ahmetbeyler
Yeni Üye
Türkiye’de Karadeniz’in göbeğinde, Samsun’un merkezinde bir ‘Amazon Köyü‘ var. yıllar evvel ismini birinci duyduğumda antik köy kalıntıları bulacağımı duyup heyecanlanmış; bir yandan da Karadeniz’in göbeğinde Amazon köyünün ne aradığını merak etmiştim. daha sonrasında ziyaret ettiğimde buranın bir antik köy değil devasa bir müze olduğunu öğrendim.
Sahilde pozisyonlandırılmış bu anıt köy ve park alanında, Amazon bayanlarının ömür stillerini temsil eden ufak çadırlar, günlük hayatlarından birtakım kesitlerin modellerle canlandırıldığı alanlar vardı.
Samsun’da Amazon Köyü’nden birkaç görüntü
Samsun’da Amazon Köyü’nde bulunan Amazon heykeli
Samsun’da bulunan Amazon Köyü’nden bir imaj
Samsun’da bulunan Amazon Köyü’ndeki Amazon hanımı temsilleri
gayet geniş olan bu alanın en sonunda ise dev bir Amazon savaşçısı heykeli ile iki aslan heykeli vardı. Pekala tüm bunların Karadeniz’de ne işi vardı? Bizim kültürümüzde savaşçı Amazon kadınları üzere bir kıssa epeyce da bilinmezken, niye isimlerine devasa bir müze yapılmıştı?
Tarihin birinci savaşçı bayanları: Amazonlar
Amazon bayanları ile ilgili birinci izlere antik Yunan anlatılarında denk geliyoruz. Hem antik Yunan tarihçiler ve coğrafyacılar birebir vakitte öykü anlatıcıları, üstün at binme yetenekleri olan; ok, yay, balta ve kalkan ile donatılmış savaşçı kıyafetleriyle kaygı saçan bu bayanların genel olarak Karadeniz’in etrafında; bilhassa de şimdilerin Samsun Terme ve Çarşamba ovaları olarak bilinen bölgesinde yaşadığını söylüyorlar.
Amazonların Yunanları bu kadar etkilemesinin niçini ise o senelerda -ki bahsetmiş olduğumiz yıllar milattan evvel 1900’e kadar dayanıyor– katı bir ataerkil sistem ile yaşayan toplumlarının ‘kadın savaşçı’ ve ‘sadece bayanlardan oluşan ve kendi kendini yöneten bir ulus’ kavramlarına oldukça uzak olmaları.
Amazon bayanlarının kıssaları senelerca antik Yunan mitolojisinin bir kesimi olan ve gerçekleri yansıtmayan mitler olarak değerlendirildi. Lakin son senelerda gerçekleştirilen bir epey arkeolojik hafriyat, Amazon bayanlarının gerçekliğine işaret ediyor.
Önce mitolojinin anlattığı Amazon bayanlarına bakalım
Yunan mitolojisinde bir fazlaca kıssada Amazonların ismi geçiyor. Genel olarak Yunanların baş düşmanı olarak anılan Amazonlar, mitlere nazaran erkekleri sırf esir olarak ve üreme maksatlı kullanıyorlar.
Daha rahat savaşabilmek için ok ve yay kullanmaya mani olmasın diye bir göğüslerini çocuk yaşta dağlayan, yürümeye başladıkları andan itibaren kız çocuklarına savaşmak için eğitim veren, erkek çocuklar dünyaya gelirse de ya öldüren ya da terk eden; ‘vahşi’ bir topluluk olarak anılan Amazonlar, bununla birlikte Yunanlar için yenilmesi güç bir düşman olarak kabul ediliyor.
Bir kıssaya göre Zeus’un karısı Hera’nın Herakles’e (Roma mitolojisinde Herkül) verdiği meşhur 12 nazaranvden biri de Amazon kraliçesi Hippolyta’dan jenerasyonunu çalmaktı. vazifesi yerine getirmek için Amazon bayanlarının yaşadığı Themiscyra’ya (Samsun, Terme bölgesi) gitti ve kraliçe Hippolyta’dan neslini istedi. Kraliçe jenerasyonunu vermeyi reddedince Herakles ve yanındaki askerleri ile Amazon bayanları içinde kanlı bir savaş başladı. Bu savaşta Amazon savaşçılarının pek birçok öldü ve Herakles savaşı kazandı.
