siyasi ve ekonomik olarak iki farklı yapı üzerinden kıymetlendirmek mümkün. Feodalitenin siyasi yapısını bir piramit üzere düşünebiliriz. En üstte ülkenin hükümdarı bulunur. Onun altında soylular. Soyluların altında biraz daha az soylular. Onların altında askerler ve askerlerin en altında da köylüler bulunur. Serf ismi verilen bu köylüler, piramidin en kalabalık alanını oluştururlar.
Feodalite sistem piramidinin en zirvesinde bulunan hükümdar, düşündüğümüz kadar kuvvetli değildir. Zira ekonominin temelini oluşturan verimli topraklar soyluların elindedir. Bu feodalite sahipleri beraberinde asker yetiştirdikleri için ülkenin nizamlı bir ordusu yoktur. bu biçimde bir ordu kurulması son derece değerli olduğu için hükümdar bu misyonu feodal beyefendilere vermiştir.
Durum bu biçimde olunca birçok vakit hükümdarın sırf sembolik olarak tahtta oturduğu periyotlar bile yaşanmıştır. Sonuçta asker ve toprak derebeylerinin elinde. Hükümdar haydi savaşa gidelim dediği vakit askeri gücü elinde tutanlar hayır derse kimse kalkıp savaşa katılmaz. Bu açıdan baktığımız vakit rahatlıkla söyleyebiliriz ki feodalitenin siyasi yapısında merkezi güce yer yoktur.
Feodalitenin ekonomik özellikleri:
Feodalite sisteminin ekonomik özelliklerine baktığımız vakit son derece kapalı bir ekonomik sistem ile karşılaşıyoruz. Roma İmparatorluğu güç kaybedip de merkezi ticaret aksadığı vakit küçük toprak sahipleri ve köylüler, kendi kendilerine yetecek biçimde bir ekonomik sistem geliştirmişlerdir. Arka geriye yaşanan Cermen istilaları sürecinde bu kendi kendine yetmez hali olgunlaşmıştır.
Feodal sistemin ana üretim gücü olan köylüler üretir ve küçük bir kısmını kendilerine alarak geri kalanı toprak sahibine verirler. Feodal yapıda ticari bir sistemden bahsetmek kelam konusu değil. Çünkü üretilen her neyse halk onu tüketiyor. Cermen istilaları niçiniyle köylünün burnunun ucunu bile dışarı çıkaramadığını düşünürsek komşu topraklarla bile vakit zaman ticaret durma noktasına geliyordu.
Feodalitenin yıkılışı:
Tıkır tıkır işleyen feodalite sistemi, aslında yıkılışını da kendi hazırladı. Zira istilalar niçiniyle inançsız hale gelen ticaret, feodal beyefendilerin güvenliği sağlaması ile bir daha hareketli hale geldi. Ticaretin artması demek, kapalı iktisatların güç kaybetmesi demektir.
Haçlı Seferleri de dolaylı olarak feodalitenin altını kazıyan olaylara niye olmuştur. Haçlı Seferleri ile birlikte hem yeni ganimetler elde edilmiş birebir vakitte İslam devletleri ile Avrupa içinde ticaret başlamıştır. Bu ticaret üzerinden vergi alarak güçlenen merkezi güç yani hükümdar, artık feodalitenin siyasi ya da ekonomik gücüne muhtaçlık duymaz hale gelmiştir.
elbet dünya tarihinde bir şeyler olur da Türklerin tesiri olmaz mı? kuvvetli ve yıkılmaz kalelerinin ardında yüzlerce yıl boyunca yenilmez bir güç olarak duran derebeyler, 1453 yılında İstanbul’un fethi sırasında en kuvvetli surları bile paramparça eden toplarımız yüzünden artık yenilmez olmadıklarını anladılar ve güç kaybetmeye başladılar.
Feodaliteyi ise asıl bitiren para oldu. Ticaret para ile yapılıyordu ve toprak sahiplerinin köylülerden aldıkları eserler paraya dönüşmediği sürece mana tabir etmiyordu. Serfliğin yani toprak sahibine bağlı yarı özgür köleliğin kalkması ile birlikte feodalite yok oldu gitti. Yüzlerce yıl boyunca sürmüş olan bu sistemden geriye kalan ise bugün pek de mana söz etmeyen soyluluk unvanları oldu.
