dunyadan
Aktif Üye
‘ABD idaresinin maksadı Asya-Pasifik hakimiyeti ancak jeopolitiği yanlış okudular’
Rusya Federasyonu’na karşı Ukrayna üzerinden hibrit savaş yürüten Biden yönetimi, Lider Joe Biden’ın Asya-Pasifik turuyla Çin’e karşı da harekete geçmiş görünüyor.
23 Mayıs’ta Tokyo’da “Yeni kuralları yazıyoruz. 21. yüzyılın iktisadının geleceği büyük oranda Hint-Pasifik’te yazılacak” sözleriyle Hint-Pasifik Ekonomik Çerçevesi’nin (IPEF) lansmanını yapan Biden, 24 Mayıs’ta ‘Asya NATO’su Quad’ı toplarken, Pekin’e ‘Tayvan’a akın olursa müdahale ederiz’ sözleriyle ‘çatışmacı’ iletiler gönderdi.
26 Mayıs’ta ise ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, George Washington Üniversitesi’nde Asya Toplum Siyaseti Enstitüsü (ASPI) tarafınca düzenlenen panelde, Çin siyasetinin çerçevesini ortaya koyan bir konuşma yaptı. ABD Dışişleri Bakanlığı’nın bilgi formundan ‘tek Çin’ siyaseti çıkarmış olduğu bir ortamda, ‘Çin’in milletlerarası tertibi şekillendirebilecek ekonomik, siyasi ve askeri güce sahip ek ülke olduğu‘ tespitini yapan Blinken, ABD’nin buna karşılık Çin’in etrafını stratejik olarak şekillendirme iradesini beyan etti. “Pekin’in vizyonu bizi son 75 yılda dünyanın ilerlemesini sağlayan kozmik bedellerden uzaklaştıracaktır” tezinde bulunan Blinken’in bilhassa Çin Devlet Lideri Şi Jinping’i ve Çin Komünist Partisi’ni gaye alması dikkat çekti.
Biden’a ‘sözlerine dikkat etmesi’ uyarısı yapan Çin idaresi, Blinken’in konuşmasını ise ‘Çin’i lekeleme’ olarak nitelendirdi. Pekin, ABD atılımlarına Tayvan yakınında askeri tatbikatla cevap yollarken, ‘Tayvan kartının’ oynanmaya devam edilmesi halinde sert tedbirler alacağını duyurdu. Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, ABD’nin bölgede çatışmaları körüklemeyi amaçlayan stratejisinin başarısız olacağını söylemiş oldu. Wang’ın Pasifik ülkeleriyle ekonomik ve güvenlik mutabakatı çerçevesini görüşmek üzere çeşide çıkması da dikkat çekti.
Gelişmeleri Dumlupınar Üniversitesi’nden Asya siyasetleri uzmanı Dr. Barış Adıbelli ile konuştuk.
‘Hedef, Asya-Pasifik hakimiyeti ve bu hakimiyetin ABD’nin lehine dönmesi, fakat jeopolitiği yanlış okudular’
Dr. Barış Adıbelli’ye göre, Blinken’in konuşması, Biden’ın Asya tipinin tamamlayıcısı. Gayenin Asya-Pasifik hakimiyet ile bu hakimiyetin Amerika’nın lehine dönmesi olduğuna dikkat çeken Adıbelli, lakin ABD liderliğinin Kissinger üzere düayen isimlerin ihtarlarına karşın Çin ve Rusya içinde ayrımlara oynayarak jeopolitiği yanlış okudukları görüşünde. Adıbelli, çatışmanın Ukrayna’da başladığını ancak Asya-Pasifik’te devam edeceği öngörüsünü yenidenladı:
“Blinken’ın bu konuşmasını anlayabilmek için Biden’ın çeşidine bakmak lazım. Bu konuşma Biden’ın cinsinin tamamlayıcısı. Kissenger’ın Davos’taki konuşmasına da bakmak lazım. Hepsi birbirini etkiliyor. Gaye, Asya-Pasifik hakimiyeti ve bu hakimiyetin Amerika’nın lehine dönmesi. Buna bağlı olarak da yeni bir dünya nizamı. Mart ayında Biden kurulmakta olan bir dünya tertibine atıfta bulunuyor demiştik. Blinken, ‘Evet acil tehdit Rusya lakin temel uzun vadede Çin’ demişti. Çatışma Ukrayna’da başladı lakin Asya-Pasifik’te devam edecek demiştik. ABD’nin Çin’e karşı ana stratejisi en geriden bakarsak Rusya’yı yanına almaktı. ABD, Rusya’yı yanında görmek istiyordu, AB dilerse Çin ile bir arada hareket etsin… 2007’de Putin’in güvenlik