ahmetbeyler
Yeni Üye
Osmanlı Devleti’nin kurulmasından evvelki devirde ve kuruluş sürecinde Anadolu topraklarında Orta Asya’dan gelmiş bir fazlaca Türk aşireti ve bunlarla birlikte bir fazlaca göçebe Türk uzunluğu yaşamaktaydı. O periyodun hakim gücü olan Anadolu Selçuklu Devleti, yeni gelen göçleri gerçek yönetememiş ve Türk topluluklarını açlığa mahkum etmişti. bu vakitte Baba İshak ve Baba İlyas liderliğinde toplanan halk, bugün Babailer Ayaklanması ismini verdiğimiz bir isyan başlattı.
13. yüzyılda yaşanmış olan bu isyan hakkında maalesef elimizde pek fazla kaynak yok, birden fazla üçüncü el yapıtlardan oluşuyor. bir daha de Babailer Ayaklanması hakkında bilinen birtakım gerçekler ve ortaya atılan teoriler var. Dini bir altyapısı olduğu aşikar olan bu isyanın palavra olduğu söylentileri bile mevcut. Gelin Babailer Ayaklanması nedir yakından bakalım ve bu isyanın niçinleri ile sonuçlarını tüm bilgileriyla nazaranlim.
İçindekiler
Babailer aslında kimdir?
Babailer Ayaklanması nedir?
Babailer Ayaklanmasının niçinleri nelerdir?
Babailer Ayaklanmasının sonuçları nelerdir?
Babailer Ayaklanması nasıl bastırıldı?
ilk vakit içinderda, Babailer aslında kimdir?
13. yüzyılda Anadolu Selçuklu Devleti’ne karşı isyan ederek bir ayaklanma başlatmış olan Babailerin büyük bir kısmını Anadolu topraklarında yaşayan ve Orta Asya’dan bu bölgeye göçmüş olan göçebe Türkler oluşturuyordu. Baba İlyas Horasani ve müridi Baba İshak’ın liderliğinde başlayan isyana bölgede yaşayan Müslüman, Hıristiyan, Şaman, Ermeni, Kürt ve gibisi küçük topluluklar da katılmıştı.
Babailer Ayaklanmasına katılan şahısların büyük bir kısmı, Türk gelenekleri ile İslamiyeti birleştirerek halk İslamı olarak isimlendirilen bir inanç sistemi geliştirmiş bireylerden oluşan tarikatların üyeleriydi. Farklı kaynaklara bakılırsa Baba İlyas kendini peygamber ilan etmişti, allahla konuştuğunu söylüyordu ve Baba İshak da onun halifesiydi.
Osmanlı Devleti kurulmadan evvel bölgede Türk – İslam kültürü tam olarak oturmamıştı. Zira bu tıp değişimler bir anda olmaz. Bu niçinle sayısız tarikat ve onların açtığı zaviye vardı. Yani lokal örgütlenmeler kuvvetliydü. Bu niçinle Babailer Ayaklanmasına katılanların hepsinin bölgede yaşayan halk olduğunu rahatlıkla söylemek mümkün. O devirde kurulan inanç sistemlerinin tesirleri bugün coğrafyamızda bulunan bir fazlaca tarikatta da görülmektedir.
Peki, Babailer Ayaklanması nedir?
Babai İsyanı, Baba Resul Ayaklanması üzere isimlerle de anılan Babailer Ayaklanması, 1240 yılında Baba İlyas Horasani ve müridi Baba İshak’ın liderliğinde başta göçebe Türkler olmak üzere bölgedeki halkın iştiraki ile Anadolu Selçuklu Devleti’ne karşı Maraş, Adıyaman, Kahta, Gerger, Elbistan, Kefersud, Harran, Urfa, Amasya ve Tokat bölgelerinde başlatılan isyandır.
Anadolu Selçuklu periyodunda yaşanmış en büyük isyan olarak kayıtlara geçen Babailer Ayaklanması, küçük bir kıvılcım olarak başlamış ve tüm Anadolu’ya yayılmıştır. Kiralık Frenk askerleri yardımıyla bastırılmış bir isyan bulunmasına karşın devletin gücünü o kadar zayıflatmıştır ki kısa mühlet daha sonra Anadolu Selçuklu Devleti ortadan kalkmıştır. Dini ve toplumsal tesirleri ise bugün bile sürmektedir.
Babailer Ayaklanmasının niçinleri nelerdir?
1071 Malazgirt Zaferi ile birlikte Anadolu’unun kapıları sonsuza kadar Türklere açılmış ve bir fazlaca Türk aşireti ile birlikte göçebe Türk uzunlukları bölgeye gelmeye başlamıştır. daha sonrasında yaşanan Moğol istilaları yüzünden bir hayli göçebe Türk uzunluğu da kaçarak Anadolu’ya gelmeye devam etmiştir. Sayıca pek az olan Anadolu nüfusu, tüm bu göçler yüzünden hiç olmadığı kadar kalabalık hale gelmiştir.