Giderken yanında nesil haricinde bir de Amazon prensesi Antiope’yi de götürdü. Atina’nın efsane hükümdarlarından Theseus’a ‘hediye edilen’ Antiope, Atina’da hükümdarın cariyesi olarak yaşadı ve nasıl olduysa ona aşık oldu… bir daha öyküye nazaran, hayatta kalan Amazon bayanları İskit’ten (günümüzde Moğolistan, Çin, Rusya, Bulgaristan, Azerbaycan ve Gürcistan’da İskitler olarak bilinen göçebe insanların yaşadığı bir bölge) müttefikleriyle birleşti ve Atina’ya kadar gelerek hem Antiope’yi kurtarmak birebir vakitte öçlerini almak için Yunanlara karşı savaşmaya başladı. Bu savaşta Antiope Yunanların yanında savaştı, Amazon bayanları ise büyük bir mağlubiyete uğrayarak kendi topraklarına geri dönmek zorunda kaldı.
En öne çıkan öykü bu olsa da, Truva Savaşı üzere bir fazlaca kıymetli tarihi anlatıda da Amazon bayanlarına yer verilir. Bu anlatıların hepsinde dünyanın bir fazlaca bölgesine sefere çıkan Amazon bayanlarının ana yurdunun, daha evvel de bahsetmiş olduğumiz Samsun civarı olduğu anlatılır.
Arkeolojinin takip ettiği izler, Amazon bayanlarının bir mitten hayli daha fazlası olabileceğini gösteriyor
Amazon bayanlarına ağır olarak Yunan mitolojisinde rastlandığından ve bir daha çoğunluğu antik Yunan periyodundan kalan yapıtlardaki resmedilişlerine ulaştığımız için uzun yıllar boyunca savaşçı Amazon bayanların kıssaları yalnızca birer mit olarak değerlendirildi.
Ancak yıllar içerisinde yapılan bir fazlaca arkeolojik hafriyat, Amazon bayanlarının hakikaten var olmuş olabileceğini gösterdi.
Belki tam olarak anlatıldığı üzere değil; fakat at üstünde ok ve yay ile ya da baltalarıyla savaşan, ‘erkekler gibi’ özgür yaşayan bayanlar nitekim vardı. Bu bayanlar, yüzseneler uzunluğu farklı kültürlerle temasa geçerek o kültürlerin bayan algısını da etkilemişti.
Peki var olduklarını nereden biliyoruz?
Şanlıurfa’da bulunan ve Amazon bayanlarının tasvir edildiği bir antik Yunan mozaiği
Milattan evvel 5. yüzyıldan olduğu tespit edilen bazı mezarların keşfi, Yunanların Amazon öykülerine bahis olan bayanlara dair değerli bilgiler sundu. Bilhassa Karadeniz’in doğusundan Moğolistan’a kadar uzanan ve eski Yunanca ismi İskit olan bölgede, çocuk yaştan itibaren savaşmak için eğitilen kuvvetli, cinsel özgürlüğe sahip ve avlanan bayanların var olduğunu gösteren bu mezarlarda, bir fazlaca savaşçı kalıntıları bulundu.
İskit mezar höyüklerinin birinci kazılarında mızrak, balta, ok ve atlarla gömülü iskeletler ortaya çıkarılmıştı. Bu kalıntılar en evvel erkek olarak tanımlanmıştı zira bayan savaşçı niyeti kimsenin aklına yatmıyordu. Ortada savaş aletleriyle gömülmüş meyyit beşerler var ise, kesinlikle erkek olmalıydılar. Lakin on yıllar daha sonra DNA testinin ortaya çıkması, kalıntıların tamamının erkeklere ilişkin olmadığını ortaya çıkardı. Hatta o denli ki birden fazla bayandı.
