Demokrasi Konusunda Dünyaya Ders Veren Bayan: Cory Aquino

ahmetbeyler

Yeni Üye
Dünyada iz bırakan beşerler serimizde Rahibe Teresa’nın akabinde, Filipinler’de olağanüstü bir ihtilal öyküsü yazan, çizdiği demokrasi yoluyla tüm dünyaya örnek olan Maria Corazon Cojuanco Aquino (Cory Aquino) ile tanışacağız.

İçerik boyunca Cory Aquino’nun gençlik senelerına, verdiği demokrasi savaşını daha rahat anlayabilmemiz için eşi Benigno’ya ve Filipinler’in Diktatör Devlet Lideri Marcos’a da özetlemek gerekirse değineceğiz. Şayet hazırsanız; Filipinler’den tüm dünyaya yayılan demokrasi destanını inceleyelim.

Öncelikle Filipinler nedir, nerededir; bunu kavrayalım


  • Filipinler’in dünya haritasındaki yeri ve daha evvel görmemiş olanlar için Filipinler Cumhuriyeti’nin bayrağı
Coğrafik ve kültürel olarak bizlere uzak olan Filipinler hakkında hayli kısa bir özet geçmemiz gerekirse şayet; 7641 ada ve adacıktan oluşan bir Güneydoğu Asya ülkesi olan Filipinler Cumhuriyeti, ortadaki denizi saymazsak; Çin, Tayvan, Vietnam ve Endonezya ile komşu bir devlettir.

Filipinler’in başşehri Manila’dır ve devletin nüfusu günümüzde 108 milyon civarıdır. Nüfus tarafından dünyanın en büyük on ikinci devleti olan Filipinler’in ismini, Pasifik Sarsıntı Kuşağı’nda bulunmasından ötürü ana haber bültenlerinde sık sık önemli sarsıntılar ile birlikte duyarız. Ayrıyeten Filipinler, coğrafik pozisyonu sebebiyle dünyada biyolojik çeşitliliğin en çok olduğu ülkelerin başında gelir.

Cory Aquino’nun çocukluk ve gençlik yılları


Cory Aquino
; 25 Ocak 1933’te, Filipinler’in Tarlac kentinde, güçlü ve nüfuzlu bir ailede dünyaya geldi. çabucak hemen hayli genç yaşlarda bile dini inancına olan bağlılığını göstermek ve bu bağlılığı artırmak için Katolik okullarında eğitimler aldı.

Etrafı tarafınca zeki, çalışkan, şık, dindar ve utangaç olarak söz edilen Aquino; 1954 yılında Kanada’da üniversite eğitimini tamamladıktan daha sonra ülkesi Filipinler’e geri döndü.

Hırslı gazeteci Benigno ile evlenirken; aslında neye evet dediğinden habersizdi


Cory Aquino, ülkesine döndükten daha sonra hukuk eğitimine başladı. Birebir senelerda ülkede otokratik bir idare sergileyen Diktatör Marcos’a karşı sert tenkitler yayımlayan gazeteci Benigno Simeon Igno Aquino ile evlendi.

Bu evlilikten daha sonra Cory Aquino; hukuk eğitimini ve meslek planlarını sonlandırdı. Büsbütün bir mesken bayanı olan Aquino, bu evliliğin meyvesi olarak 5 çocuk sahibi oldu ve ömrünü büsbütün ailesine adadı.

Benigno’nun süratli yükselişi ve Marcos’un panik olması


Muhalif bir gazeteciyken, ülkemizdeki karşılığı ile hem vekil birebir vakitte valiliğe kadar yükselen Benigno, halkın takviyesini gerisine aldı ve yakaladığı bu rüzgâr ile diktatör Marcos’u devirmeye karar verdi. Her geçen gün daha da sert bir muhalefet yapan Benigno, Marcos’u da epey rahatsız ediyordu.

Marcos’un kendine ilişkin öyküsünü de özetlemek gerekirse bilmemiz gerekirse…


  • Ferdinand Marcos
Ferdinand Marcos, Filipinler’in özgürlük savaşında epey kilit bir rol oynadığını söz ederek (Resmî ABD Arşivleri bu bilgiyi reddetmesine rağmen) kendisini ulusal kahraman ilan etti ve 1965 yılında sert bir seçim propagandası ile Filipinler’deki IV. Cumhuriyet Dönemi’nin birinci devlet lideri seçildi.

