ahmetbeyler
Yeni Üye
COVID – 19 pandemisi ile bir arada değerini bir defa daha anladığımız aşılar, yüzlerce yıldır insanları ölümcül hastalıklardan koruyor. Aşı bir tedavi değil, tedbire sistemidir. Zira en küçük hastalık bile birtakım bünyelerde öldürücü tesire sebep olabilir. Aşı ise bu hastalıktan bir parçayı bedene tanıtır ve bir gün o hastalıkla karşılaştığı vakit nasıl bir reaksiyon vererek kendini koruyacağını öğretir.
Bugün bildiğimiz aşı üzere olmasa da günümüzden yüzlerce yıl evvel bile beşerler bir hastalıktan korunmanın en tesirli yolunun o hastalıkla zararsız ölçüde tanışmak olduğunu biliyorlardı. olağan olarak günümüzde artık aşı sistemleri de gelişti ve mümkün yan tesirleri ortadan büsbütün kaldırmayı hedeflemeye başladı. Gelin insanlık tarihinin en değerli buluşlarından bir tanesi olan aşı tarihine yakından bakalım.
Budist rahipler zehir içiyordu:
Aşının başlangıcına baktığımız vakit karşımıza birinci vakit içinderda budist rahipler çıkıyor. Asya’nın dağlık bölgelerinde yaşayan bu beşerler, her an her yerde zehirli yılanlarla karşılaşıyor ve küçük bir ısırıkta bile ölebiliyordu. Onlar da yakaladıkları yılanlardan topladıkları zehirlerden öldürücü olmayan ölçüde içmeye başladılar.
Zehir ve virüs üzere öldürücü ya da hastalık yapan hususların bedene girme oranı son derece kıymetlidir. Hatta kimi vakit az ölçüde almak bağışıklık sistemini güçlendirebilir. İşte budist rahipler de bunu yapıyordu. Bedenlerine aldıkları az ölçüdeki yılan zehiri, bedenin bu zehir ile nasıl savaşması gerektiğini öğretiyordu ve sahiden ısırılarak yüksek ölçüde zehir aldıkları vakit bedenin savunma sistemi fazlaca daha tesirli savaşıyordu.
Tarihin birinci aşısı, çiçek aşısı:
Bazı kaynaklar 15. yüzyılı, birtakım kaynaklar ise 17. yüzyılı gösterse de yerin Çin olduğundan eminiz. Bir devir dünyayı altına üstüne getiren ve uzun yıllar insanlığın en büyük belası olan çiçek hastalığına karşı ilk aşı yapılmıştır. Birinci evvel inekler üzerinde yapılan deneyde, deriye bir çizik atılıyor ve buradan hayvanın bir ölçü çiçek hastalığı kapması sağlanıyordu. Hayvana ağır ölçüde virüs verildiği vakit ise ölmediği ve basitçe güzelleştiği ortaya çıktı.
Çin’de bulunan aşı Kafkaslar üzerinden Türklere geldi. Osmanlı İmparatorluğu’nda, en azından İstanbul’da gelişmiş bir aşı sistemi vardı. 1721 yılında İngiltere Büyükelçisinin eşi Lady Mary bu durumu Papa’ya bir mektupla anlattıktan daha sonra çiçek aşısı Avrupa’nın dört bir yanında yaygınlaştı. O devir aşılama, variolasyon sistemi ile yapılıyordu.
Aşılama sistemini bizden öğrenen Avrupalılar olağan olarak variolasyon formülünü aldılar ve geliştirdiler. Edward Jenner isimli tabip, 1789 yılında çağdaş çiçek aşısını geliştirdi. Osmanlı topraklarında uygulanan variolasyon formülünü çağdaşlaştıran Edward Jenner, bugün aşının babası olarak bilinir.
Louis Pasteur mikropları keşfediyor:
Edward Jenner’dan yüz yıl daha sonra hayatış olan mikrobiyolog Louis Pasteur, hastalığa niye olan şeyin mikroplar olduğunu keşfetti. Enfeksiyon hastalıklarının birincil kaynağının mikrop olduğunu öğrenince de o periyot bir daha insanlığın en büyük lanetlerinden biri olan kuduz hastalığına karşı bir aşı geliştirerek rahat bir nefes alınmasını sağladı.
