ahmetbeyler
Yeni Üye
Eski Mezopotamyalılar için evlilik, soyun devamını ve bu biçimdece toplumun istikrarını sağlamak için değerliydi. Hatta tarihçi Heredot, evliliğin bu kültürel yapı için o kadar kadar değerli olduğunu söyler ki bu uğurda evliliğin ticarete döküldüğünü bile anlatır. örneğin Herodot, Mezopotamya’da bayanların en yüksek fiyat teklifi verene satıldığı “gelin açık artırma pazarları” olduğundan bahseder.
Aşk, bu topraklarda her daim varlığını idame ettirse de toplumsal tertibi korumak için yapılan amaç odaklı evliliklerin yanında ikinci planda kaldı. Peki niye bu insanlar evlilik kontratı yapıyordu?
Cinsellik bile zevk almanın ötesinde, belli bir ‘çıkar’ için kullanılıyordu.
Herodot, bayanların İnanna’nın tapınağında oturarak dışarıdan geçen bir erkeğin kendilerini beğenmeleri dahilinde onlarla seks yaptığından bahseder. Bunun sebebi ise toplumsal yapının insanlardan, toplumun doğurganlığını ve refahını artıracak faaliyetlerde, yani çocuk yapma teşebbüsünde bulunmalarını beklemesiydi.
Evlilik, hanımın babası ve damat içindeki maddi alışverişe dayanan yasal bir kontrat üzerinden yürütülüyordu.
Mezopotamya’da damat, gelinin babasına şimdilerde hala birtakım kültürlerde olduğu üzere başlık parası öderdi. Yani evlilik, bu kültürlerde bir ‘iş’ gibi algılandığı için para ön plandaydı diyebiliriz.
Antik kültürler üzerine çalışmaları olan Stephen Bertman bu mevzuda şöyleki diyor: Sümercede aşk sözü, dünyayla ve toprakla ilgili ölçüm yapmaya yönelik maddi karşılığı olan birleşik bir fiildi. Sümerler, Babilliler ve Asurlar içinde evlilik hem kişiyi hem toplumu teminat altına almak için tasarlanan bir iş mutabakatı olarak görülüyordu. Devlet, insanların ilgi kurup memnun olmalarını değil, üstte da bahsetmiş olduğum üzere yalnızca üremelerini ve kültürün devamlılığını sağlamalarını önemsiyordu.
Diyelim birbirini seven iki kişi var ve evlenmek istiyorlar, bu biçimde kontrata uymak zorundalar yoksa evlenmeleri mümkün değildi. örneğin Mezopotamya hukukunda bir erkeğin evlilik akdi hazırlaması (sözleşme) ve her iki tarafın ailelerinin onay vermesi gerektiği yönünde bir yasa mevcuttu. Aksi takdirde bayan, kendisini isteyen erkeğin karısı olamaz zira bu durum yasaya alışılmamıştır.
Tıpkı günümüzdeki evliliklerde olduğu üzere şahıslar, evliliklerine şahit olacak insanların huzurunda bu mukaveleyi (şimdilerin nikah cüzdanı üzere düşünebilirsiniz bunu) imzalardı ve düğün hazırlıkları başlardı. Düğünden daha sonra gelin, kayınpederin konutuna taşınır, damatla bağa girer ve gebe kalması beklenirdi. Üstelik gelinin bakire bulunmasına da dikkat edilirdi. Hukuken şayet gelin gebe kalmaz yahut bakire çıkmaz ise damat, ailesine hanımı geri gönderip verdiği başlık parasını, çeyiz parasını isteyebilme hakkına sahipti.
Eski Mezopotamya’da sadakatsizlik demek, ceza demekti.
Tanrıça İnanna
Eşlerine karşı sadakatsiz olan erkekler, tarihçi Jean Bottero’nun söz ettiği üzere, şayet cürümleri ortaya çıkarsa mevt cezası dahil olmak üzere çeşitli cezalara tabi tutuluyorlardı. Kelamın özü; aile birliğine ziyan verecek her çeşitten davranış, bu kültürde kabul görmüyor diyebilirim.
Araştırmacılara nazaran eski yazıtlarda, bayanların diğer erkeklerle yatmak için kocalarından kaçtığı bildiriliyor. Bu bireyler ola ki suçüstü yakalanırsa; kadın, sevgilisiyle birlikte ırmağa atılır ve bu biçimdece boğularak ölür veya direğe asılarak öldürülür. aslına bakarsan yasa bu davranışı yapanların ya idam edilmesini ya da bağışlanmasını uygun görüyordu ki bu bağışlanma konusu da Hammurabi Kanunları’na göre anca bayanın, resmi kocasının bağışlaması dahilinde yürürlüğe girebilirdi. bu biçimdece kral, kocanın verdiği karara bakılırsa bayanı ve sevgilisini bağışlayabiliyor.