Marcos, 1972 yılında Benigno’nun önderliğinde artan homurdanma ve isyan fısıltılarından ötürü, Filipinler’deki Komünizm tehlikesini münasebet göstererek sıkıyönetim ilan etti. bu vakitte başta Benigno olmak üzere biroldukça muhalif siyasetçi ve gazeteci gözaltına alındı ve süresiz mahpus cezalarına çarptırıldı. Dilerseniz kıssanın devamına askerî ve dikta bir rejime geçmiş olan Marcos’tan değil de; Aquino Ailesi’ne dönerek devam edelim.

Benigno’nun cezaevine girmesinden daha sonra Marcos otoritesini sağlamlaştırdı


  • Bay ve Bayan Marcos, sol tarafta
1973 yılında cezaevine giren Benigno’nun sıhhati, olumsuz cezaevi kurallarından ötürü giderek kötüleşiyordu. bir daha bu süreçte bilhassa Benigno’nun mahpusa girmesiyle birlikte halk da Marcos’un askeri ve dikta idaresine boyun eğdi. Bunu da fırsat bilen Marcos, ABD ve öbür devletler ile bağlarını düzeltmek için seçim sonucu aldı.

Marcos seçim sonucu alarak tıpkı zamandamokratik olduğunu göstermiş olacak birebir vakitte otoritesini daha da sağlamlaştırmış olacaktı. 1978 yılında gerçekleştirilen ve Benigno’nun cezaevinden yürüttüğü kampanyadan şaibeli bir biçimde Marcos galip çıktı.

Benigno’nun daha da berbatlaşan sıhhat durumu ve ülkeyi terk etmesi


  • Benigno’nun ABD’deki tedavi süreci
1978 Seçimleri’nin akabinde yayımlanan bağımsız raporlarda Marcos’un oylarının %70’inin şaibeli olduğu belirtildi lakin buna karşın Benigno ve taraftarları Marcos’a karşı uğraş edemedi. Bunda hem askerî idare birebir vakitte Benigno’nun daha da berbatlaşan sıhhat durumu tesirli oldu.

Periyodun ABD Lideri Jimmy Carter’ın da sürece müdahale etmesiyle birlikte; Benigno, ailesiyle birlikte kalp rahatsızlığının tedavisi için 1980 yılında ABD’ye gitti.

Benigno’nun sıhhati daha güzel olunca ülkesini kurtarmak için yola çıktı


  • Çocukları Benigno’ya epeyce düşkündü. Üstteki kare de bu ifadeyi teyit eder nitelikte.
1980 yılında tedavi gayesiyle ailesiyle ABD’ye giden Benigno, 3 yıllık bir tedavi sürecinin akabinde ülkesine geri dönmek üzere yola çıktı. Geri dönerken eşi Croy Aquino ve beş çocuğunun ABD’de kalmasını istedi zira Marcos tarafınca tekrar mahpusa gönderilmesi hatta ailesinin de hapsedilmesinden tasa ediyordu.

Filipinler’in yazgısının değiştiği yer: Manila Milletlerarası Havalimanı

Hassas Görüntü!!!

1983 yılında tek başına ülkesi Filipinler’e dönen Benigno, Manila Memleketler arası Havalimanı’nda Marcos’un buyruğuyla suikaste kurban gitti ve hayatını yitirdi.

Olay yerinde hayatını kaybeden Benigno’dan daha sonra Filipinler’i dehşet bulutları sardı. Bu suikast ile Marcos, ülkesinde meydana gelebilecek en ufak muhalif sesi bile kısmış oluyordu ya da o denli düşünüyordu.

Benigno’nun suikaste uğradığı anların manzarası (uçak içerisindeki basın mensuplarının kamera kayıtları)


  • Dilerseniz, içeriğin sonundaki ilişkiye tıklayarak imajlara daha rahat bir erişim sağlayabilirsiniz.
Bayan Aquino, eşinden bayrağı devralıp demokrasi sahnesine çıkıyor


Eşini kaybettiği güne kadar siyasete hiç karışmayan ve son derece utangaç bir insan olan Cory Aquino; eşinin vefatıyla Filipinler Halkı’nın sorumluluğunu ve eşinin yarım bıraktığı bakılırsavleri eşinin mirası kabul ederek sırtına yüklendi. Filipinler’de Marcos da dahil tek bir kişi bile Aquino’dan bu biçimde bir çıkış asla beklemiyordu. Aquino, çabucak ülkesine geldi ve çalışmalara başladı.