Louis Pasteur tarafınca yapılan deneyler ışığında 1897 yılında canlı atenüe kolera aşısı, 1904 yılında inaktive edilmiş şarbon aşısı bulundu. Artık hastalıklara neyin niye olduğu biliniyordu ve ilkel formüllerle bunlardan kurtulmak yerine aşıya başvurulmaya başlandı. bir daha insanlığın en büyük belalarından biri olan veba da 19. yüzyılın sonlarında aşısının bulunması ile ortadan kalkmıştı.
Çocuklarımızı kurtaran çocuk felci aşısı:
İnsanlığın kaygısı biter mi, her gün yeni bir hastalık çıkıyordu. 20. yüzyılda yeni belamız bu sefer çocuklara musallat oldu, çocuk felci. Yahudi kökenli Amerikalı virolog Jonas Salk, yaptığı çalışmalar kararında 1955 yılında çocuk felci aşısını buldu ve bugün bile sayısız çocuğun hayatını kurtaracak bir icada imza attı.
Aynı senelerda difteri, tetanoz, boğmaca, polio, kızamık, kabakulak ve kızamıkçık üzere pek birçok çocukluk devrinde ölümcül sonuçları olan hastalıklara karşı aşılar bulundu. Kimileri kümeler, kimileri tek tek yapılan aşılamalar kararında çocuk vefatları oranı büyük oranda azaldı.
Hepatit B aşısı ve yeni aşılar:
1980’li senelera geldiğimiz vakit yeni bir bela olan hepatit B ortaya çıktı. Bir kabus üzere bilhassa Amerika Birleşik Devletleri’nin üzerine çöken bu hastalığın aşısı 1985 yılında bulundu. Risk kümesine yapmak kâfi gelmeyince halka yayılan hepatit B aşısı yardımıyla kısa mühlet içerisinde 18 yaş altı bireylerde bu hastalık büsbütün ortadan kayboldu.
Aynı devirde çıkan Haemophilus influenzae tip b aşısının akabinde suçiçeği, rotavirüs, hepatit A, pnömokok, influenza, hücresiz boğmaca ve burun içi grip aşıları da bulundu. Özel düzenlemeler kapsamında oldukça daha tesirli olması için bu aşılar karma aşı altında yapılmaya başladı. Farklı yaş kümeleri için özel olarak oluşturulan karma aşılar kararında bir epeyce hastalık daha ortaya çıkmadan atlatılmış oldu.
Günümüzde aşı:
Günümüzde her insanın Difteri, Tetanoz, Boğmaca, Kızamık, Kabakulak, Kızamıkçık, Çocuk Felci, Hib, Hepatit B, Suçiçeği, Hepatit A, Pnömokok, İnfluenza, Rotavirüs aşılarını kesinlikle olmaları öneriliyor. olağan olarak bunlara artık bir de COVID – 19 aşısı eklendi. Tüm bunlar önlenebilir hastalıklardır. Aşı olmayıp yakalanmayabilirsiniz lakin yakalanırsanız ölmeyip sağ kalsanız bile bedeninizde kalıcı hasarlar bırakma ihtimali bir çok yüksek.
mRNA aşısı ise tıbbın son ve en değerli buluşlarından bir tanesi. COVID – 19 pandemisinin bugün olduğu noktaya kadar gerilemesindeki en büyük etken olan mRNA aşıları, DNA protein kodu olan RNA moleküllerine hastalıkla nasıl savaşacaklarını öğretiyor. bu biçimdece bağışıklık sistemi daha gelişmeden hastalığı tanıyarak antikor ve hücre üretiyor.
niçin aşı olmalısınız?
Aşı aykırısı mısınız? Olabilirsiniz. Ateş düştüğü yeri yakar ve kimse başına bu biçimde bir hastalık gelmediği sürece tedbirlerin ne kadar kıymetli olduğunu anlayamaz. Haydi bilimsel dataları de önemsemiyorsunuz diyelim. Gelin aşı öncesi periyotta kimi küçük hastalıkların nasıl ölümcül olduğunu sayılarla bakılırsalim;
Bugün bildiğimiz aşı üzere olmasa da günümüzden yüzlerce yıl evvel bile beşerler bir hastalıktan korunmanın en tesirli yolunun o hastalıkla zararsız ölçüde tanışmak olduğunu biliyorlardı. olağan olarak günümüzde artık aşı sistemleri de gelişti ve mümkün yan tesirleri ortadan büsbütün kaldırmayı hedeflemeye başladı. Gelin insanlık tarihinin en değerli buluşlarından bir tanesi olan aşı tarihine yakından bakalım.