tepesinde NATO tenkitlerine kadar bu biçimdeydi. Fakat 2012’de Putin’in ikinci sefer misyonuna dönüşüne kadar Amerika’nın bu biçimde bir niyeti var. sebebi tarihî olarak Çin ve Rusya içindeki o uzaklıklı münasebet ve Avrasya’da jeopolitik rekabette gördüler. ABD burada jeopolitikayı yanlış okudu. Aslında yanlış okumayabilirdi zira Kissenger üzere bu işin duayenleri aslına bakarsan söylüyordu; ‘Sovyetler periyoduna bakarak yol almayın’ diyordu ancak Amerikalılar dinlemedi. ‘Çinliler ile Ruslar hiç bir vakit bir ortaya gelmez’ dediler. 20 yıl evvel ben de benzeri yorumlar yapmıştım. Hu Jintao’dan daha sonra Şi Cinping geldi. Şi kendisindilk evvelki hiç bir başkana benzemiyor. Çin Komünist Partisi’ni ideolojik kalıplarına fazlaca uygun bir önder değil, onu da aşan jeopolitik ve gerçek politiği harmanlayıp ideolojiyle birlikte kullanabilen bir başkan. Genelde o ana kadarki başkanlar konseyi düzenle işin kitabına nazaran hareket ettiler. Şi Cinping’in iktidara gelmesiyle iş değişti. Tarih kitapları çabucak hemen Şi Cinping’i yazmadı. Rusya tarafında da bir Putin var, o da jeopolitikayı düzgün okuyor. ötürüsıyla bu iki başkan geleceğin jeopolitikasının Çin-Rus stratejik iştirakinden geçtiğini anladılar. Amerika’nın feryadı bu yüzden. Amerika bu anlayışa ulaşmadan bu cepheleşmeyi iptal etmek istiyordu. Brzezinski’nin Büyük Satranç Tahtası’nda yazdığı buydu: ‘Bu coğrafya size fırsat getirirken sizi de yok edecek, meydan okuyacak gücü çıkaracak. Global hegemonyanıza meydan okuyacak bir ülke Avrupa’dan çıkmayacak. Latin Amerika’da, Hint Okyanusu’nda değil Avrasya denen yerde çıkacak’… Yani Rusya ve Çin’e işaret ediyor. Avrupa’nın kapılarını Rusya’ya kapatıp, Rusya’nın kapılarını Çin’e kapatıp, Rusya’yı bir tarafta, Çin’i de bir tarafta yalnızlaştırıp Çin’in üzerine yüklenmek…”
‘ABD, Çin’in Jenerasyon ve Yol’una karşı, yeni iştirak modeli oluşturdu, Pekin eleştirmedi, yakından takip ediyor’
Biden’in misyona geldiğinden beri birinci defa Asya’ya gittiğini anımsatan Adıbelli, QUAD doruğuyla birlikte Jenerasyon ve Yol’a alternatif olarak ortaya konulan ekonomik iştirak çerçevesine dikkat çeki. Lakin Adıbelli’ye nazaran ABD bu çerçeveye Çin’in iştirakini dışlamazken, Pekin de eleştirmeden yakından takip ediyor:
“Biden’ın ziyareti nazaranve gelmesinden beri birinci. Bu ziyareti değerli kılan QUAD tepesini Japonya’da yapılması. Hindistan başbakanıyla da yüz yüze görüştü. Hint-Pasifik Ekonomik Çerçevesi ismi verdiği yeni bir paydaşlık modeli sundu ki bu değerli. Orada Çin’in Nesil ve Yol’una karşı Amerika Hint-Pasifik bölgesinde yeni bir iştirak tabanı getiriyor. Her yeni dünya nizamı en evvel yeni bir ekonomik modelle ortaya çıkıyordu. Şayet imkan verilirse Çin’in de girmeye niyeti var. Çin, bunu yakından takip ediyor, hiç eleştirmedi. Şayet bu bölgeye açık bir şeyse, ben niçin girmeyeyim diyor. aslına bakarsan şu anda Amerika kendi müttefiklerini topluyor. Amerika da Çin’in girmesini istemiyor değil. ABD bunu global ölçeğe taşıyacak, yani şunu getirecek; Nesil ve Yol’a aldanmayın, daha özgünü gelir. Hatta Pasifik de bunun ortasında. Hatta tahminen Amerika, Çin’e ileride diyecek ki ‘Kuşak Yol’u da bunun içine taşı’. Bunu yapacak olan Biden idaresi olmayacak. Biden bunun sonunu goremeyecek.”
‘Ukrayna’da savaştıracak bir güç buldunuz. Lakin Asya-Pasifik’te Çin’e karşı kimi savaştıracaksınız?’
