ahmetbeyler
Yeni Üye
Son senelerda Türk Lirası karşısında süratle kıymet kazanan altın, ülkemizde olduğu üzere dünyada da son derece değerli bir ekonomik parametre oluşturuyor. kimi vakit ırmakta akan sudan bile çıkan bu parlak sarı renkli maden, tarih boyunca hem süs eşyası olarak birebir vakitte ekonomik bir meta olarak bedel görmüştür. Âlâ de nasıl oluyor da altın fiyatı genel iktisada bakılırsa değişerek her geçen yıl farklı bir fiyata sahip oluyor?
Altın meblağları neye göre belirleniyor sorusunun tek bir karşılığı yok. Zira bir fazlaca ekonomik pahası olan meta üzere altının da fiyatını belirleyen bir fazlaca farklı değişken var. Altının son senelerda kimi teknolojik eserlerde de kullanılan bir madene dönüşmesi niçiniyle altın fiyatını belirleyen kelam konusu değişkenler de arttı. Gelin altın fiyatları neye bakılırsa belirleniyor sorusu üzerinden altının tarihi seyahatine biraz daha yakından bakalım.
Altın nedir?
Altın insanlık için niye bu kadar kıymetli? Altının tarihi
Altın meblağları neye göre belirleniyor?
Merkez bankası rezervleri
ABD doları kıymeti
Endüstriyel talep
Tasarruf talebi
Yatırım talebi
Altın üretimi
Temelden başlayalım: altın nedir?
Periyodik tabloda Latince ismi aurum’un kısaltması ile Au halinde gösterilen altın elementi, parlak sarı renge sahip bir metaldir. En derin toprağın altında bile neredeyse saf bir biçimde çıkan altın kolaylıkla işlenir, sağlamdır ve pek hoş görünür. Ziynet eşyası imali başta olmak üzere teknoloji dahil olmak üzere bir hayli farklı alanda kullanılmasının yanı sıra kendi başına bir ekonomik meta bedeli de vardır.
Altın insanlık için niye bu kadar kıymetli? Altının tarihi:
Altın bizim için niye bu kadar kıymetli emin olun kimse bilmiyor zira altın, günümüzden binlerce yıl evvel su birikintilerinde kolay kolay bulunan bir maden olduğu vakit içinderda da en az günümüzde olduğu kadar değerliydi. Kesin olmamakla birlikte muhtemelen birinci sefer Mısır’da akan bir ırmakta, küçük bir çocuk parlak sarı renkte koca bir altın külçesi buldu ve o günden daha sonra altın insanlığın en paha verdiği madenlerden biri haline geldi.
Milattan evvel 3100 yılına ilişkin yazıtlarda bir altının iki buçuk gümüş ederinde olduğunu görüyoruz. Ülkemizde yapılan hafriyatlarda milattan evvel 2450 – 2600 devrine tarihlenen ve Truva Altını olarak isimlendirilen bir hazine bulundu. Hazinenin ortasında bulunan sayısız eşyanın tamamı altındandı. Gariptir, bu hazinenin ortasında bulunan altınların hiç biri para değildi. Bunun manası, altının ekonomik kıymetinden çok daha fazlası olduğudur.
Fenike, Mısır, Hitit, Çin ve daha aklınıza gelen gelmeyen tüm medeniyetlerde altın hem para olarak birebir vakitte pahalı eşya üretiminde kullanılmıştır. Buluntuları incelediğimiz vakit altının tarih boyunca hükümdarlar, rabler ve soylularla muadil tutulduğunu görüyoruz. Tek ilahlı dinler öncesi periyotta yapılan putlar içinde en kıymetli görülenler altından yapılmıştır. Yani altın, onu birinci bulunduğu günden beri insanların aklını başından almış ve hem maddi tıpkı vakitte manevi kıymet görmüştür.
Altın fiyatları neye bakılırsa belirleniyor?