Hammurabi
Hatta bir bayanın çocuk doğurması o kadar kıymetliydi ki şayet kısırlıktan yahut öbür bir niçinden gebe kalamıyorsa eşi, ikinci bir bayanı kendine eş alabiliyordu. İkinci eşin seçiminde birinci eşe danışılıyor, seçtikleri ikinci bayanın, birinci hanımın nizamına uyması bekleniyordu. esasen baktığınızda ikinci eşin, birincinin cariyesi üzere olduğunu anlayabilirsiniz. Çünkü bu bayanın doğuracağı çocuk da birinci bayanın çocuğu sayılıyordu. Bir erkeğin eşi gebe kalamıyor diye boşanmak istemesi toplumda pek kabul görmediği için bu biçimde bir tahlil bulunmuştu. Erkek, ölene kadar o bayanla evli kalmak ve bir yandan meskene getirdiği cariyelerle soyunun devamını sağlamak zorundaydı.
Günümüzde boşanmak, birden fazla insan için hala bir tabu. Eski Mezopotamya’da da öyleymiş!
Boşanma, bu topraklarda önemli bir sosyal damgalanma niçiniydi diyebiliriz. Çoğu kişi evliliğinden mutlu olmasa bile amiyane tabirle mezara kadar partneriyle bir arada olmak zorundaydı. Boşanma talebi ve hakkı ise öncelikli olarak erkeklere mahsustu. Bayanlar, yalnızca istismara uğradıklarında bu haktan yararlanabiliyordu. aslına bakarsanız bayan bireyler, kolay kolay boşanmak istediklerini lisana getiremezlerdi zira kocası, hanımı meskenden kovabilirdi.
Tanrıça İnanna ve Dumuzi
zaten geçmişte de bayanlar, toplum önünde rezil olma korkusu niçiniyle boşanma isteğini sineye çekmiş olabilir diye düşünüyorum. Velhasıl gördüğünüz üzere evlilikte geçerli olan tüm bu kuralların ardında, her iki tarafın maddi ve manevi olarak mutabakatlı bir işe başlar üzere başladığı bir kontrat (sözleşme) yatıyor. bu biçimdece evlilik kişisel değil, toplumsal emellere göre yapılan bir ritüele dönüşüyor diyebilirim. Siz Eski Mezopotamyalıların evliliğe bakış açısını nasıl buldunuz? Sizce günümüzden izler bulabiliyor muyuz? Yorumlara niyetlerinizi yazabilirsiniz.
Kaynaklar: World History, Bir Dakikada Geziyorum, Kırlangıç Yuvası
Aşk, bu topraklarda her daim varlığını idame ettirse de toplumsal tertibi korumak için yapılan amaç odaklı evliliklerin yanında ikinci planda kaldı. Peki niye bu insanlar evlilik kontratı yapıyordu?
Cinsellik bile zevk almanın ötesinde, belli bir ‘çıkar’ için kullanılıyordu.
Herodot, bayanların İnanna’nın tapınağında oturarak dışarıdan geçen bir erkeğin kendilerini beğenmeleri dahilinde onlarla seks yaptığından bahseder. Bunun sebebi ise toplumsal yapının insanlardan, toplumun doğurganlığını ve refahını artıracak faaliyetlerde, yani çocuk yapma teşebbüsünde bulunmalarını beklemesiydi.
Evlilik, hanımın babası ve damat içindeki maddi alışverişe dayanan yasal bir kontrat üzerinden yürütülüyordu.
Mezopotamya’da damat, gelinin babasına şimdilerde hala birtakım kültürlerde olduğu üzere başlık parası öderdi. Yani evlilik, bu kültürlerde bir ‘iş’ gibi algılandığı için para ön plandaydı diyebiliriz.
Antik kültürler üzerine çalışmaları olan Stephen Bertman bu mevzuda şöyleki diyor: Sümercede aşk sözü, dünyayla ve toprakla ilgili ölçüm yapmaya yönelik maddi karşılığı olan birleşik bir fiildi. Sümerler, Babilliler ve Asurlar içinde evlilik hem kişiyi hem toplumu teminat altına almak için tasarlanan bir iş mutabakatı olarak görülüyordu. Devlet, insanların ilgi kurup memnun olmalarını değil, üstte da bahsetmiş olduğum üzere yalnızca üremelerini ve kültürün devamlılığını sağlamalarını önemsiyordu.
Diyelim birbirini seven iki kişi var ve evlenmek istiyorlar, bu biçimde kontrata uymak zorundalar yoksa evlenmeleri mümkün değildi. örneğin Mezopotamya hukukunda bir erkeğin evlilik akdi hazırlaması (sözleşme) ve her iki tarafın ailelerinin onay vermesi gerektiği yönünde bir yasa mevcuttu. Aksi takdirde bayan, kendisini isteyen erkeğin karısı olamaz zira bu durum yasaya alışılmamıştır.