ABD’nin Güney Kore ve Japonya üzerinden hareket etse de temkinli durduğu görüşündeki Adıbelli, Biden’ın Tayvan üzerinden çatışmaya açık bildirilerini ondan sonrasında toparlamaya çalışmasına atıfla, “Ukrayna’da savaştıracak bir güç buldunuz. Lakin Asya-Pasifik’te Çin’e karşı kimi savaştıracaksınız” diye sordu. Adıbelli, Biden’ın hem QUAD tepesinden bir şey çıkaramadığını tıpkı vakitte Hindisan’ın Rusya ile bağını koparmaya ikna edilemediğini söylemiş oldu:
“Biden birinci Güney Kore’ye gitti. Orada yeni cumhurbaşkanı var, diplomasiden epey gücü arttırmaya ve Japonya ile hareket etmeye istekli. Tam Amerika’nın aradığı. Biden, ‘Kim Jong-un ile de tanışmayı isterim’ dedi. Amerikalılar küçük bir aralık da olsa kapı açık bıraktı. Bu tarafta da Japonya var. Japonya da hiç durmadan Amerika’ya yalvarıyor; nükleer silah verin, emanet verin, diye. Bütçesinden savunmaya aktardığı hissesi artırıyor. ötürüsıyla süratle silahlanan bir Japonya tehlikesi var. Aslında geri planda Amerika bundan rahatsız, ‘Bir gün Japonya bizimle bir hesaplaşmaya girer mi?’ diye… Bir gün Japonya bu şeyi büsbütün Amerika’ya döndürecek. O gün Asya-Pasifik ulusları yanında yer alır mı? Üçüncü Dünya Savaşı’nın Pasifik’te başlayacağını düşünenlerdenim. Amerika ötürüsıyla bundan kaygılı. Kuzey Kore’ye bir kapı araladı zira Amerika, Kuzey Kore’yi daima bir istikrar görüyor. ‘Ukrayna’ya müdahale etmediniz, Tayvan’a bir şey olursa müdahale eder misiniz’ sorusu oldu. Biden’ın fevri çıkışları var, evvel ‘evet’ dedi. Reaksiyonlar gelince toparlamak için ‘Tek Çin siyasetini destekliyoruz’ dedi. Ukrayna’da savaştıracak bir güç buldunuz. Lakin Asya-Pasifik’te Çin’e karşı kimi savaştıracaksınız? Hangi ülke Çin ile savaşır? Hindistan da Japonya da savaşmaz. Lisanı ağırlaştırdılar, Tayvan problemi QUAD ile Hint-Pasifik ekonomik çerçevesini büsbütün gölgelediler. Biden’ın Tayvan sorununa karşılığı büsbütün işleri değiştirdi. Çin misal biçimde tehdit etti. Hem QUAD tepesinden bir şey çıkmadı, Çin’in ismini bile anamadılar. Hindistan Başbakanı’nı da ikna edemedi. Hindistan niye şad? Hint-Pasifik iktisat modeline Hindistan birinci atlayan ülkelerden, Vietnam ile bir arada. Onlar oradan ekonomik yarar görürüz diye düşünüyorlar. Lakin Rusya ile münasebetlerinden vazgeçecek üzere de durmuyor.”
‘Japonya o kadar istekli ki Yunanistan üzere bizi açık hava üssüne çevirebilirsiniz diyor’
Adıbelli, ABD’nin ataklarına karşılık Çin’in Pasifik bölgesindeki adalarla giriştiği ekonomik ve güvenlik işbirliğine atıf yaparken, ABD’nin kurduğu denklemde, Güney Kore, Japonya ve Hindistan’ın tarihi niçinlere de dayalı olarak birebir çerçevede durmalarının kuvvetliğüne dikkat çekti:
“Çin’in Solomon adalarından daha sonra Pasifik’te irili ufaklı, haritada görülen görülmeyen adalarla güvenlik yapılanmasına gittiği söyleniyor. Kapsamlı bir bölgesel güvenlik muahedesi önerdiği söyleniyor. ABD de benzeri biçimde bu adalara girmiş durumda. Çin bölgenin bir gücü, bir biçimde bu ülkelerle bir bahtı paylaşmış. Avustralya’nın da başbakanı yeni seçildi, Çin’e karşı nasıl bir atılımda bulunacağı bilinmiyor, zira personel partisinden geliyor. Biden, Hint-Pasifik stratejisini kurtarma ismine geçen hafta ağır bir gayret sarfetti. Japonya ile Güney Kore mutlu. En azından onları onore etti, sırtlarını sıvazladı. Japonya o kadar istekli ki Yunanistan üzere ‘bizi açık hava üssüne çevirebilirsiniz’ diyor. halbuki eski Japonya Amerikan askerlerinden