Anadolu Selçuklu Devleti devrinde yeni gelen göçebe Türk uzunluklarına otlaklar gösteriliyor ve onların yerleşmesi sağlanıyordu. Fakat zaman içinde otlaklar yetersiz kalmış ve Türkler göçebe hayatı bırakmak istememişlerdir. II. Gıyaseddin Keyhüsrev devrinde halk tam manasıyla açlığa mahkum edilmiştir. daha sonrasında gelen I. Alaeddin Keykubat da bu mevzuda başarılı çalışmalar yapamamıştır.
Tüm bunlar göz önüne alındığı vakit Babailer Ayaklanmasının temel niçininin makûs idare ve ekonomik meseleler olduğunu söylemek mümkün. Kendini peygamber ilan ettiği tez edilen Baba İlyas ve halifesi olarak görülen Baba İshak, halkın esasen kaynamakta olduğunu görmüşler ve bölgede bulunan zaviyelerine haber göndererek isyanı başlatmışlardır.
Gelelim bir de farklı kaynaklara anlatılan niçinlere. Birtakım kaynaklar Sünni olan Anadolu Selçuklu Devleti’nin kendileri üzere olmayan göçebe Türklerden rahatsız olduğunu ve onları ortadan kaldırmak için bu biçimde bir ayaklanmayı planladıklarını yani ortada Babailer Ayaklanması üzere bir olayın olmadığını söylerler. Kimi kaynaklar ise Selçuklu askerlerinin bir Türk aşiretine saldırması daha sonrası bu isyanın başladığını söyler. Maalesef kaynaklar bu hususta net değil.
Babailer Ayaklanmasının sonuçları nelerdir?
Babailer Ayaklanmasının tahminen de en değerli kararı, dini yapı üzerinde olmuştur. Bugün Anadolu, İran, Irak, Suriye, Ermenistan ve başka komşu bölgelerde ve hatta Araplar içindeki tarikatlarda bile Baba İlyas tarafınca ortaya atılan ve kimi kesitler tarafınca pek de kabul görmeyen inanç sisteminin tesirleri görülmektedir. Bir rivayete bakılırsa Hacı Bektaş-ı Veli, Baba İlyas ile görüşmüş ve onun müridi olmuştur. Bektaşiliği ise daha sonradan kurmuştur.
Babailer Ayaklanmasının emsalsiz en büyük kararı ise Anadolu Selçuklu Devleti’nin ortadan kalkmasının yolunu hazırlamış olmasıdır. Anadolu Selçuklu tarihinde görülmüş en büyük isyan olan Babailer Ayaklanmasını bastırmak için o kadar büyük gayret harcanmıştır ki en sonunda devlet zayıflamıştır. 1243 yılında Moğollarla yapılan Kösedağ Savaşı’nda bu zayıflamanın tesiri görülmüş ve Anadolu Selçuklu Devleti’nin sonu gelmiştir.
Babailer Ayaklanması nasıl bastırıldı?
Babailer Ayaklanması Malatya’da başlamış ve bir saman alevi üzere süratle tüm Anadolu’ya yayılmıştır. İsyancılar geçtikleri köyleri talan etmiş, onlarla bir arada olmayanları öldürmüştür. Karşılarına çıkan askerleri de bir bir geçen isyancılar en sonunda Konya’ya gelmişlerdir. Mutabakat tekliflerini ise geri çevirmişlerdir.
Önce isyanın dini başkanı olan Baba İlyas, ondan sonrasında ise onun halifesi olarak görülen Baba İshak öldürülmüştür. Liderlerin kaybı daha sonrası sarsılan Babailer, kiralık Frenk askerleri ile karşılaşınca bu savaşı kaybetmişlerdir. daha sonrası ise fecidir zira Anadolu Selçuklu Devleti Babailer Ayaklanmasına katılan ve hatta desteklediğinden kuşku edilen kim var ise ortalarında bayanlarla ve çocuklarla birlikte kılıçtan geçirmiştir.
Babailer Ayaklanması hakkında son kelam:
Babailer Ayaklanması 13. yüzyılda yaşanmış bir isyandır ve bizde tarih yazıcılığı geleneği olmadığı için bu ayrıntıların büyük bir kısmı üçüncü el kaynaklardan günümüze gelmiştir. Bu niçinle pek birçoklarını direkt olarak aktardığımız ayrıntıların güvenilirliği şüphelidir. Dediğimiz üzere birtakım kaynaklar bu biçimde bir isyanın olmadığını bile söylerler. Bilhassa günümüzde hala kimi tarikatlarda tesirlerinin sürdüğü tezinin kesin olarak kanıtlanmış olmadığını yine hatırlatalım.