Bu bayanların neredeyse hepsinde savaştan kalma izler vardı. Kesik kaburgalar, kırık kafatasları, kırık kollar, kemiklere saplanmış ok ucu izleri…
İskitlere ilişkin bulunan her yeni mezar, Yunanlar tarafınca ‘Amazon savaşçıları’ olarak durmadan anlatılan bu bayanların, aslında İskitli bayanlar olabileceğini gösterdi.
2019 yılında Rusya’nın Voronezh eyaletinde arkeologlar dört bayan cesedi bulunan bir mezar keşfettiler. Bayanların en küçüğü onlu yaşlarının başlarında, en yaşlısı ise 40’lı yaşlarının ortalarındaydı. En yaşlı olan bayan, çeşitli silahlarla ve işlemeli bir başlıkla gömülmüştü. 20’li yaştaki öbür bir bayan ise at binicisi konumunda toprağa verilmişti. Yapılan incelemeler, bayanların mö 4. yüzyılda hayatış beşerler olduğunu gösterdi. Hem bölge birebir vakitte zaman dilimi, bu bayanların Yunanlarla karşılaşan ‘Amazon kadınları’ olabileceğine işaret etti.
Platon, Amazon bayanları ve eşitlik hikayesi
Yunanlar tarafınca anlatılan Amazon bayanları her ne kadar korkusuz, kuvvetli ve hoş bayan savaşçılar olarak resmedilse de bunların birden fazla Yunanların kahramanlık hikayeleriydi ve Amazon bayanları genelde savaşın kaybeden tarafı oluyordu. Lakin duruma bir kahramanlık kıssası olarak bakmaktansa felsefi ve toplumsal açıdan ele alıp çıkarım yapma niyetinde olanlar da olağan ki vardı.
Amazon bayanları ile ilgili sayısız data var. Bunların kimileri üstte anlattığım üzere mitolojik hikayelerken bazıları de tarihçilerin ve filozofların anlattıkları…
Amazonlara anlatılarında en çok yer veren isimlerden biri de Platon. Platon’un ‘Yasalar’ isimli eserinde bir devletin ‘yarım bir devlet olmamak için’ erkekler kadar bayanları da eğitmesi gerektiği vurgulanıyor. ‘Tıpkı Amazon bayanları üzere savaşçılar eğitmek’ gerektiğini söyleyen Platon, barışta da savaşta da başarılı olabilmek için bayan ve erkeğin eşit olması gerektiğini tabir ediyor.
”Ayrıca tereddüt etmeden söylüyorum ki, binicilik ve jimnastik eğitimi bayanlara da erkeklere de birebir biçimde verilmelidir. Amazonlarla ilgili eski gelenek, benim görüşümü doğruluyor.”
Platon’a nazaran bayanlar sadece meskende bebek bakan bireyler olarak yaşamak yerine atletizm, cet binme ve silah kullanma hususlarında “erkeklerle tam olarak birebir biçimde eğitim” alırlarsa, acil bir durumda “Amazonlar üzere yay ve okları alıp erkeklere katılabilecek” birer savaşçıya dönüşürdü ve alışılmış ki bu da tüm toplumun faydasına olurdu.
Sonuç olarak binlerce yıl evvel Karadeniz’de yaşadığı düşünülen bu bayanların öyküleri, bir hayli farklı kültüre tesir etti. Savaşçı, özgür ve kuvvetli bayan temsilinin bu biçimdeki kıssalarda bile birçok vakit Yunanlılar tarafınca ‘erkek düşmanı’ olarak resmedilmesi, ataerkil zihniyetin bu mevzuya bakışına dair bize bir epeyce şey söylüyor.
halbukiki arkeolojik kalıntılar ve elde edilen datalar o tarih öncesi çağlarda bayanların sadece dahil oldukları topluma eşit oranda katkı sunan ve eşit şartlarda yaşayan birer birey olduğunu; bunu ‘savaşçı ve gaddar kadın’ olarak yorumlayanların ise kendi kültürlerinde kadınları meskenlerine kapatan antik Yunanlar olduğunu gösteriyor.