çok sakin, hanım hanımcık karakteri ve utangaç kimliğiyle tanınan mesken bayanı Aquino’nun “bugün bayrağı eşimden devraldım” çıkışını Diktatör Önder Marcos, yeni bir seçim zaferi olarak görüyordu. Gerçekten Marcos, Aquino’ya karşı seçime girip kazanarak; öteki devletlere demokratik başkan imajını gösterebilirdi.

Aquino’nun sert muhalefeti ve Marcos’un baskın seçim sonucu


1987 Seçimleri’nin çalışmalarına başlayıp meydanlara düşen Aquino’nun sert ve tesirli muhalefeti, hem Marcos tıpkı vakitte halkta soğuk duş tesiri yarattı. Hiç kimse Aquino’dan bu biçimde bir liderlik çıkışı beklemiyordu ve açıkçası hala hiç kimse gördüklerine ve duyduklarına inanamıyordu.

Aquino’nun halktan topladığı ağır takviyesi fark eden Marcos, bu yükselişi yalnızca erken ve baskın bir seçim ile durdurabileceğine karar kıldı ve Şubat 1986’da baskın bir erken seçim sonucu aldı.

Her iki aday da kendisini lider ilan etti, Aquino halkı meydanlara çağırdı


Filipinler’deki muhalefet partileri, halkta önemli bir tesir bırakan Aquino’yu Marcos’un karşısında ortak aday olarak gösterdi. 7 Şubat 1986’da yapılan erken seçimde (baskın), mevcut Devlet Lideri Marcos, %54 oyla ve gayriresmi sonuçla seçimi kazandığını ilan etti.

Aquino ve destekçileri, seçim kararına itiraz ettiler. Aquino’nun takımı, yaptığı tahlillerde Aquino’nun en az %54 oy almış olması gerektiğini deklare etti. Bu açıklamanın akabinde Aquino, resmî seçim sonuçlarının açıklanmasını beklemeden, gayriresmi seçim neticelerina itiraz ederek Marcos’un seçimi kazanmasını kabul etmeyeceğini ilan etti. Akabinde da halkı, kendisine dayanak olması istikametinde meydanlara çağırdı.

Askerî idare de ikiye bölündü, ülke iç savaşın eşiğine geldi


Ülkeyi askerî bir idare ile yönetim eden Marcos, askeri kanattan dayanak beklerken ordu da ikiye bölündü. Ordunun bir kısmı mevcut Devlet Lideri Marcos’u desteklerken; öbür kısım ise Aquino’nun seçimi kazandığını ve Aquino’nun hakkının yenmesine göz yumamayacağını deklare etti. Askerî idarenin bu fikir ayrılığı, ülkeyi önemli bir iç savaşın içerisine sürükleyebilirdi.

Diktatör Marcos’un ülkeyi terk etmesi ve Aquino’nun Lider ilan edilmesi


25 Şubat 1986 tarihinde gerisi arkasına yaptıkları basın açıklamalarıyla hem Marcos tıpkı vakitte Aquino, kendilerini Filipinler Cumhuriyeti’inin resmî devlet lideri olarak ilan etti. Filipinler’de faal bir güç olan Amerika’nın takviye verdiği subayların da Aquino’yu desteklemesi ve ABD’nin Marcos’a verdiği dayanağı çekmesinden ötürü, 21 yıllık diktatörlük rejimi Marcos’un ülkeyi terk etmesiyle bitmiş oldu.

bir daha birebir hafta içerisinde Aquino başkanlığındaki yeni Filipinler Hükûmeti, ABD tarafınca resmen tanındı. 21 yıl boyunca diktatörlükle yönetim edilen Filipinler’de, Aquino’nun birinci işi yeni ve demokratik bir anayasa hazırlamak oldu. Mart 1986’da ülkede süreksiz bir anayasa ilan edildi ve ülke Şubat 1987’ye kadar bu süreksiz anayasa ile yönetim edildi.