rahatsızdı. Güney Kore’de halkta hala bu rahatsızlık devam ediyor. Güney Kore, Japonya’nın eski sömürgecilik anılardan dolayı Japonya’nın askeri güç bulunmasına daima karşı çıktı, tıpkı safta olmak istemedi. Emsal görüşü Kuzey Kore de Çin de paylaşıyor. Amerika’nın bu safı da yıkması lazım. Lakin öbür tarafta da kuvvetli bir müttefiki olması lazım. Aslında bütün bunları dizayn ettiği ülke Hindistan’dı. Ama Hindistan, ‘Ben bu topa girmem’ dedi. Hindistan Savunma Bakanı, Washington’da ‘Amerika’nın Hindistan siyaseti büsbütün Çin üzerinden şekilleniyor. Biz bunu kabul etmiyoruz. Bizi direkt muhattap almalı. Biz bağımsız başka bir ülkeyiz’ demişti. Amerika’nın oynadığı oyunu da biliyorlar. Hindistan sıkıştığı vakit bağlantısızlıkla pragmatizmi öne sürüyor. Modi bu ortalar bir daha başladı, Japonya’da ‘Biz klasik Hint külçeşidinin ortasında efendi Buda’nın yolunda gideceğiz’ dedi. Bu da bize gösteriyor ki Hindistan, Asya-Pasifik’te üçüncü bir eksen kendine oluşturma tarafında adım atacak.”
‘Buradaki en değerli şey ticaret, her şeyi çözecek’
Asya’da başka yandan ŞİÖ eksenine atıf yapan Adıbelli, bölgedeki Rusya faktörüne de dikkat çekti:
“Bir taraftan ŞİÖ ekseni var. İran’ın da üyeliğinin tamamlanmasıyla orada da gelişmeler olacağını düşünüyorum. Bu bölgede Rusya faktörü var. Rusya da Asya-Pasifik’te faal. Vietnam, Hindistan ve buradaki güç piyasasında son periyotta Ukrayna sorunu yüzünden akamete uğradı. Hindistan ile güç muahedesi değişik bir noktaya gidecek. Bu noktada Çin, Hindistan ile birlikte bir eksende yer alıp büyümeyi başarabilirse buradaki en değerli şey ticaret, her şeyi çözecek.”
‘Biden’ın takımı genel olarak dünya siyasetinde hayli zayıf’
ABD’nin Hint-Pasifik’te ‘misafir değil evsahibiyim ya da oyun kuranım’ iletisi verdiğini söyleyen Adıbelli, fakat Biden idaresinin diplomatik aklının gelişmeler karşısında fazlaca zayıf kaldığı görüşünde:
“Hint-Pasifik ekonomik çerçevesini ilan eden Amerika, ‘Ben Asya-Pasifik’te konuk değil konut sahibiyim ya da oyun kuranım’ diyor. ABD, kendi dünyasını inşa etmek için büyük bir efor sarf ediyor. Lakin Blinken ile bu işler olmaz. Yalnızca Blinken değil Biden’ın takımı genel olarak dünya siyasetinde epeyce zayıf. Ulusal güvenlik danışmanından dışişleri bakanına kadar fazlaca ses getiren isimler değil. Lavrov üzere kurt bir diplomatın karşısında Blinken üzere danışmanlıklardan gelen bir dışişleri bakanıyla Amerikan ve Rus diplomasisi nasıl gayret edecekler?”
‘QUAD, AUKUS ve Hint-Pasifik ekonomik çerçevesini ABD bir blokta alacak’
Dr. Adıbelli, Blinken’in George Washington konuşmasıda da Çin Komünist Partisi’ne yüklenmesinin ise Trump idaresiyle devamlılığa işaret ettiğini belirtti:
“Blinken konuşmasında ‘Çin Komünist Partisi’ üzerinde durdu. Biden Asya’dayken eski Dışişleri Bakanı Mike Pompeo bir açıklama yaptı, “QUAD’ı Asya’nın NATO’su yapacağız” dedi. QUAD, AUKUS ve Hint-Pasifik ekonomik çerçevesini ABD bir blokta alacak. Her ne kadar Amerika bunu reddediyor, siyasi ve güvenlik boyutu olmayacak diyor lakin orta vadede bu da olacak zira bunların hepsine bir taban oluşturması lazım. Bu bağlamda Pompeo, ‘Ukrayna’ya müdahaleye geciktik. Bu sefer Tayvan’da gecikmeyelim, Çin işgal etmedilk evvel müdahale edelim’ dedi. Çin Komünist Partisi terimini daima kullanıyorlar. Çin idaresi demiyorlar. Bu, Trump idaresinin sıkıntıyı ideolojik tabana taşıma gayretlerine bir katkı verir biçimde Biden idaresiyle devam ediyor.”