Kaynak 1, Kaynak 2, Kaynak 3, Kaynak 4, Kaynak 5, Kaynak 6, Kaynak 7
Sahilde pozisyonlandırılmış bu anıt köy ve park alanında, Amazon bayanlarının ömür stillerini temsil eden ufak çadırlar, günlük hayatlarından birtakım kesitlerin modellerle canlandırıldığı alanlar vardı.
Samsun’da Amazon Köyü’nden birkaç görüntü
Samsun’da Amazon Köyü’nde bulunan Amazon heykeli
Samsun’da bulunan Amazon Köyü’nden bir imaj
Samsun’da bulunan Amazon Köyü’ndeki Amazon hanımı temsilleri
gayet geniş olan bu alanın en sonunda ise dev bir Amazon savaşçısı heykeli ile iki aslan heykeli vardı. Pekala tüm bunların Karadeniz’de ne işi vardı? Bizim kültürümüzde savaşçı Amazon kadınları üzere bir kıssa epeyce da bilinmezken, niye isimlerine devasa bir müze yapılmıştı?
Tarihin birinci savaşçı bayanları: Amazonlar
Amazon bayanları ile ilgili birinci izlere antik Yunan anlatılarında denk geliyoruz. Hem antik Yunan tarihçiler ve coğrafyacılar birebir vakitte öykü anlatıcıları, üstün at binme yetenekleri olan; ok, yay, balta ve kalkan ile donatılmış savaşçı kıyafetleriyle kaygı saçan bu bayanların genel olarak Karadeniz’in etrafında; bilhassa de şimdilerin Samsun Terme ve Çarşamba ovaları olarak bilinen bölgesinde yaşadığını söylüyorlar.
Amazonların Yunanları bu kadar etkilemesinin niçini ise o senelerda -ki bahsetmiş olduğumiz yıllar milattan evvel 1900’e kadar dayanıyor– katı bir ataerkil sistem ile yaşayan toplumlarının ‘kadın savaşçı’ ve ‘sadece bayanlardan oluşan ve kendi kendini yöneten bir ulus’ kavramlarına oldukça uzak olmaları.
Amazon bayanlarının kıssaları senelerca antik Yunan mitolojisinin bir kesimi olan ve gerçekleri yansıtmayan mitler olarak değerlendirildi. Lakin son senelerda gerçekleştirilen bir epey arkeolojik hafriyat, Amazon bayanlarının gerçekliğine işaret ediyor.
Önce mitolojinin anlattığı Amazon bayanlarına bakalım
Yunan mitolojisinde bir fazlaca kıssada Amazonların ismi geçiyor. Genel olarak Yunanların baş düşmanı olarak anılan Amazonlar, mitlere nazaran erkekleri sırf esir olarak ve üreme maksatlı kullanıyorlar.
Daha rahat savaşabilmek için ok ve yay kullanmaya mani olmasın diye bir göğüslerini çocuk yaşta dağlayan, yürümeye başladıkları andan itibaren kız çocuklarına savaşmak için eğitim veren, erkek çocuklar dünyaya gelirse de ya öldüren ya da terk eden; ‘vahşi’ bir topluluk olarak anılan Amazonlar, bununla birlikte Yunanlar için yenilmesi güç bir düşman olarak kabul ediliyor.
Bir kıssaya göre Zeus’un karısı Hera’nın Herakles’e (Roma mitolojisinde Herkül) verdiği meşhur 12 nazaranvden biri de Amazon kraliçesi Hippolyta’dan jenerasyonunu çalmaktı. vazifesi yerine getirmek için Amazon bayanlarının yaşadığı Themiscyra’ya (Samsun, Terme bölgesi) gitti ve kraliçe Hippolyta’dan neslini istedi. Kraliçe jenerasyonunu vermeyi reddedince Herakles ve yanındaki askerleri ile Amazon bayanları içinde kanlı bir savaş başladı. Bu savaşta Amazon savaşçılarının pek birçok öldü ve Herakles savaşı kazandı.