Aquino, tam bir demokrasi destanı yazdı ve yazmaya da devam ediyor


Filipinler Cumhuriyeti’nin demokratik idare anlayışını benimseyen ve uygulayan Devlet Lideri Aquino, eşi Benigno’nun suikast kararı ömrünü kaybettiği Manila Memleketler arası Havalimanı’nı demokratik süreç gayretinin başlangıcı kabul ederek; havalimanının ismini Ninoy Aquino Milletlerarası Havalimanı (Ninoy, Benigno’nun ikinci adı) olarak değiştirdi.

Ayrıyeten suikast günü, Filipinler’de her yıl Demokrasi Bayramı olarak ulusal bayram ilan edildi. Şubat 1987’de anayasanın hazır olmasıyla birlikte anayasa teklifi tam haliyle referanduma sunuldu. Halkın hayli büyük bir dayanağı ile bu demokratik anayasa ve idare de kabul edildi.

bakılırsavimi tamamladım, koltuğu yeni bir isme bırakma vakti geldi…


Filipinler’in birinci bayan Devlet Lideri 1992 yılına geldiğimizde; “ben bu ülkeye demokrasi ve özgürlük getirmek için yola çıktım ve yeni anayasa ile bunu gerçekleştirdim. Eşimden aldığım bayrağı, bir diğerine devredebilmek için önümüzdeki seçimlerde lider adayı olmayacağım” diyerek yine aday olmayacağını deklare etti.

Cory Aquino devrinde kabul edilen yeni ve demokratik anayasaya, tekrar Marcos üzere bir diktatör idare doğmasın diye “bir kişi yalnızca bir defa lider seçilebilir” unsuru eklenmişti. Hem hukukçuların birebir vakitte parti önderlerinin “siz anayasa kabul edilmedilk evvel lider seçildiniz, hukuken aday olmanızda bir sakınca yok” demelerine karşın Aquino, aday olmanın gerçek olmayacağını tabir ederek aday olmadı.

Aquino çalışmalarına sürat kesmeden devam etti


1992 yılında yapılan seçimlerde yeni devlet lideri Aquino’nun partisinden Fidel Ramos seçildi. Aquino koltuğu Ramos’a devrettikten daha sonra meskenine son derece mütevazı aracıyla döndü. Devlet başkanlığı vazifesinin akabinde Aquino, kendisini bayan hareketlerine adadı ve bayan haklarını savunan topluluklara öncelik etti.

Demokrasi Anası, vefat ederken de yeni bir bayrak değişimine vesile oldu


  • Aquino Çifti’nin beş evladı, solda; beş evlattan biri olan Simeon Aquino, sağda
İsmini dünyanın seyrini değiştiren devrimciler listesine yazdırabilen nadir bayanlardan biri olan Aquino, 2008 yılında kolon kanserine yakalandı. Kanser ile verdiği savaş kararında Aquino, 1 Ağustos 2009’da 76 yaşında ömrünü kaybetti

Aquino’nun vefatının akabinde halk ve partilerden gelen talep doğrultusunda Aquino çiftinin 5 çocuğundan tek erkek evlat olan Benigno Simeon Cojuangco Aquino, devlet başkanlığı seçimlerine aday oldu ve 2010-2016 yılları içinde devlet lideri olarak misyon yaptı.

Aquino’nun nazaranvdeyken halkına kazandırdıkları ve kazandıramadıkları


Cory Aquino, bakılırsav başındayken birinci iş süreksiz bir anayasa ile ülkeyi geçiş periyoduna soktu, çabucak sonrasında da yeni bir anayasa ile tam demokratik bir hale getirdi. tekrar Marcos üzere bir diktatörlük yaşanmasın diye, başkanlık devirlerini 1 sefer ile sınırladı.

Seçim sürecinde halkına yemin ettiği tarım ıslahatı ve toprağın bir daha dağıtımı üzere konularda ekonomik kurallardan ötürü taviz vermek zorunda kaldı. Her ne kadar Marcos’un diktatörlüğü karşısında ABD, Aquino’ya takviye vermiş olmasa da; Lider Cory Aquino, Filipinler’de bulunan ABD üslerinin kapatılması için siyasi uğraş verdi.