Anadolu Selçuklu Devleti’nin sonunu getiren ve dini tesirlerinin bugün bile sürdüğü tez edilen Babailer Ayaklanması nedir sorusunu yanıtlayarak bu isyanın niçinlerinden ve neticelerindan bahsettik. Husus hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
13. yüzyılda yaşanmış olan bu isyan hakkında maalesef elimizde pek fazla kaynak yok, birden fazla üçüncü el yapıtlardan oluşuyor. bir daha de Babailer Ayaklanması hakkında bilinen birtakım gerçekler ve ortaya atılan teoriler var. Dini bir altyapısı olduğu aşikar olan bu isyanın palavra olduğu söylentileri bile mevcut. Gelin Babailer Ayaklanması nedir yakından bakalım ve bu isyanın niçinleri ile sonuçlarını tüm bilgileriyla nazaranlim.
İçindekiler
Babailer aslında kimdir?
Babailer Ayaklanması nedir?
Babailer Ayaklanmasının niçinleri nelerdir?
Babailer Ayaklanmasının sonuçları nelerdir?
Babailer Ayaklanması nasıl bastırıldı?
ilk vakit içinderda, Babailer aslında kimdir?
13. yüzyılda Anadolu Selçuklu Devleti’ne karşı isyan ederek bir ayaklanma başlatmış olan Babailerin büyük bir kısmını Anadolu topraklarında yaşayan ve Orta Asya’dan bu bölgeye göçmüş olan göçebe Türkler oluşturuyordu. Baba İlyas Horasani ve müridi Baba İshak’ın liderliğinde başlayan isyana bölgede yaşayan Müslüman, Hıristiyan, Şaman, Ermeni, Kürt ve gibisi küçük topluluklar da katılmıştı.
Babailer Ayaklanmasına katılan şahısların büyük bir kısmı, Türk gelenekleri ile İslamiyeti birleştirerek halk İslamı olarak isimlendirilen bir inanç sistemi geliştirmiş bireylerden oluşan tarikatların üyeleriydi. Farklı kaynaklara bakılırsa Baba İlyas kendini peygamber ilan etmişti, allahla konuştuğunu söylüyordu ve Baba İshak da onun halifesiydi.
Osmanlı Devleti kurulmadan evvel bölgede Türk – İslam kültürü tam olarak oturmamıştı. Zira bu tıp değişimler bir anda olmaz. Bu niçinle sayısız tarikat ve onların açtığı zaviye vardı. Yani lokal örgütlenmeler kuvvetliydü. Bu niçinle Babailer Ayaklanmasına katılanların hepsinin bölgede yaşayan halk olduğunu rahatlıkla söylemek mümkün. O devirde kurulan inanç sistemlerinin tesirleri bugün coğrafyamızda bulunan bir fazlaca tarikatta da görülmektedir.
Peki, Babailer Ayaklanması nedir?
Babai İsyanı, Baba Resul Ayaklanması üzere isimlerle de anılan Babailer Ayaklanması, 1240 yılında Baba İlyas Horasani ve müridi Baba İshak’ın liderliğinde başta göçebe Türkler olmak üzere bölgedeki halkın iştiraki ile Anadolu Selçuklu Devleti’ne karşı Maraş, Adıyaman, Kahta, Gerger, Elbistan, Kefersud, Harran, Urfa, Amasya ve Tokat bölgelerinde başlatılan isyandır.
Anadolu Selçuklu periyodunda yaşanmış en büyük isyan olarak kayıtlara geçen Babailer Ayaklanması, küçük bir kıvılcım olarak başlamış ve tüm Anadolu’ya yayılmıştır. Kiralık Frenk askerleri yardımıyla bastırılmış bir isyan bulunmasına karşın devletin gücünü o kadar zayıflatmıştır ki kısa mühlet daha sonra Anadolu Selçuklu Devleti ortadan kalkmıştır. Dini ve toplumsal tesirleri ise bugün bile sürmektedir.
Babailer Ayaklanmasının niçinleri nelerdir?
1071 Malazgirt Zaferi ile birlikte Anadolu’unun kapıları sonsuza kadar Türklere açılmış ve bir fazlaca Türk aşireti ile birlikte göçebe Türk uzunlukları bölgeye gelmeye başlamıştır. daha sonrasında yaşanan Moğol istilaları yüzünden bir hayli göçebe Türk uzunluğu da kaçarak Anadolu’ya gelmeye devam etmiştir. Sayıca pek az olan Anadolu nüfusu, tüm bu göçler yüzünden hiç olmadığı kadar kalabalık hale gelmiştir.
