Coğrafya Yazgıdır Kelamının Sahibi Kimdir ve Manası Nedir?

ahmetbeyler

Yeni Üye
Temel eğitim süreci boyunca hepimiz ülkemizin coğrafik pozisyonunun ne kadar düzgün olduğunu ve ne kadar şanslı olduğumuzu öğrendik. Gerçek; üç tarafımız denizlerle çevrili, dört mevsim yaşıyoruz, kıtalar içinde köprü bakılırsavi görüyoruz ve daha kacı. Lakin bir günü çatışmasız geçmeyen Ortadoğu’ya komşuyuz, Ruslar illa bir sorun çıkarıyor, adalar desek kaynıyor, Avrupa kesinlikle bir şeyler yapıyor ve daha kacı.

İşte tam bu noktada İslam ideolojisinin en değerli isimlerinden biri olan İbn-i Haldun’a atfedilen coğrafya yazgıdır kelamı akla geliyor. Kelamın İbni-i Haldun’a ilişkin olduğu kesin değil fakat Mukaddime isimli yapıtında direkt olarak kelamı görmesek bile manasını gorebiliyoruz. Gelin adım adım gidelim ve coğrafya yazgıdır kelamını biraz ayrıntılı inceleyelim. Hakikaten coğrafyanın beşerler üzerinde bir tesiri var mı nazaranlim.

birinci vakit içinderda, ‘Coğrafya kaderdir’ ne demek?


Coğrafya yazgıdır kelamı aslında birinci baktığınız vakit epeyce da derin manalar içermiyor üzere görünebilir. Ne yapalım bu ülkede doğduk ve çekeceğiz üzere mana düşünmek birinci bakışta olağandır. Lakin hayli değil, bir tık daha derin manasını düşündüğümüz vakit aslında esen rüzgarın, yağan yağmurun ve hatta güneşin bile o bölge insanı üzerinde nasıl bir tesire sahip olduğunu görüyoruz.

Binlerce öncesine gidelim, medeniyet niçin Mezopotamya’da kuruldu? Zira topraklar bereketliydi, bol su kaynağı vardı, hayvan popülasyonu zengindi, hava yaşamak için ülküydü ve etrafta barınak yapacak hayli şey vardı. Birinci cetlerimiz Afrika’da ortaya çıkmalarına karşın coğrafya onların yazgısını belirledi ve medeniyeti Mezopotamya’da kurmak zorunda kaldılar.

Biraz uzaklaşıp Japonya’ya bakalım. Küçücük bir ada devleti, üretimleri yardımıyla neredeyse dünya iktisadını elinde tutuyor. niye? Zira Japonya toprakları verimsiz, balıktan öteki bir şey yemek sıkıntı, madenleri verimli kullanarak biraz da aklın sayesinde üretim yapmazlarsa tıpkı yüzlerce yıl evvel olduğu üzere bir daha Avrupa ülkelerinin kolonisi olmaları işten bile değil. Yani evet, coğrafya yazgıdır.

Pekala ‘Coğrafya kaderdir’ kelamı kime ilişkin?


Genel kabulün bilakis, coğrafya yazgıdır kelamı İbn-i Haldun’un kaleme aldığı Mukaddime isimli yapıtta geçmez. Haldun’un hiç bir yapıtında direkt olarak bu kelamı nazaranmezsiniz. Türkçede coğrafya yazgıdır kelamı ile birinci defa Ahmet Hamdi Tanpınar tarafınca kaleme alınan Yaşadığım Üzere isimli yapıtta karşılaşıyoruz.

Direkt olarak bu kelam İbn-i Haldun’a ilişkin olmasa da altında yatan derin mana elbet onun fikirleridir. Mukaddime yapıtının birinci kısmında, iklim ve beslenmenin beşerler üzerine tesirleri konusu işleniyor. Bu kısımda ya da müellifin başka yapıtlarında coğrafya yazgıdır kelamı geçmemesine karşın şu biçimde bir okuduğunuzda bile dersiniz evet, coğrafya yazgıdır.

Pekala, coğrafya nitekim mukadderat midir?


Günümüzden binlerce yıl evvel hayatış Yunan filozoflar, ömrün kaynağını su olarak gördüler. Su, her şeyin başlangıcıydı. Evet, yapılan çalışmalar hayatın nitekim de sudan başladığını deliller nitelikte lakin direkt olarak ömrün su ile başladığını söylemek yanlışsız değil. Ancak suyun, ömrü devam ettirdiği elbet bir gerçek.