Dünyadaki tüm merkez bankalarının rezervlerinde makul ölçüde altın ve farklı ünitelerde kağıt para bulunur. Bir merkez bankasının rezervindeki altın ve kağıt para oranı, altın fiyatını tesirler. Lakin hangi kağıt para ünitesi olursa olsun dünya çapında ortak bir kıymet söz etmediği için merkez bankası rezervlerinde asıl dikkat edilen, her vakit altın rezervi olmuştur.
Amerika Birleşik Devletleri’nin 1971 yılında altın standardını değiştirmesi ile birlikte global merkez bankaları epeyce daha fazla altın satın almaya başlamıştır. Bloomberg tarafınca paylaşılan bilgilere nazaran 2018 yılında 656 tonluk altın alım ölçüsü, 2019 yılında 650 tona düşmüştür. Tıpkı sayılara göre Türkiye, 2019 yılında en hayli altın satın alan ülkedir. Birebir yıl en hayli altın başka ülkeler ise sırasıyla Rusya, Polonya ve Çin’dir.
ABD doları pahası:
ABD doları, altın merkezli bir para ünitesi olduğu için genel olarak dünya çapında ABD doları ve altın içindeki bedel zıt orantılıdır. ABD doları kuvvetli olduğu devirde altın meblağları daha düşük ve istikrarlıyken; ABD dolarının güçsüz olduğu devirde altın meblağları olağan periyoda nazaran epeyce daha yüksektir.
Altın ve ABD doları içindeki ilgi, bir epey ülkenin altın satın alımını direkt olarak etkilemektedir. Dolaylı olarak bu durum dünya ve lokal enflasyonu tesirler. Zira merkez bankaları için altın inançlı bir limandır. meblağların yükseldiği ve ABD dolarının düştüğü bir iktisatta altın fiyatları da yükselmektedir.
Endüstriyel talep:
Dünya Altın Kurulu tarafınca açıklanan bilgilere göre 2019 yılında gerçekleşen altın alışverişinin yaklaşık 4400 tonu, ziynet eşyası üretimi için kullanılmıştır. Çin, Hindistan ve Amerika Birleşik Devletleri, ziynet gayeli altının hacim bakımından en büyük tüketicilerdirler. Bu ülkeler bununla birlikte altının kullanıldığı öbür alanlarda da başı çeken tüketiciler içindedır.
Dünyadaki toplam altın alışverişin yaklaşık %7.5’i ise teknolojik ve tıbbi aletlerin üretiminde kullanılmaktadır. Bu açıdan baktığımız vakit altın, sanayi dünyası için de son derece kıymetlidir. Altına olan endüstriyel talebin artması ve azalması durumu da altın fiyatlarını tesirler. Ziynet eşyasına ve altın kullanılan teknolojik eşyalara olan talep arttıkça altının fiyatı da artmaktadır.
Tasarruf talebi:
Altının merkez bankaları için her vakit inançlı bir liman olarak görüldüğünü söylemiştik. Sırf merkez bankaları için değil, bayağı vatandaş için de altın her vakit inançlı bir liman olarak görülmektedir. Bilhassa iktisadın çalkantılı olduğu devirlerde hem büyük tıpkı vakitte küçük yatırımcılar tasarruf gayesiyle altın almaktadırlar.
Tahvil, pay senedi ve gayrimenkul üzere yatırım araçlarının fiili getirileri düştüğü ya da inanç vermediği vakit yatırımcılar altına yönelir. Merkez bankaları tarafınca altın, devalüasyonu ve enflasyonu denetim altında tutmak için kullanılan bir riskten korunma aracı olarak kullanılabilir. Siyasi istikrarsızlık periyotlarında de altın, yatırımcıya itimat vermektedir. Bu durum elbette altın fiyatlarını etkileyecektir.