Yüzlerce yıl boyunca Avrupa’nın temel toplumsal yapısı olan feodalite nedir, nasıl ortaya çıktı, nasıl yıkıldı ve özellikleri nedir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bu sistem hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Mevzu hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Feodalite sisteminde bir hükümdar vardır. Bu hükümdar soylu ilan ettiği bir bireye muhakkak bir toprak verir. Bu soylu da hem asker yetiştirir birebir vakitte o toprakta çalışan halktan sorumlu olur. Osmanlı tımar sisteminden farklı olarak feodalite sırf ekonomik değil, toplumsal bir yapıdır. Bugün bile bu sistemin izlerini Avrupa’da görmek mümkün. Gelin feodalite nedir, nasıl ortaya çıktı, özellikleri nelerdir tüm bilgileriyla inceleyelim.
Feodalite nedir, nasıl ortaya çıktı, özellikleri ne?
Feodalite nedir?
Feodalite nasıl ortaya çıktı?
Feodalitenin siyasi özellikleri
Feodalitenin ekonomik özellikleri
Feodalitenin yıkılışı
Öncelikle, feodalite nedir?
Feodalizm, derebeylik üzere isimlerle de anılan feodalite; bilhassa 10. ve 13. yıllar içinde yani Orta Çağ periyodunda Avrupa’da yaygın olarak uygulanan ekonomik, siyasi ve toplumsal bir yapıdır. Latince fiyat manasına gelen feudalis ve Latince tımar manasına gelen feodum sözlerinden türemiştir. Orta Çağ Avrupa’sında görülen sistem olarak isimlendirilse bile aslında dünyanın bir fazlaca noktasında örneklerini bakılırsabiliriz.
Örneğin Osmanlı İmparatorluğu’nda uygulanan tımarlı sipahi sistemi feodaliteye ekonomik açıdan benzeri. Lakin Avrupa’da olduğu üzere topraklar sonsuza kadar bir ailede kalmaz ve soylu sınıfı oluşturmaz. Feodalite sistemi Çin’in Zhou periyodunda ve Japonya’nın Edo devrinde de görülmüştür. Ancak o devir yaşayan beşerler, bu sisteme feodalite demiyorlardı.
Feodalite kavramını ortaya çıkaran şahıslar tarihçilerdir. Zira tarih incelemeleri sırasında belli yapıları başkalarından ayrılmak için özel kavramlar kullanılır. Bu niçinle feodalite tarifi da biraz karmaşıktır. İlk Çağ’da başladığı, Orta Çağ’da yaygınlaştığı, yıkılışının ise Sanayi Devrimi’ne kadar uzandığı düşünülüyor. Ekonomik olarak ortadan kalkmış olsa bile bugün Avrupa’da hala soyluluk unvanları olduğunu düşünürsek feodalitenin oluşturduğu toplumsal yapının sürmekte olduğunu söylemek mümkün.
Feodalite nasıl ortaya çıktı?
Avrupa’da hükümran güç olan Batı Roma İmparatorluğu 476 yılında yıkılmıştır lakin güç kaybetmesi hayli daha evvel başlamıştır. Roma üzere merkezi yapı ile yönetilen bir devletin güç kaybetmesi, merkez haricinde kalan bölgelerin açlık ve sefalete mahkum olmaları manasına geliyordu. Zira merkez sırf siyasi gücü değil, ekonomik gücü de elinde bulunduruyordu.
Köle çalıştırma üzerine heyeti bir ekonomik yapı olan Roma’da merkez güç kaybetmeye başlayınca toprak sahipleri köle beslemek yerine bu kölelerden kimilerini kısmi olarak özgür bıraktı ve topraklarında çalışmalarına müsaade verdi. bu biçimdece yarı özgür köleler kendilerini doyurmak için epey daha verimli çalışır hale geldiler. daha sonrasında saban ve üzenginin icadı, en kurak toprakları bile verimli hale getirdi.
aslına bakarsan devamlı istila altında olan bu toprakların verimli hale gelmesi ile bir arada mahallî toprak sahipleri, artık asker yetiştirecek kadar eser elde etmeye başladılar. bu biçimdece toprak sahipleri hem askere tıpkı vakitte çalışana sahip olan küçük güçler haline geldiler. Feodalite sisteminin birinci tohumları bu türlü atıldı.
Kendi kendine oluşan bu güçler, merkezi sistem kuran hükümdarlar tarafınca yıkılmak yerine desteklendi. Tamam, toprağım senin olsun fakat bana asker yetiştir ve savaşlarda bana katıl denildi. Hükümdarlarla yeterli geçinen toprak sahipleri soyluluk unvanları aldılar ve toprakları muhakkak kuralları yerine getirdikleri sürece onların oldu. Tarım toplumunun yıkıldığı Sanayi Devrimi’ne kadar bu sistem gelişerek sürdü.