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Rusya Federasyonu’na karşı Ukrayna üzerinden hibrit savaş yürüten Biden yönetimi, Lider Joe Biden’ın Asya-Pasifik turuyla Çin’e karşı da harekete geçmiş görünüyor.
23 Mayıs’ta Tokyo’da “Yeni kuralları yazıyoruz. 21. yüzyılın iktisadının geleceği büyük oranda Hint-Pasifik’te yazılacak” sözleriyle Hint-Pasifik Ekonomik Çerçevesi’nin (IPEF) lansmanını yapan Biden, 24 Mayıs’ta ‘Asya NATO’su Quad’ı toplarken, Pekin’e ‘Tayvan’a akın olursa müdahale ederiz’ sözleriyle ‘çatışmacı’ iletiler gönderdi.
26 Mayıs’ta ise ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, George Washington Üniversitesi’nde Asya Toplum Siyaseti Enstitüsü (ASPI) tarafınca düzenlenen panelde, Çin siyasetinin çerçevesini ortaya koyan bir konuşma yaptı. ABD Dışişleri Bakanlığı’nın bilgi formundan ‘tek Çin’ siyaseti çıkarmış olduğu bir ortamda, ‘Çin’in milletlerarası tertibi şekillendirebilecek ekonomik, siyasi ve askeri güce sahip ek ülke olduğu‘ tespitini yapan Blinken, ABD’nin buna karşılık Çin’in etrafını stratejik olarak şekillendirme iradesini beyan etti. “Pekin’in vizyonu bizi son 75 yılda dünyanın ilerlemesini sağlayan kozmik bedellerden uzaklaştıracaktır” tezinde bulunan Blinken’in bilhassa Çin Devlet Lideri Şi Jinping’i ve Çin Komünist Partisi’ni gaye alması dikkat çekti.
Biden’a ‘sözlerine dikkat etmesi’ uyarısı yapan Çin idaresi, Blinken’in konuşmasını ise ‘Çin’i lekeleme’ olarak nitelendirdi. Pekin, ABD atılımlarına Tayvan yakınında askeri tatbikatla cevap yollarken, ‘Tayvan kartının’ oynanmaya devam edilmesi halinde sert tedbirler alacağını duyurdu. Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, ABD’nin bölgede çatışmaları körüklemeyi amaçlayan stratejisinin başarısız olacağını söylemiş oldu. Wang’ın Pasifik ülkeleriyle ekonomik ve güvenlik mutabakatı çerçevesini görüşmek üzere çeşide çıkması da dikkat çekti.
Gelişmeleri Dumlupınar Üniversitesi’nden Asya siyasetleri uzmanı Dr. Barış Adıbelli ile konuştuk.
‘Hedef, Asya-Pasifik hakimiyeti ve bu hakimiyetin ABD’nin lehine dönmesi, fakat jeopolitiği yanlış okudular’
Dr. Barış Adıbelli’ye göre, Blinken’in konuşması, Biden’ın Asya tipinin tamamlayıcısı. Gayenin Asya-Pasifik hakimiyet ile bu hakimiyetin Amerika’nın lehine dönmesi olduğuna dikkat çeken Adıbelli, lakin ABD liderliğinin Kissinger üzere düayen isimlerin ihtarlarına karşın Çin ve Rusya içinde ayrımlara oynayarak jeopolitiği yanlış okudukları görüşünde. Adıbelli, çatışmanın Ukrayna’da başladığını ancak Asya-Pasifik’te devam edeceği öngörüsünü yenidenladı:
“Blinken’ın bu konuşmasını anlayabilmek için Biden’ın çeşidine bakmak lazım. Bu konuşma Biden’ın cinsinin tamamlayıcısı. Kissenger’ın Davos’taki konuşmasına da bakmak lazım. Hepsi birbirini etkiliyor. Gaye, Asya-Pasifik hakimiyeti ve bu hakimiyetin Amerika’nın lehine dönmesi. Buna bağlı olarak da yeni bir dünya nizamı. Mart ayında Biden kurulmakta olan bir dünya tertibine atıfta bulunuyor demiştik. Blinken, ‘Evet acil tehdit Rusya lakin temel uzun vadede Çin’ demişti. Çatışma Ukrayna’da başladı lakin Asya-Pasifik’te devam edecek demiştik. ABD’nin Çin’e karşı ana stratejisi en geriden bakarsak Rusya’yı yanına almaktı. ABD, Rusya’yı yanında görmek istiyordu, AB dilerse Çin ile bir arada hareket etsin… 2007’de Putin’in güvenlik tepesinde NATO tenkitlerine