Tıpkı günümüzdeki evliliklerde olduğu üzere şahıslar, evliliklerine şahit olacak insanların huzurunda bu mukaveleyi (şimdilerin nikah cüzdanı üzere düşünebilirsiniz bunu) imzalardı ve düğün hazırlıkları başlardı. Düğünden daha sonra gelin, kayınpederin konutuna taşınır, damatla bağa girer ve gebe kalması beklenirdi. Üstelik gelinin bakire bulunmasına da dikkat edilirdi. Hukuken şayet gelin gebe kalmaz yahut bakire çıkmaz ise damat, ailesine hanımı geri gönderip verdiği başlık parasını, çeyiz parasını isteyebilme hakkına sahipti.
Eski Mezopotamya’da sadakatsizlik demek, ceza demekti.
Tanrıça İnanna
Eşlerine karşı sadakatsiz olan erkekler, tarihçi Jean Bottero’nun söz ettiği üzere, şayet cürümleri ortaya çıkarsa mevt cezası dahil olmak üzere çeşitli cezalara tabi tutuluyorlardı. Kelamın özü; aile birliğine ziyan verecek her çeşitten davranış, bu kültürde kabul görmüyor diyebilirim.
Araştırmacılara nazaran eski yazıtlarda, bayanların diğer erkeklerle yatmak için kocalarından kaçtığı bildiriliyor. Bu bireyler ola ki suçüstü yakalanırsa; kadın, sevgilisiyle birlikte ırmağa atılır ve bu biçimdece boğularak ölür veya direğe asılarak öldürülür. aslına bakarsan yasa bu davranışı yapanların ya idam edilmesini ya da bağışlanmasını uygun görüyordu ki bu bağışlanma konusu da Hammurabi Kanunları’na göre anca bayanın, resmi kocasının bağışlaması dahilinde yürürlüğe girebilirdi. bu biçimdece kral, kocanın verdiği karara bakılırsa bayanı ve sevgilisini bağışlayabiliyor.
Hammurabi
Hatta bir bayanın çocuk doğurması o kadar kıymetliydi ki şayet kısırlıktan yahut öbür bir niçinden gebe kalamıyorsa eşi, ikinci bir bayanı kendine eş alabiliyordu. İkinci eşin seçiminde birinci eşe danışılıyor, seçtikleri ikinci bayanın, birinci hanımın nizamına uyması bekleniyordu. esasen baktığınızda ikinci eşin, birincinin cariyesi üzere olduğunu anlayabilirsiniz. Çünkü bu bayanın doğuracağı çocuk da birinci bayanın çocuğu sayılıyordu. Bir erkeğin eşi gebe kalamıyor diye boşanmak istemesi toplumda pek kabul görmediği için bu biçimde bir tahlil bulunmuştu. Erkek, ölene kadar o bayanla evli kalmak ve bir yandan meskene getirdiği cariyelerle soyunun devamını sağlamak zorundaydı.
Günümüzde boşanmak, birden fazla insan için hala bir tabu. Eski Mezopotamya’da da öyleymiş!
Boşanma, bu topraklarda önemli bir sosyal damgalanma niçiniydi diyebiliriz. Çoğu kişi evliliğinden mutlu olmasa bile amiyane tabirle mezara kadar partneriyle bir arada olmak zorundaydı. Boşanma talebi ve hakkı ise öncelikli olarak erkeklere mahsustu. Bayanlar, yalnızca istismara uğradıklarında bu haktan yararlanabiliyordu. aslına bakarsanız bayan bireyler, kolay kolay boşanmak istediklerini lisana getiremezlerdi zira kocası, hanımı meskenden kovabilirdi.
Tanrıça İnanna ve Dumuzi
zaten geçmişte de bayanlar, toplum önünde rezil olma korkusu niçiniyle boşanma isteğini sineye çekmiş olabilir diye düşünüyorum. Velhasıl gördüğünüz üzere evlilikte geçerli olan tüm bu kuralların ardında, her iki tarafın maddi ve manevi olarak mutabakatlı bir işe başlar üzere başladığı bir kontrat (sözleşme) yatıyor. bu biçimdece evlilik kişisel değil, toplumsal emellere göre yapılan bir ritüele dönüşüyor diyebilirim. Siz Eski Mezopotamyalıların evliliğe bakış açısını nasıl buldunuz? Sizce günümüzden izler bulabiliyor muyuz? Yorumlara niyetlerinizi yazabilirsiniz.
Kaynaklar: World History, Bir Dakikada Geziyorum, Kırlangıç Yuvası