Budist rahipler zehir içiyordu:
Aşının başlangıcına baktığımız vakit karşımıza birinci vakit içinderda budist rahipler çıkıyor. Asya’nın dağlık bölgelerinde yaşayan bu beşerler, her an her yerde zehirli yılanlarla karşılaşıyor ve küçük bir ısırıkta bile ölebiliyordu. Onlar da yakaladıkları yılanlardan topladıkları zehirlerden öldürücü olmayan ölçüde içmeye başladılar.
Zehir ve virüs üzere öldürücü ya da hastalık yapan hususların bedene girme oranı son derece kıymetlidir. Hatta kimi vakit az ölçüde almak bağışıklık sistemini güçlendirebilir. İşte budist rahipler de bunu yapıyordu. Bedenlerine aldıkları az ölçüdeki yılan zehiri, bedenin bu zehir ile nasıl savaşması gerektiğini öğretiyordu ve sahiden ısırılarak yüksek ölçüde zehir aldıkları vakit bedenin savunma sistemi fazlaca daha tesirli savaşıyordu.
Tarihin birinci aşısı, çiçek aşısı:
Bazı kaynaklar 15. yüzyılı, birtakım kaynaklar ise 17. yüzyılı gösterse de yerin Çin olduğundan eminiz. Bir devir dünyayı altına üstüne getiren ve uzun yıllar insanlığın en büyük belası olan çiçek hastalığına karşı ilk aşı yapılmıştır. Birinci evvel inekler üzerinde yapılan deneyde, deriye bir çizik atılıyor ve buradan hayvanın bir ölçü çiçek hastalığı kapması sağlanıyordu. Hayvana ağır ölçüde virüs verildiği vakit ise ölmediği ve basitçe güzelleştiği ortaya çıktı.
Çin’de bulunan aşı Kafkaslar üzerinden Türklere geldi. Osmanlı İmparatorluğu’nda, en azından İstanbul’da gelişmiş bir aşı sistemi vardı. 1721 yılında İngiltere Büyükelçisinin eşi Lady Mary bu durumu Papa’ya bir mektupla anlattıktan daha sonra çiçek aşısı Avrupa’nın dört bir yanında yaygınlaştı. O devir aşılama, variolasyon sistemi ile yapılıyordu.
Aşılama sistemini bizden öğrenen Avrupalılar olağan olarak variolasyon formülünü aldılar ve geliştirdiler. Edward Jenner isimli tabip, 1789 yılında çağdaş çiçek aşısını geliştirdi. Osmanlı topraklarında uygulanan variolasyon formülünü çağdaşlaştıran Edward Jenner, bugün aşının babası olarak bilinir.
Louis Pasteur mikropları keşfediyor:
Edward Jenner’dan yüz yıl daha sonra hayatış olan mikrobiyolog Louis Pasteur, hastalığa niye olan şeyin mikroplar olduğunu keşfetti. Enfeksiyon hastalıklarının birincil kaynağının mikrop olduğunu öğrenince de o periyot bir daha insanlığın en büyük lanetlerinden biri olan kuduz hastalığına karşı bir aşı geliştirerek rahat bir nefes alınmasını sağladı.
Louis Pasteur tarafınca yapılan deneyler ışığında 1897 yılında canlı atenüe kolera aşısı, 1904 yılında inaktive edilmiş şarbon aşısı bulundu. Artık hastalıklara neyin niye olduğu biliniyordu ve ilkel formüllerle bunlardan kurtulmak yerine aşıya başvurulmaya başlandı. bir daha insanlığın en büyük belalarından biri olan veba da 19. yüzyılın sonlarında aşısının bulunması ile ortadan kalkmıştı.