kadar bu biçimdeydi. Fakat 2012’de Putin’in ikinci sefer misyonuna dönüşüne kadar Amerika’nın bu biçimde bir niyeti var. sebebi tarihî olarak Çin ve Rusya içindeki o uzaklıklı münasebet ve Avrasya’da jeopolitik rekabette gördüler. ABD burada jeopolitikayı yanlış okudu. Aslında yanlış okumayabilirdi zira Kissenger üzere bu işin duayenleri aslına bakarsan söylüyordu; ‘Sovyetler periyoduna bakarak yol almayın’ diyordu ancak Amerikalılar dinlemedi. ‘Çinliler ile Ruslar hiç bir vakit bir ortaya gelmez’ dediler. 20 yıl evvel ben de benzeri yorumlar yapmıştım. Hu Jintao’dan daha sonra Şi Cinping geldi. Şi kendisindilk evvelki hiç bir başkana benzemiyor. Çin Komünist Partisi’ni ideolojik kalıplarına fazlaca uygun bir önder değil, onu da aşan jeopolitik ve gerçek politiği harmanlayıp ideolojiyle birlikte kullanabilen bir başkan. Genelde o ana kadarki başkanlar konseyi düzenle işin kitabına nazaran hareket ettiler. Şi Cinping’in iktidara gelmesiyle iş değişti. Tarih kitapları çabucak hemen Şi Cinping’i yazmadı. Rusya tarafında da bir Putin var, o da jeopolitikayı düzgün okuyor. ötürüsıyla bu iki başkan geleceğin jeopolitikasının Çin-Rus stratejik iştirakinden geçtiğini anladılar. Amerika’nın feryadı bu yüzden. Amerika bu anlayışa ulaşmadan bu cepheleşmeyi iptal etmek istiyordu. Brzezinski’nin Büyük Satranç Tahtası’nda yazdığı buydu: ‘Bu coğrafya size fırsat getirirken sizi de yok edecek, meydan okuyacak gücü çıkaracak. Global hegemonyanıza meydan okuyacak bir ülke Avrupa’dan çıkmayacak. Latin Amerika’da, Hint Okyanusu’nda değil Avrasya denen yerde çıkacak’… Yani Rusya ve Çin’e işaret ediyor. Avrupa’nın kapılarını Rusya’ya kapatıp, Rusya’nın kapılarını Çin’e kapatıp, Rusya’yı bir tarafta, Çin’i de bir tarafta yalnızlaştırıp Çin’in üzerine yüklenmek…”
‘ABD, Çin’in Jenerasyon ve Yol’una karşı, yeni iştirak modeli oluşturdu, Pekin eleştirmedi, yakından takip ediyor’
Biden’in misyona geldiğinden beri birinci defa Asya’ya gittiğini anımsatan Adıbelli, QUAD doruğuyla birlikte Jenerasyon ve Yol’a alternatif olarak ortaya konulan ekonomik iştirak çerçevesine dikkat çeki. Lakin Adıbelli’ye nazaran ABD bu çerçeveye Çin’in iştirakini dışlamazken, Pekin de eleştirmeden yakından takip ediyor:
“Biden’ın ziyareti nazaranve gelmesinden beri birinci. Bu ziyareti değerli kılan QUAD tepesini Japonya’da yapılması. Hindistan başbakanıyla da yüz yüze görüştü. Hint-Pasifik Ekonomik Çerçevesi ismi verdiği yeni bir paydaşlık modeli sundu ki bu değerli. Orada Çin’in Nesil ve Yol’una karşı Amerika Hint-Pasifik bölgesinde yeni bir iştirak tabanı getiriyor. Her yeni dünya nizamı en evvel yeni bir ekonomik modelle ortaya çıkıyordu. Şayet imkan verilirse Çin’in de girmeye niyeti var. Çin, bunu yakından takip ediyor, hiç eleştirmedi. Şayet bu bölgeye açık bir şeyse, ben niçin girmeyeyim diyor. aslına bakarsan şu anda Amerika kendi müttefiklerini topluyor. Amerika da Çin’in girmesini istemiyor değil. ABD bunu global ölçeğe taşıyacak, yani şunu getirecek; Nesil ve Yol’a aldanmayın, daha özgünü gelir. Hatta Pasifik de bunun ortasında. Hatta tahminen Amerika, Çin’e ileride diyecek ki ‘Kuşak Yol’u da bunun içine taşı’. Bunu yapacak olan Biden idaresi olmayacak. Biden bunun sonunu goremeyecek.”
‘Ukrayna’da savaştıracak bir güç buldunuz. Lakin Asya-Pasifik’te Çin’e karşı kimi savaştıracaksınız?’