Giderken yanında nesil haricinde bir de Amazon prensesi Antiope’yi de götürdü. Atina’nın efsane hükümdarlarından Theseus’a ‘hediye edilen’ Antiope, Atina’da hükümdarın cariyesi olarak yaşadı ve nasıl olduysa ona aşık oldu… bir daha öyküye nazaran, hayatta kalan Amazon bayanları İskit’ten (günümüzde Moğolistan, Çin, Rusya, Bulgaristan, Azerbaycan ve Gürcistan’da İskitler olarak bilinen göçebe insanların yaşadığı bir bölge) müttefikleriyle birleşti ve Atina’ya kadar gelerek hem Antiope’yi kurtarmak birebir vakitte öçlerini almak için Yunanlara karşı savaşmaya başladı. Bu savaşta Antiope Yunanların yanında savaştı, Amazon bayanları ise büyük bir mağlubiyete uğrayarak kendi topraklarına geri dönmek zorunda kaldı.
En öne çıkan öykü bu olsa da, Truva Savaşı üzere bir fazlaca kıymetli tarihi anlatıda da Amazon bayanlarına yer verilir. Bu anlatıların hepsinde dünyanın bir fazlaca bölgesine sefere çıkan Amazon bayanlarının ana yurdunun, daha evvel de bahsetmiş olduğumiz Samsun civarı olduğu anlatılır.
Arkeolojinin takip ettiği izler, Amazon bayanlarının bir mitten hayli daha fazlası olabileceğini gösteriyor
Amazon bayanlarına ağır olarak Yunan mitolojisinde rastlandığından ve bir daha çoğunluğu antik Yunan periyodundan kalan yapıtlardaki resmedilişlerine ulaştığımız için uzun yıllar boyunca savaşçı Amazon bayanların kıssaları yalnızca birer mit olarak değerlendirildi.
Ancak yıllar içerisinde yapılan bir fazlaca arkeolojik hafriyat, Amazon bayanlarının hakikaten var olmuş olabileceğini gösterdi.
Belki tam olarak anlatıldığı üzere değil; fakat at üstünde ok ve yay ile ya da baltalarıyla savaşan, ‘erkekler gibi’ özgür yaşayan bayanlar nitekim vardı. Bu bayanlar, yüzseneler uzunluğu farklı kültürlerle temasa geçerek o kültürlerin bayan algısını da etkilemişti.
Peki var olduklarını nereden biliyoruz?
Şanlıurfa’da bulunan ve Amazon bayanlarının tasvir edildiği bir antik Yunan mozaiği
Milattan evvel 5. yüzyıldan olduğu tespit edilen bazı mezarların keşfi, Yunanların Amazon öykülerine bahis olan bayanlara dair değerli bilgiler sundu. Bilhassa Karadeniz’in doğusundan Moğolistan’a kadar uzanan ve eski Yunanca ismi İskit olan bölgede, çocuk yaştan itibaren savaşmak için eğitilen kuvvetli, cinsel özgürlüğe sahip ve avlanan bayanların var olduğunu gösteren bu mezarlarda, bir fazlaca savaşçı kalıntıları bulundu.
İskit mezar höyüklerinin birinci kazılarında mızrak, balta, ok ve atlarla gömülü iskeletler ortaya çıkarılmıştı. Bu kalıntılar en evvel erkek olarak tanımlanmıştı zira bayan savaşçı niyeti kimsenin aklına yatmıyordu. Ortada savaş aletleriyle gömülmüş meyyit beşerler var ise, kesinlikle erkek olmalıydılar. Lakin on yıllar daha sonra DNA testinin ortaya çıkması, kalıntıların tamamının erkeklere ilişkin olmadığını ortaya çıkardı. Hatta o denli ki birden fazla bayandı.