Bugün artık barajlar inşa ettik, sulama kanalları yaptık, mühendislik mükemmeli su transfer teknolojilerine sahibiz. Lakin epeyce değil, birkaç yüz yıl öncesine baktığımızda bile insan yerleşimlerinin her vakit su kenarlarına heyeti olduğunu görüyoruz. Demek oluyor ki su nitekim ömrü devam ettirmek için bir numaralı muhtaçlığımız.

Su kaynaklarının yerleşimi iklimi ve ötürüsıyla beslenmeyi de belirler. Bilimsel çalışmalarla desteklenen genel kabullere bakarsak devamlı proteinle beslenen şahısların daha agresif, karbonhidrat yüklü beslenen şahısların daha tembel ve zerzevat yüklü beslenen bireylerin daha enerjik olduğu görüyoruz. Şahısların davranış kalıpları yaptıkları aksiyonları, yaptıkları hareketler de bahtlarını belirler. Sineması başa sarıp baktığımız vakit her şeyi belirleyenin coğrafya olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Türkiye’de ‘Coğrafya kaderdir’ kelamı:


Maalesef ülkemiz son senelerda bir epeyce acı olay yaşadı. Beşerler ister istemez coğrafya yazgıdır kelamını ve tam olarak ülkemize uygun bir manaya sahip olduğunu düşünmeye başladılar. Şöyle biraz uzaklaşıp sırf harita üzerinde baktığımızda bile ülkemizin coğrafik pozisyonunun hakikaten yaşadıklarımız üzerinde ne kadar tesirli olduğunu görmek mümkün.

Sarp dağlar olmasa doğu vilayetlerimizde terör bu kadar yayılamazdı, Karadeniz bölgesinde demiryolu sınırları kurabilseydik güzelim iklimin avantajlarını sonuna kadar kullanabilirdik, Ege Denizi bu kadar adalarla dolu olmasaydı denizcilik faaliyetlerimizi bir adım ileri taşıyabilirdik üzere bir epey örnek vermek mümkün. Lakin bir epeyce şahsa bakılırsa bunlar sırf mazeret de olabilir.

İnsan var olduğu günden beri tabiata karşı uğraş ediyor. Sonuçta işgalcilere karşı savaşırken bu toprakların yapısını biliyorduk. Temel bir ziraat bilgisiyle bile neler yapabileceğimizin farkındayız. Yani tahminen iPhone’a rakip olacak yeni bir akıllı telefon firması için çabucak hemen erken fakat güzelim topraklara ekilecek eserler üzerinden yapacağımız Ar-Ge çalışmaları kararı bir şeylerin değişebileceğinin hepimiz farkındayız.

tekrar düşünelim, coğrafya yazgıdır kelamı kime ilişkin?


İbn-i Haldun’un Mukaddime yapıtında coğrafya yazgıdır kelamı ile karşılaşmıyoruz evet ancak o yapıtta fazlaca daha derin ideolojilerle karşılaşıyoruz. Binlerce yıllık Türk tarihinde bu kadar muvaffakiyete imza atmış sayısız alim, kumandan, önder, bilim insanı, çiftçi, asker ve hatta bayağı beşerler bile bu kelamın sahibi olamazlar mı?

Coğrafya yazgıdır kelamının gerisine sığınarak sızlanmak yerine ‘Vatanını en epeyce seven, işini en yeterli yapandır.’ lafına bağlı kalmanın sonuçları fazlaca daha âlâ olmaz mı? 7 farklı iklim bölgemizde yaşayan insanlara bakarak coğrafyanın, iklimin, beslenmenin onların yazgısını ve mizacını belirlediğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Fakat bu bahtı biraz yoğurup da fazlaca daha güzel hale getirmek bir daha bu mukadderatı yaşayan bizlerin elinde.

İbn-i Haldun’a atfedilen coğrafya yazgıdır kelamı kime ilişkin sorusunu yanıtladık ve bu kelamın manasından bahsettik. Birinci bakışta görülmeyen manaları biraz kazıyınca bulmak, ideolojinin özünde var. Coğrafya yazgıdır kelamı hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.