Feodalitenin siyasi özellikleri:
Feodalite sisteminin özelliklerini siyasi ve ekonomik olarak iki farklı yapı üzerinden kıymetlendirmek mümkün. Feodalitenin siyasi yapısını bir piramit üzere düşünebiliriz. En üstte ülkenin hükümdarı bulunur. Onun altında soylular. Soyluların altında biraz daha az soylular. Onların altında askerler ve askerlerin en altında da köylüler bulunur. Serf ismi verilen bu köylüler, piramidin en kalabalık alanını oluştururlar.
Feodalite sistem piramidinin en zirvesinde bulunan hükümdar, düşündüğümüz kadar kuvvetli değildir. Zira ekonominin temelini oluşturan verimli topraklar soyluların elindedir. Bu feodalite sahipleri beraberinde asker yetiştirdikleri için ülkenin nizamlı bir ordusu yoktur. bu biçimde bir ordu kurulması son derece değerli olduğu için hükümdar bu misyonu feodal beyefendilere vermiştir.
Durum bu biçimde olunca birçok vakit hükümdarın sırf sembolik olarak tahtta oturduğu periyotlar bile yaşanmıştır. Sonuçta asker ve toprak derebeylerinin elinde. Hükümdar haydi savaşa gidelim dediği vakit askeri gücü elinde tutanlar hayır derse kimse kalkıp savaşa katılmaz. Bu açıdan baktığımız vakit rahatlıkla söyleyebiliriz ki feodalitenin siyasi yapısında merkezi güce yer yoktur.
Feodalitenin ekonomik özellikleri:
Feodalite sisteminin ekonomik özelliklerine baktığımız vakit son derece kapalı bir ekonomik sistem ile karşılaşıyoruz. Roma İmparatorluğu güç kaybedip de merkezi ticaret aksadığı vakit küçük toprak sahipleri ve köylüler, kendi kendilerine yetecek biçimde bir ekonomik sistem geliştirmişlerdir. Arka geriye yaşanan Cermen istilaları sürecinde bu kendi kendine yetmez hali olgunlaşmıştır.
Feodal sistemin ana üretim gücü olan köylüler üretir ve küçük bir kısmını kendilerine alarak geri kalanı toprak sahibine verirler. Feodal yapıda ticari bir sistemden bahsetmek kelam konusu değil. Çünkü üretilen her neyse halk onu tüketiyor. Cermen istilaları niçiniyle köylünün burnunun ucunu bile dışarı çıkaramadığını düşünürsek komşu topraklarla bile vakit zaman ticaret durma noktasına geliyordu.
Feodalitenin yıkılışı:
Tıkır tıkır işleyen feodalite sistemi, aslında yıkılışını da kendi hazırladı. Zira istilalar niçiniyle inançsız hale gelen ticaret, feodal beyefendilerin güvenliği sağlaması ile bir daha hareketli hale geldi. Ticaretin artması demek, kapalı iktisatların güç kaybetmesi demektir.
Haçlı Seferleri de dolaylı olarak feodalitenin altını kazıyan olaylara niye olmuştur. Haçlı Seferleri ile birlikte hem yeni ganimetler elde edilmiş birebir vakitte İslam devletleri ile Avrupa içinde ticaret başlamıştır. Bu ticaret üzerinden vergi alarak güçlenen merkezi güç yani hükümdar, artık feodalitenin siyasi ya da ekonomik gücüne muhtaçlık duymaz hale gelmiştir.
elbet dünya tarihinde bir şeyler olur da Türklerin tesiri olmaz mı? kuvvetli ve yıkılmaz kalelerinin ardında yüzlerce yıl boyunca yenilmez bir güç olarak duran derebeyler, 1453 yılında İstanbul’un fethi sırasında en kuvvetli surları bile paramparça eden toplarımız yüzünden artık yenilmez olmadıklarını anladılar ve güç kaybetmeye başladılar.
Feodaliteyi ise asıl bitiren para oldu. Ticaret para ile yapılıyordu ve toprak sahiplerinin köylülerden aldıkları eserler paraya dönüşmediği sürece mana tabir etmiyordu. Serfliğin yani toprak sahibine bağlı yarı özgür köleliğin kalkması ile birlikte feodalite yok oldu gitti. Yüzlerce yıl boyunca sürmüş olan bu sistemden geriye kalan ise bugün pek de mana söz etmeyen soyluluk unvanları oldu.
Yüzlerce yıl boyunca Avrupa’nın temel toplumsal yapısı olan feodalite nedir, nasıl ortaya çıktı, nasıl yıkıldı ve özellikleri nedir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bu sistem hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Mevzu hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.