6 yıllık bakılırsav müddeti boyunca 6 darbe teşebbüsü yaşadı


Her ne kadar Filipinler Eski Devlet Lideri Diktatör Marcos ülkeyi terk etmiş olsa da, Marcos’u desteklemeye devam eden birtakım askerî kümeler, Lider Aquino Yönetimi’ne karşı tam 6 sefer darbe teşebbüsünde bulundu ama tüm bu teşebbüsler hem halk dayanağı tıpkı vakitte Aquino’yu destekleyen ordu tarafınca engellendi.

Aquino’nun ihtilale giden süreçte bayan olmasının zorluğu


Cory Aquino, Diktatör Önder Marcos’a karşı muhalefet ederken Marcos tarafınca kendisine yöneltilen “Aquino yalnızca bir bayan ve olması gereken tek yer de yatak odasıdır” çıkışı aslında Filipinler’in de özetiydi.

Filipinler’de Aquino’nun lider olduğu vakte kadar toplumsal hayatta ve devlet nezdinde bayanlar hak ettiği kıymeti goremiyordu. Cory Aquino, devlet lideri seçildikten daha sonra ve hatta bakılırsav mühleti dolduktan daha sonra bayanların hem toplumsal yaşama dahil olması birebir vakitte devlet tarafınca hürmet görmesi için çaba verdi.

8 Mart Dünya Bayanlar Günü Bayramı


İdarede olduğu sürece ve vazife mühleti dolduktan daha sonra sivil toplum örgütlerinde aldığı sorumluluklar ile bayanlara müspet ayrımcılık yapan Aquino, 8 Mart Dünya Bayanlar Gününü Filipinler’de resmî bayram ilan etti ve Ulusal Bayanlar Günü olan bu resmî bayram için kıymetli bir bildiri yayımladı.

Aquino, başarısı ile dünya tarafınca biroldukça defa onore edildi


Cory Aquino, eşini kaybettiği gün kendisinde topladığı hamasetle hiç kimsenin iddia bile edemeyeceği bir ihtilale imza attı. Bu muvaffakiyet serüveni ve zafer, dünya tarafınca da ilgi ile takip edildi.

Süreç bitmiş olduğinde Aquino, Time tarafınca yılın hanımı seçildi. bir daha Time tarafınca 20. yüzyılın en tesirli 20 Asyalı insanı listesine girdi. Birleşmiş Milletler tarafınca da onore edilen Aquino; Eleanor Roosevelt İnsan Hakları Mükafatı, ICRW mükafatı üzere saygın mükafatların sahibi oldu.


  • Aquino Çifti’nin 4 kızı, oğlu, 3 damatı ve 4 torunu birebir karede. Öbür karede ise Aquino, başkanlık için yemin ediyor.
Tüm bu saygın mükafatlar bir kenara dursun; Aquino bugün hala ülkesinde Demokrasinin Anası olarak hürmet ile anılıyor.

Daima sarı rengi tercih etmesi üzerine bir anekdot


İçerik boyunca şayet dikkat ettiyseniz Aquino’nun kıyafet seçiminde sarı renge özel bir ilgi gösterdiğini fark etmişsinizdir. Aquino’nun sarı renk içermeyen fotoğraflarını epey nadiren görürsünüz. Bu bir tesadüf ya da moda akımı değil. Cory Aquino’nun eşi Benigno, vefat etmedilk evvel ABD’deyken ülkesine döneceğini deklare ettiğında halk onu sarı kurdeleler ile karşılayacaktı.

Tony Orlando’nun “Tie a Yellow Ribbon” (Sarı Kurdele Bağla) müziğinde sarı kurdele umut etmeyi, geri dönmeyi temsil ediyordu. Benigno hayatını kaybedince eşi Cory Aquino, meydanlara çıktığı birinci günden itibaren sarı kurdele ve sarı rengi eşinin mirası olarak taşıdı. Halk da her daim sarı kurdeleler ile Aquino çiftini andı.


Pekala ya sizler daha evvel Cory Aquino’nun öyküsünü duymuş muydunuz? Aquino’nun öyküsü hakkında neler düşünüyorsunuz? Niyetlerinizi yorumlar kısmında iletebilirsiniz.

*Benigno Aquino’nun uçak içi imajlarına buradan ulaşabilirsiniz.

Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12 / 13 /