ABD’nin Güney Kore ve Japonya üzerinden hareket etse de temkinli durduğu görüşündeki Adıbelli, Biden’ın Tayvan üzerinden çatışmaya açık bildirilerini ondan sonrasında toparlamaya çalışmasına atıfla, “Ukrayna’da savaştıracak bir güç buldunuz. Lakin Asya-Pasifik’te Çin’e karşı kimi savaştıracaksınız” diye sordu. Adıbelli, Biden’ın hem QUAD tepesinden bir şey çıkaramadığını tıpkı vakitte Hindisan’ın Rusya ile bağını koparmaya ikna edilemediğini söylemiş oldu:
“Biden birinci Güney Kore’ye gitti. Orada yeni cumhurbaşkanı var, diplomasiden epey gücü arttırmaya ve Japonya ile hareket etmeye istekli. Tam Amerika’nın aradığı. Biden, ‘Kim Jong-un ile de tanışmayı isterim’ dedi. Amerikalılar küçük bir aralık da olsa kapı açık bıraktı. Bu tarafta da Japonya var. Japonya da hiç durmadan Amerika’ya yalvarıyor; nükleer silah verin, emanet verin, diye. Bütçesinden savunmaya aktardığı hissesi artırıyor. ötürüsıyla süratle silahlanan bir Japonya tehlikesi var. Aslında geri planda Amerika bundan rahatsız, ‘Bir gün Japonya bizimle bir hesaplaşmaya girer mi?’ diye… Bir gün Japonya bu şeyi büsbütün Amerika’ya döndürecek. O gün Asya-Pasifik ulusları yanında yer alır mı? Üçüncü Dünya Savaşı’nın Pasifik’te başlayacağını düşünenlerdenim. Amerika ötürüsıyla bundan kaygılı. Kuzey Kore’ye bir kapı araladı zira Amerika, Kuzey Kore’yi daima bir istikrar görüyor. ‘Ukrayna’ya müdahale etmediniz, Tayvan’a bir şey olursa müdahale eder misiniz’ sorusu oldu. Biden’ın fevri çıkışları var, evvel ‘evet’ dedi. Reaksiyonlar gelince toparlamak için ‘Tek Çin siyasetini destekliyoruz’ dedi. Ukrayna’da savaştıracak bir güç buldunuz. Lakin Asya-Pasifik’te Çin’e karşı kimi savaştıracaksınız? Hangi ülke Çin ile savaşır? Hindistan da Japonya da savaşmaz. Lisanı ağırlaştırdılar, Tayvan problemi QUAD ile Hint-Pasifik ekonomik çerçevesini büsbütün gölgelediler. Biden’ın Tayvan sorununa karşılığı büsbütün işleri değiştirdi. Çin misal biçimde tehdit etti. Hem QUAD tepesinden bir şey çıkmadı, Çin’in ismini bile anamadılar. Hindistan Başbakanı’nı da ikna edemedi. Hindistan niye şad? Hint-Pasifik iktisat modeline Hindistan birinci atlayan ülkelerden, Vietnam ile bir arada. Onlar oradan ekonomik yarar görürüz diye düşünüyorlar. Lakin Rusya ile münasebetlerinden vazgeçecek üzere de durmuyor.”
‘Japonya o kadar istekli ki Yunanistan üzere bizi açık hava üssüne çevirebilirsiniz diyor’
Adıbelli, ABD’nin ataklarına karşılık Çin’in Pasifik bölgesindeki adalarla giriştiği ekonomik ve güvenlik işbirliğine atıf yaparken, ABD’nin kurduğu denklemde, Güney Kore, Japonya ve Hindistan’ın tarihi niçinlere de dayalı olarak birebir çerçevede durmalarının kuvvetliğüne dikkat çekti:
“Çin’in Solomon adalarından daha sonra Pasifik’te irili ufaklı, haritada görülen görülmeyen adalarla güvenlik yapılanmasına gittiği söyleniyor. Kapsamlı bir bölgesel güvenlik muahedesi önerdiği söyleniyor. ABD de benzeri biçimde bu adalara girmiş durumda. Çin bölgenin bir gücü, bir biçimde bu ülkelerle bir bahtı paylaşmış. Avustralya’nın da başbakanı yeni seçildi, Çin’e karşı nasıl bir atılımda bulunacağı bilinmiyor, zira personel partisinden geliyor. Biden, Hint-Pasifik stratejisini kurtarma ismine geçen hafta ağır bir gayret sarfetti. Japonya ile Güney Kore mutlu. En azından onları onore etti, sırtlarını sıvazladı. Japonya o kadar istekli ki Yunanistan üzere ‘bizi açık hava üssüne çevirebilirsiniz’ diyor. halbuki eski Japonya Amerikan askerlerinden rahatsızdı. Güney Kore’de halkta hala bu rahatsızlık devam ediyor. Güney Kore, Japonya’nın eski sömürgecilik anılardan dolayı Japonya’nın askeri güç bulunmasına daima karşı çıktı, tıpkı safta olmak istemedi. Emsal görüşü Kuzey Kore de Çin de paylaşıyor. Amerika’nın bu safı da yıkması lazım. Lakin öbür tarafta da kuvvetli bir müttefiki olması lazım. Aslında bütün bunları dizayn ettiği ülke Hindistan’dı. Ama Hindistan, ‘Ben bu topa girmem’ dedi. Hindistan Savunma Bakanı, Washington’da ‘Amerika’nın Hindistan siyaseti büsbütün Çin üzerinden şekilleniyor. Biz bunu kabul etmiyoruz. Bizi direkt muhattap almalı. Biz bağımsız başka bir ülkeyiz’ demişti. Amerika’nın oynadığı oyunu da biliyorlar. Hindistan sıkıştığı vakit bağlantısızlıkla pragmatizmi öne sürüyor. Modi bu ortalar bir daha başladı, Japonya’da ‘Biz klasik Hint külçeşidinin ortasında efendi Buda’nın yolunda gideceğiz’ dedi. Bu da bize gösteriyor ki Hindistan, Asya-Pasifik’te üçüncü bir eksen kendine oluşturma tarafında adım atacak.”