Yatırım talebi:
Altın sırf siyasi ve ekonomik istikrarsız periyotlarında değil, olağan vakit içinderda da yatırımcılar tarafınca tercih edilen ekonomik bir metadır. Örneğin, SPDR Gold Trust altın işiyle uğraşan şirketlerin paylarını alıp satabileceğiniz bir yatırım fonudur. Yani meta olarak altın alınıp satıldığı üzere altın üzerinden iş yapan şirketlerin de paylarına yatırım yapılabilir.
Dünya Altın Kurulu tarafınca açıklanan bilgilere nazaran SPDR Gold Trust’ın elinde bin tondan fazla altın bulunuyor. 2019 yılında bu oran, 1217 ton olarak açıklanmıştır. 1217 ton demek, o yılın toplam altın talebinin %29’u demektir. pek değerli bir ölçü.
Altın üretimi:
Altın hala üretilebilen, daha doğrusu çıkarılan bir maden olduğu için Çin, Güney Afrika, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Rusya ve Peru üzere altın madenciliği yapan ülkelerin altın meblağları üstündeki rolü bir çok büyüktür. 2018 yılında yapılan altın madenciliği çalışmaları kararı 3260 ton yeni altın piyasaya kazandırılmıştır.
yıllar ortasında altın üretim ölçüsü giderek düşmüş ve 2016 yılından itibaren neredeyse sabitlenmiştir. Zira artık kolay çıkarılan altın kalmamıştır. Irmaklarda bulunan ve kayaların yüzeyinde ya da fazlaca da derininde olmayan altınlar oldukçatan çıkarıldı. Altın çıkarmak için derine inildikçe üretim maliyeti artıyor ve elde edilen altından elde edilen kar azalıyor. Yakın vakitte artık çıkarılmaya kıymet altın kalmayacağını ve elimizdekilerle yetinmemiz gerektiğini düşünmek pek de yanlış olmayacaktır.
Bugün olduğu üzere tarih boyunca dünya iktisadının bel kemiğini oluşturan altın meblağları neye göre belirleniyor sorusunu yanıtladık ve özetlemek gerekirse altın tarihinden bahsettik. Alt tarafı toprağın altından çıkan parlak bir metalin hala dünya iktisadı şekillendiriyor olması nereden baksak komik bir fikir lakin yaşanıyor işte.
Altın meblağları neye göre belirleniyor sorusunun tek bir karşılığı yok. Zira bir fazlaca ekonomik pahası olan meta üzere altının da fiyatını belirleyen bir fazlaca farklı değişken var. Altının son senelerda kimi teknolojik eserlerde de kullanılan bir madene dönüşmesi niçiniyle altın fiyatını belirleyen kelam konusu değişkenler de arttı. Gelin altın fiyatları neye bakılırsa belirleniyor sorusu üzerinden altının tarihi seyahatine biraz daha yakından bakalım.
- Bu yazıda anlatılanların tamamı bilgilendirme gayelidir, yatırım tavsiyesi değildir.
Altın nedir?
Altın insanlık için niye bu kadar kıymetli? Altının tarihi
Altın meblağları neye göre belirleniyor?
Merkez bankası rezervleri
ABD doları kıymeti
Endüstriyel talep
Tasarruf talebi
Yatırım talebi
Altın üretimi
Temelden başlayalım: altın nedir?
Periyodik tabloda Latince ismi aurum’un kısaltması ile Au halinde gösterilen altın elementi, parlak sarı renge sahip bir metaldir. En derin toprağın altında bile neredeyse saf bir biçimde çıkan altın kolaylıkla işlenir, sağlamdır ve pek hoş görünür. Ziynet eşyası imali başta olmak üzere teknoloji dahil olmak üzere bir hayli farklı alanda kullanılmasının yanı sıra kendi başına bir ekonomik meta bedeli de vardır.