Çocuklarımızı kurtaran çocuk felci aşısı:
İnsanlığın kaygısı biter mi, her gün yeni bir hastalık çıkıyordu. 20. yüzyılda yeni belamız bu sefer çocuklara musallat oldu, çocuk felci. Yahudi kökenli Amerikalı virolog Jonas Salk, yaptığı çalışmalar kararında 1955 yılında çocuk felci aşısını buldu ve bugün bile sayısız çocuğun hayatını kurtaracak bir icada imza attı.
Aynı senelerda difteri, tetanoz, boğmaca, polio, kızamık, kabakulak ve kızamıkçık üzere pek birçok çocukluk devrinde ölümcül sonuçları olan hastalıklara karşı aşılar bulundu. Kimileri kümeler, kimileri tek tek yapılan aşılamalar kararında çocuk vefatları oranı büyük oranda azaldı.
Hepatit B aşısı ve yeni aşılar:
1980’li senelera geldiğimiz vakit yeni bir bela olan hepatit B ortaya çıktı. Bir kabus üzere bilhassa Amerika Birleşik Devletleri’nin üzerine çöken bu hastalığın aşısı 1985 yılında bulundu. Risk kümesine yapmak kâfi gelmeyince halka yayılan hepatit B aşısı yardımıyla kısa mühlet içerisinde 18 yaş altı bireylerde bu hastalık büsbütün ortadan kayboldu.
Aynı devirde çıkan Haemophilus influenzae tip b aşısının akabinde suçiçeği, rotavirüs, hepatit A, pnömokok, influenza, hücresiz boğmaca ve burun içi grip aşıları da bulundu. Özel düzenlemeler kapsamında oldukça daha tesirli olması için bu aşılar karma aşı altında yapılmaya başladı. Farklı yaş kümeleri için özel olarak oluşturulan karma aşılar kararında bir epeyce hastalık daha ortaya çıkmadan atlatılmış oldu.
Günümüzde aşı:
Günümüzde her insanın Difteri, Tetanoz, Boğmaca, Kızamık, Kabakulak, Kızamıkçık, Çocuk Felci, Hib, Hepatit B, Suçiçeği, Hepatit A, Pnömokok, İnfluenza, Rotavirüs aşılarını kesinlikle olmaları öneriliyor. olağan olarak bunlara artık bir de COVID – 19 aşısı eklendi. Tüm bunlar önlenebilir hastalıklardır. Aşı olmayıp yakalanmayabilirsiniz lakin yakalanırsanız ölmeyip sağ kalsanız bile bedeninizde kalıcı hasarlar bırakma ihtimali bir çok yüksek.
mRNA aşısı ise tıbbın son ve en değerli buluşlarından bir tanesi. COVID – 19 pandemisinin bugün olduğu noktaya kadar gerilemesindeki en büyük etken olan mRNA aşıları, DNA protein kodu olan RNA moleküllerine hastalıkla nasıl savaşacaklarını öğretiyor. bu biçimdece bağışıklık sistemi daha gelişmeden hastalığı tanıyarak antikor ve hücre üretiyor.
niçin aşı olmalısınız?
Aşı aykırısı mısınız? Olabilirsiniz. Ateş düştüğü yeri yakar ve kimse başına bu biçimde bir hastalık gelmediği sürece tedbirlerin ne kadar kıymetli olduğunu anlayamaz. Haydi bilimsel dataları de önemsemiyorsunuz diyelim. Gelin aşı öncesi periyotta kimi küçük hastalıkların nasıl ölümcül olduğunu sayılarla bakılırsalim;
- 1346 – 1352 yılları içinde aşı bulunmadan evvel veba yüzünden Avrupa nüfusunun dörtte biri öldü.
- 1618 yılında 20 milyon olan Meksika nüfusu, aşı öncesi çiçek hastalığı niçiniyle 1.6 milyona düştü.
- 1779 yılında 500 bin olan Hawai nüfusu, aşı öncesi tifo hastalığı niçiniyle 84 bine düştü.
- 1880’li senelerda aşı bulunmadan evvel Kanada’da her 10 şahıstan 9’u tüberküloz hastasıydı.
- Birinci Dünya Savaşı daha sonrası aşının olmadığı devirde yaşanan grip salgını niçiniyle 21 milyon kişi öldü.
- Aşılamalar yardımıyla bugün artık maske bile takmadığımız COVID – 19 niçiniyle dünyada şu an için toplam 6.31 milyon kişi öldü.