Bu bayanların neredeyse hepsinde savaştan kalma izler vardı. Kesik kaburgalar, kırık kafatasları, kırık kollar, kemiklere saplanmış ok ucu izleri…
İskitlere ilişkin bulunan her yeni mezar, Yunanlar tarafınca ‘Amazon savaşçıları’ olarak durmadan anlatılan bu bayanların, aslında İskitli bayanlar olabileceğini gösterdi.
2019 yılında Rusya’nın Voronezh eyaletinde arkeologlar dört bayan cesedi bulunan bir mezar keşfettiler. Bayanların en küçüğü onlu yaşlarının başlarında, en yaşlısı ise 40’lı yaşlarının ortalarındaydı. En yaşlı olan bayan, çeşitli silahlarla ve işlemeli bir başlıkla gömülmüştü. 20’li yaştaki öbür bir bayan ise at binicisi konumunda toprağa verilmişti. Yapılan incelemeler, bayanların mö 4. yüzyılda hayatış beşerler olduğunu gösterdi. Hem bölge birebir vakitte zaman dilimi, bu bayanların Yunanlarla karşılaşan ‘Amazon kadınları’ olabileceğine işaret etti.
Platon, Amazon bayanları ve eşitlik hikayesi
Yunanlar tarafınca anlatılan Amazon bayanları her ne kadar korkusuz, kuvvetli ve hoş bayan savaşçılar olarak resmedilse de bunların birden fazla Yunanların kahramanlık hikayeleriydi ve Amazon bayanları genelde savaşın kaybeden tarafı oluyordu. Lakin duruma bir kahramanlık kıssası olarak bakmaktansa felsefi ve toplumsal açıdan ele alıp çıkarım yapma niyetinde olanlar da olağan ki vardı.
Amazon bayanları ile ilgili sayısız data var. Bunların kimileri üstte anlattığım üzere mitolojik hikayelerken bazıları de tarihçilerin ve filozofların anlattıkları…
Amazonlara anlatılarında en çok yer veren isimlerden biri de Platon. Platon’un ‘Yasalar’ isimli eserinde bir devletin ‘yarım bir devlet olmamak için’ erkekler kadar bayanları da eğitmesi gerektiği vurgulanıyor. ‘Tıpkı Amazon bayanları üzere savaşçılar eğitmek’ gerektiğini söyleyen Platon, barışta da savaşta da başarılı olabilmek için bayan ve erkeğin eşit olması gerektiğini tabir ediyor.
”Ayrıca tereddüt etmeden söylüyorum ki, binicilik ve jimnastik eğitimi bayanlara da erkeklere de birebir biçimde verilmelidir. Amazonlarla ilgili eski gelenek, benim görüşümü doğruluyor.”
Platon’a nazaran bayanlar sadece meskende bebek bakan bireyler olarak yaşamak yerine atletizm, cet binme ve silah kullanma hususlarında “erkeklerle tam olarak birebir biçimde eğitim” alırlarsa, acil bir durumda “Amazonlar üzere yay ve okları alıp erkeklere katılabilecek” birer savaşçıya dönüşürdü ve alışılmış ki bu da tüm toplumun faydasına olurdu.
Sonuç olarak binlerce yıl evvel Karadeniz’de yaşadığı düşünülen bu bayanların öyküleri, bir hayli farklı kültüre tesir etti. Savaşçı, özgür ve kuvvetli bayan temsilinin bu biçimdeki kıssalarda bile birçok vakit Yunanlılar tarafınca ‘erkek düşmanı’ olarak resmedilmesi, ataerkil zihniyetin bu mevzuya bakışına dair bize bir epeyce şey söylüyor.
halbukiki arkeolojik kalıntılar ve elde edilen datalar o tarih öncesi çağlarda bayanların sadece dahil oldukları topluma eşit oranda katkı sunan ve eşit şartlarda yaşayan birer birey olduğunu; bunu ‘savaşçı ve gaddar kadın’ olarak yorumlayanların ise kendi kültürlerinde kadınları meskenlerine kapatan antik Yunanlar olduğunu gösteriyor.
Kaynak 1, Kaynak 2, Kaynak 3, Kaynak 4, Kaynak 5, Kaynak 6, Kaynak 7