Altın insanlık için niye bu kadar kıymetli? Altının tarihi:
Altın bizim için niye bu kadar kıymetli emin olun kimse bilmiyor zira altın, günümüzden binlerce yıl evvel su birikintilerinde kolay kolay bulunan bir maden olduğu vakit içinderda da en az günümüzde olduğu kadar değerliydi. Kesin olmamakla birlikte muhtemelen birinci sefer Mısır’da akan bir ırmakta, küçük bir çocuk parlak sarı renkte koca bir altın külçesi buldu ve o günden daha sonra altın insanlığın en paha verdiği madenlerden biri haline geldi.
Milattan evvel 3100 yılına ilişkin yazıtlarda bir altının iki buçuk gümüş ederinde olduğunu görüyoruz. Ülkemizde yapılan hafriyatlarda milattan evvel 2450 – 2600 devrine tarihlenen ve Truva Altını olarak isimlendirilen bir hazine bulundu. Hazinenin ortasında bulunan sayısız eşyanın tamamı altındandı. Gariptir, bu hazinenin ortasında bulunan altınların hiç biri para değildi. Bunun manası, altının ekonomik kıymetinden çok daha fazlası olduğudur.
Fenike, Mısır, Hitit, Çin ve daha aklınıza gelen gelmeyen tüm medeniyetlerde altın hem para olarak birebir vakitte pahalı eşya üretiminde kullanılmıştır. Buluntuları incelediğimiz vakit altının tarih boyunca hükümdarlar, rabler ve soylularla muadil tutulduğunu görüyoruz. Tek ilahlı dinler öncesi periyotta yapılan putlar içinde en kıymetli görülenler altından yapılmıştır. Yani altın, onu birinci bulunduğu günden beri insanların aklını başından almış ve hem maddi tıpkı vakitte manevi kıymet görmüştür.
Altın fiyatları neye bakılırsa belirleniyor?
- Merkez bankası rezervleri
- ABD doları pahası
- Endüstriyel talep
- Tasarruf talebi
- Yatırım talebi
- Altın üretimi
Dünyadaki tüm merkez bankalarının rezervlerinde makul ölçüde altın ve farklı ünitelerde kağıt para bulunur. Bir merkez bankasının rezervindeki altın ve kağıt para oranı, altın fiyatını tesirler. Lakin hangi kağıt para ünitesi olursa olsun dünya çapında ortak bir kıymet söz etmediği için merkez bankası rezervlerinde asıl dikkat edilen, her vakit altın rezervi olmuştur.
Amerika Birleşik Devletleri’nin 1971 yılında altın standardını değiştirmesi ile birlikte global merkez bankaları epeyce daha fazla altın satın almaya başlamıştır. Bloomberg tarafınca paylaşılan bilgilere nazaran 2018 yılında 656 tonluk altın alım ölçüsü, 2019 yılında 650 tona düşmüştür. Tıpkı sayılara göre Türkiye, 2019 yılında en hayli altın satın alan ülkedir. Birebir yıl en hayli altın başka ülkeler ise sırasıyla Rusya, Polonya ve Çin’dir.
ABD doları pahası:
ABD doları, altın merkezli bir para ünitesi olduğu için genel olarak dünya çapında ABD doları ve altın içindeki bedel zıt orantılıdır. ABD doları kuvvetli olduğu devirde altın meblağları daha düşük ve istikrarlıyken; ABD dolarının güçsüz olduğu devirde altın meblağları olağan periyoda nazaran epeyce daha yüksektir.
Altın ve ABD doları içindeki ilgi, bir epey ülkenin altın satın alımını direkt olarak etkilemektedir. Dolaylı olarak bu durum dünya ve lokal enflasyonu tesirler. Zira merkez bankaları için altın inançlı bir limandır. meblağların yükseldiği ve ABD dolarının düştüğü bir iktisatta altın fiyatları da yükselmektedir.
Endüstriyel talep:
Dünya Altın Kurulu tarafınca açıklanan bilgilere göre 2019 yılında gerçekleşen altın alışverişinin yaklaşık 4400 tonu, ziynet eşyası üretimi için kullanılmıştır. Çin, Hindistan ve Amerika Birleşik Devletleri, ziynet gayeli altının hacim bakımından en büyük tüketicilerdirler. Bu ülkeler bununla birlikte altının kullanıldığı öbür alanlarda da başı çeken tüketiciler içindedır.