Anadolu Selçuklu Devleti devrinde yeni gelen göçebe Türk uzunluklarına otlaklar gösteriliyor ve onların yerleşmesi sağlanıyordu. Fakat zaman içinde otlaklar yetersiz kalmış ve Türkler göçebe hayatı bırakmak istememişlerdir. II. Gıyaseddin Keyhüsrev devrinde halk tam manasıyla açlığa mahkum edilmiştir. daha sonrasında gelen I. Alaeddin Keykubat da bu mevzuda başarılı çalışmalar yapamamıştır.
Tüm bunlar göz önüne alındığı vakit Babailer Ayaklanmasının temel niçininin makûs idare ve ekonomik meseleler olduğunu söylemek mümkün. Kendini peygamber ilan ettiği tez edilen Baba İlyas ve halifesi olarak görülen Baba İshak, halkın esasen kaynamakta olduğunu görmüşler ve bölgede bulunan zaviyelerine haber göndererek isyanı başlatmışlardır.
Gelelim bir de farklı kaynaklara anlatılan niçinlere. Birtakım kaynaklar Sünni olan Anadolu Selçuklu Devleti’nin kendileri üzere olmayan göçebe Türklerden rahatsız olduğunu ve onları ortadan kaldırmak için bu biçimde bir ayaklanmayı planladıklarını yani ortada Babailer Ayaklanması üzere bir olayın olmadığını söylerler. Kimi kaynaklar ise Selçuklu askerlerinin bir Türk aşiretine saldırması daha sonrası bu isyanın başladığını söyler. Maalesef kaynaklar bu hususta net değil.
Babailer Ayaklanmasının sonuçları nelerdir?
Babailer Ayaklanmasının tahminen de en değerli kararı, dini yapı üzerinde olmuştur. Bugün Anadolu, İran, Irak, Suriye, Ermenistan ve başka komşu bölgelerde ve hatta Araplar içindeki tarikatlarda bile Baba İlyas tarafınca ortaya atılan ve kimi kesitler tarafınca pek de kabul görmeyen inanç sisteminin tesirleri görülmektedir. Bir rivayete bakılırsa Hacı Bektaş-ı Veli, Baba İlyas ile görüşmüş ve onun müridi olmuştur. Bektaşiliği ise daha sonradan kurmuştur.
Babailer Ayaklanmasının emsalsiz en büyük kararı ise Anadolu Selçuklu Devleti’nin ortadan kalkmasının yolunu hazırlamış olmasıdır. Anadolu Selçuklu tarihinde görülmüş en büyük isyan olan Babailer Ayaklanmasını bastırmak için o kadar büyük gayret harcanmıştır ki en sonunda devlet zayıflamıştır. 1243 yılında Moğollarla yapılan Kösedağ Savaşı’nda bu zayıflamanın tesiri görülmüş ve Anadolu Selçuklu Devleti’nin sonu gelmiştir.
Babailer Ayaklanması nasıl bastırıldı?
Babailer Ayaklanması Malatya’da başlamış ve bir saman alevi üzere süratle tüm Anadolu’ya yayılmıştır. İsyancılar geçtikleri köyleri talan etmiş, onlarla bir arada olmayanları öldürmüştür. Karşılarına çıkan askerleri de bir bir geçen isyancılar en sonunda Konya’ya gelmişlerdir. Mutabakat tekliflerini ise geri çevirmişlerdir.
Önce isyanın dini başkanı olan Baba İlyas, ondan sonrasında ise onun halifesi olarak görülen Baba İshak öldürülmüştür. Liderlerin kaybı daha sonrası sarsılan Babailer, kiralık Frenk askerleri ile karşılaşınca bu savaşı kaybetmişlerdir. daha sonrası ise fecidir zira Anadolu Selçuklu Devleti Babailer Ayaklanmasına katılan ve hatta desteklediğinden kuşku edilen kim var ise ortalarında bayanlarla ve çocuklarla birlikte kılıçtan geçirmiştir.
Babailer Ayaklanması hakkında son kelam:
Babailer Ayaklanması 13. yüzyılda yaşanmış bir isyandır ve bizde tarih yazıcılığı geleneği olmadığı için bu ayrıntıların büyük bir kısmı üçüncü el kaynaklardan günümüze gelmiştir. Bu niçinle pek birçoklarını direkt olarak aktardığımız ayrıntıların güvenilirliği şüphelidir. Dediğimiz üzere birtakım kaynaklar bu biçimde bir isyanın olmadığını bile söylerler. Bilhassa günümüzde hala kimi tarikatlarda tesirlerinin sürdüğü tezinin kesin olarak kanıtlanmış olmadığını yine hatırlatalım.
Anadolu Selçuklu Devleti’nin sonunu getiren ve dini tesirlerinin bugün bile sürdüğü tez edilen Babailer Ayaklanması nedir sorusunu yanıtlayarak bu isyanın niçinlerinden ve neticelerindan bahsettik. Husus hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.