‘Buradaki en değerli şey ticaret, her şeyi çözecek’
Asya’da başka yandan ŞİÖ eksenine atıf yapan Adıbelli, bölgedeki Rusya faktörüne de dikkat çekti:
“Bir taraftan ŞİÖ ekseni var. İran’ın da üyeliğinin tamamlanmasıyla orada da gelişmeler olacağını düşünüyorum. Bu bölgede Rusya faktörü var. Rusya da Asya-Pasifik’te faal. Vietnam, Hindistan ve buradaki güç piyasasında son periyotta Ukrayna sorunu yüzünden akamete uğradı. Hindistan ile güç muahedesi değişik bir noktaya gidecek. Bu noktada Çin, Hindistan ile birlikte bir eksende yer alıp büyümeyi başarabilirse buradaki en değerli şey ticaret, her şeyi çözecek.”
‘Biden’ın takımı genel olarak dünya siyasetinde hayli zayıf’
ABD’nin Hint-Pasifik’te ‘misafir değil evsahibiyim ya da oyun kuranım’ iletisi verdiğini söyleyen Adıbelli, fakat Biden idaresinin diplomatik aklının gelişmeler karşısında fazlaca zayıf kaldığı görüşünde:
“Hint-Pasifik ekonomik çerçevesini ilan eden Amerika, ‘Ben Asya-Pasifik’te konuk değil konut sahibiyim ya da oyun kuranım’ diyor. ABD, kendi dünyasını inşa etmek için büyük bir efor sarf ediyor. Lakin Blinken ile bu işler olmaz. Yalnızca Blinken değil Biden’ın takımı genel olarak dünya siyasetinde epeyce zayıf. Ulusal güvenlik danışmanından dışişleri bakanına kadar fazlaca ses getiren isimler değil. Lavrov üzere kurt bir diplomatın karşısında Blinken üzere danışmanlıklardan gelen bir dışişleri bakanıyla Amerikan ve Rus diplomasisi nasıl gayret edecekler?”
‘QUAD, AUKUS ve Hint-Pasifik ekonomik çerçevesini ABD bir blokta alacak’
Dr. Adıbelli, Blinken’in George Washington konuşmasıda da Çin Komünist Partisi’ne yüklenmesinin ise Trump idaresiyle devamlılığa işaret ettiğini belirtti:
“Blinken konuşmasında ‘Çin Komünist Partisi’ üzerinde durdu. Biden Asya’dayken eski Dışişleri Bakanı Mike Pompeo bir açıklama yaptı, “QUAD’ı Asya’nın NATO’su yapacağız” dedi. QUAD, AUKUS ve Hint-Pasifik ekonomik çerçevesini ABD bir blokta alacak. Her ne kadar Amerika bunu reddediyor, siyasi ve güvenlik boyutu olmayacak diyor lakin orta vadede bu da olacak zira bunların hepsine bir taban oluşturması lazım. Bu bağlamda Pompeo, ‘Ukrayna’ya müdahaleye geciktik. Bu sefer Tayvan’da gecikmeyelim, Çin işgal etmedilk evvel müdahale edelim’ dedi. Çin Komünist Partisi terimini daima kullanıyorlar. Çin idaresi demiyorlar. Bu, Trump idaresinin sıkıntıyı ideolojik tabana taşıma gayretlerine bir katkı verir biçimde Biden idaresiyle devam ediyor.”
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.