Dünyadaki toplam altın alışverişin yaklaşık %7.5’i ise teknolojik ve tıbbi aletlerin üretiminde kullanılmaktadır. Bu açıdan baktığımız vakit altın, sanayi dünyası için de son derece kıymetlidir. Altına olan endüstriyel talebin artması ve azalması durumu da altın fiyatlarını tesirler. Ziynet eşyasına ve altın kullanılan teknolojik eşyalara olan talep arttıkça altının fiyatı da artmaktadır.
Tasarruf talebi:
Altının merkez bankaları için her vakit inançlı bir liman olarak görüldüğünü söylemiştik. Sırf merkez bankaları için değil, bayağı vatandaş için de altın her vakit inançlı bir liman olarak görülmektedir. Bilhassa iktisadın çalkantılı olduğu devirlerde hem büyük tıpkı vakitte küçük yatırımcılar tasarruf gayesiyle altın almaktadırlar.
Tahvil, pay senedi ve gayrimenkul üzere yatırım araçlarının fiili getirileri düştüğü ya da inanç vermediği vakit yatırımcılar altına yönelir. Merkez bankaları tarafınca altın, devalüasyonu ve enflasyonu denetim altında tutmak için kullanılan bir riskten korunma aracı olarak kullanılabilir. Siyasi istikrarsızlık periyotlarında de altın, yatırımcıya itimat vermektedir. Bu durum elbette altın fiyatlarını etkileyecektir.
Yatırım talebi:
Altın sırf siyasi ve ekonomik istikrarsız periyotlarında değil, olağan vakit içinderda da yatırımcılar tarafınca tercih edilen ekonomik bir metadır. Örneğin, SPDR Gold Trust altın işiyle uğraşan şirketlerin paylarını alıp satabileceğiniz bir yatırım fonudur. Yani meta olarak altın alınıp satıldığı üzere altın üzerinden iş yapan şirketlerin de paylarına yatırım yapılabilir.
Dünya Altın Kurulu tarafınca açıklanan bilgilere nazaran SPDR Gold Trust’ın elinde bin tondan fazla altın bulunuyor. 2019 yılında bu oran, 1217 ton olarak açıklanmıştır. 1217 ton demek, o yılın toplam altın talebinin %29’u demektir. pek değerli bir ölçü.
Altın üretimi:
Altın hala üretilebilen, daha doğrusu çıkarılan bir maden olduğu için Çin, Güney Afrika, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Rusya ve Peru üzere altın madenciliği yapan ülkelerin altın meblağları üstündeki rolü bir çok büyüktür. 2018 yılında yapılan altın madenciliği çalışmaları kararı 3260 ton yeni altın piyasaya kazandırılmıştır.
yıllar ortasında altın üretim ölçüsü giderek düşmüş ve 2016 yılından itibaren neredeyse sabitlenmiştir. Zira artık kolay çıkarılan altın kalmamıştır. Irmaklarda bulunan ve kayaların yüzeyinde ya da fazlaca da derininde olmayan altınlar oldukçatan çıkarıldı. Altın çıkarmak için derine inildikçe üretim maliyeti artıyor ve elde edilen altından elde edilen kar azalıyor. Yakın vakitte artık çıkarılmaya kıymet altın kalmayacağını ve elimizdekilerle yetinmemiz gerektiğini düşünmek pek de yanlış olmayacaktır.
Bugün olduğu üzere tarih boyunca dünya iktisadının bel kemiğini oluşturan altın meblağları neye göre belirleniyor sorusunu yanıtladık ve özetlemek gerekirse altın tarihinden bahsettik. Alt tarafı toprağın altından çıkan parlak bir metalin hala dünya iktisadı şekillendiriyor olması nereden baksak komik bir fikir lakin yaşanıyor işte.